تصادف یا خرابکاری؟

طی چند هفته اخیر یکسری آتش سوزی ها و انفجارات در تأسیسات مدنی و نظامی ایران رخ داده است از جمله کارخانه غنی سازی اورانیوم در نطنز.

مقامات ایران در باره تصادفی بودن این حوادث صحبت می کنند، ولی کارشناسان در باره خرابکاری های احتمالی اسرائیل و فشار بر ایران قبل از انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا سخن می گویند.

علی ربیعی سخنگوی دولت در یک نشست خبری درباره برخی فرضیه‌های مطرح شده درباره حادثه نطنز و اظهارنظر مقامات اسرائیلی در این‌باره گفته بود که از ابتدای وقوع این حوادث برخی رسانه‌ها و فعالان رسانه‌ای که عمدتا با موساد کار می‌کنند در اقدامی برنامه‌ریزی شده و هماهنگ تلاش کردند که تصویری قدرتمند از رژیم اسرائیل به‌دست دهند و این حادثه را به رژیم اسرائیل مرتبط کردند. هرچند مقامات سیاسی اسرائیل گفتند که ما از وقوع این حادثه استقبال می‌کنیم اما از پذیرش مسئولیت این حادثه صریحا خودداری کردند.

رژیم اسرائیل باید توجه داشته باشد که تولید ادبیات هنجارشکن در زمینه تاسیسات هسته‌ای ما حتی از سوی رسانه‌ها عملا گام نهادن در مسیر خطوط قرمز صلح و امنیت جهانی است که رژیم اسرائیل به آن دامن می‌زند و این اقدام می‌تواند رویه خطرناکی باشد که در سراسر عالم توسعه پیدا می‌کند. در مورد هر نوع دخالت یا اقدامی که صورت گرفته باشد، پاسخ مناسب ارائه خواهد شد، دوستان ما در شورای‌عالی امنیت ملی جمع‌بندی نهایی را ارائه خواهند داد.

در همین زمینه اسپوتنیک با مجتبی جلال زاده کارشناس مسائل بین‌الملل، سیاست آمریکا و سیاست خارجی ایران گفتگویی انجام داده که در ادامه می‌خوانید.

اسپوتنیک: این نوع اتفاقات در ایران با چه چیزی می تواند ارتباط داشته باشد؟

جلال‌زاده: آنچه که ما طی هفته‌های اخیر شاهد آن هستیم، انفجارهای پیاپی و آتش‌سوزی های گسترده در تأسیسات زیربنایی و مادرتخصصی جمهوری اسلامی ایران هست. اظهار نظر بصورت دقیق و شفاف در این زمینه کمی پیچیده و دشوار است. تحلیل این سری از مسائل امنیتی برمی گردد به حقوق موجود از دسته امنیت کالا و حقایق آن در دستگاه امنیتی است که در اختیار گذاشتن عموم را پیروی نمی‌کند.

اما در این زمینه، می توانیم بر مبنای نگاهی سیاسی بر اساس واقعیات موجود در این منبع، این اتفاقات را تحلیل بکنیم. در واقع اگر بپذیریم که این اتفاقات معلول خرابکاری سرویس و یا خواسته‌های غربی ها در ایران است، دو نکته را باید مد نظر قرار بدهیم. نکته اول اینکه با روی کار آمدن ترامپ در سال 2016، که دارد ماههای آخر ریاست جمهوری خودش را سپری می‌کند، سیاست های آمریکا علیه ایران بسیار تند شد و آمریکایی ها، مخصوصا خود آقای ترامپ از اعمال هیچگونه سیاستی علیه ایران خودداری نکردند. چه بسا ادامه سیاست های ترامپ برای تحت فشار قراردادن ایران برای بازگشت به میز مذاکره و انجام یک توافق دیگر، دور از ذهن نیست که این اقدامات توسط آمریکایی‌ها و تیم های پایداری آنها انجام شده باشد.

از سوی دیگر با توجه به تحریم های گسترده که علیه جمهوری اسلامی ایران و صنعت هسته‌ای و تکنولوژی های ایران انجام می شود، قطعا خرید قطعات چه برای نصب و چه برای حفظ و تعمیر قطعات موجود، کاری بس دشوار است. ضمن اینکه طبق گزارش هایی که در گذشته و ماقبل برجام هم داشتیم قطعات خریداری شده حتی از کمپانی های معروف در دوران تحریم ها چون بصورت مستقیم نبوده و با واسطه انجام شده، ایراداتی داشته و به صنایع ما خصوصا در بخش هسته ای صدمه وارد کرده است.

اما از سوی دیگر اگر بخواهیم به موضوع اسرائیل بنگریم، مسائل زیادی وجود داشته است. در مورد بسیاری از مسائل نظیر مسائل داخلی خودش، داشتن بمب های اتمی تا مسائل منطقه ای و بین المللی. اما در این زمینه جالب است که چندان مایل نیستند سیاست ابهام را در پیش بگیرند. چندی پیش بود که آویگدور لیبرمن وزیر امورخارجه سابق اسرائیل، در مصاحبه ای اعلام کرد که انفجار سایت نطنز کار اسرائیلی‌ها بوده.

 به نظر می رسد با توجه به شرایط منطقه ای و خصوصا در منطقه کنونی و اتفاقاتی که دارد در عربستان سعودی، ترکیه و سوریه رخ میدهد و همچنین با توجه به تغییر نگرش و راهبردی که جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی خودش در نگاه به شرق انجام داده و تعمیق روابط با روسیه و علی الخصوص اینروزها با چین غرب بدش نیاید که ابتکار عمل را در منطقه به دست بگیرد و با فشار بر ایران و با تحت فشار گذاشتن هر چه بیشتر ایران، بخواهد به مقاصد خود برسد. شرکای استراتژیک و ایادی آمریکایی‌ها در خاورمیانه، همچنان سیاست های آنها را پیمانکار بشوند و ادامه بدهند.

در این خصوص هم اظهارنظر شفاف نمی شود کرد، اما حملات سایبری و نه حملات موشکی و نظامی چندان دور از ذهن نیست ،چه بسا که در گذشته هم سوابق چنین عملیاتی وجود داشته و شاهد آن بودیم و نهادهای امنیتی و اطلاعاتی خبر از خنثی سازی این چنین عملیاتی را در رسانه ها اعلام کردند.

اسپوتنیک: آیا مقامات ایران قصد دارند اقدامات امنیتی در تأسیسات اصلی در کشور را شدت بخشند؟

جلال‌زاده: آنچه که مسلم است و حتی بر اساس یک اصل مذهبی نگاه بکنیم که می گوید رفع خطر احتمالی واجب است، انتظار می رود که با توجه به سریالی بودن این اتفاقات و حوادث، جمهوری اسلامی ایران، سطح امنیتی و هشدار امنیتی خودش را بالا ببرد، خصوصا در سطح حفاظت از نیروگاه ها و پالایشگاه‌ها. بطور فرض هم اگر ما احتمال حملات سایبری را نادیده بگیرم و آن‌ها را رد بکنیم، احتمال حملات سایبری در آینده قطعا پیش‌بینی می شود، پس نخستین کاری که نهادهای امنیتی ما خواهند کرد این است که سطح هشدار امنیتی را بالا ببرند و بتوانند زیرساخت ها و دیوارهای حمایتی از این تأسیسات را تشدید کرده و نسبت به ایمن سازی آنها اقدام بکنند.

مدتی قبل، مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای اصفهان اظهار داشت که این نیروگاهی با بیش از ۵۰ سال قدمت است و تجهیزاتی که در این نیروگاه وجود دارد، قدیمی است و علت آتش‌سوزی به دلیل یک حادثه عادی بوده و هیچ خسارت جانی در این حادثه رخ نداد.

این نیروگاه با ظرفیت تولید هشتصد و سی و پنج مگاوات و شامل پنج واحد بخار در زمینی به وسعت هفتاد و چهار هکتار، قدیمی‌ترین نیروگاه منطقه اصفهان و زیرمجموعه شرکت مدیریت تولید برق اصفهان است. نیروگاه اصفهان، قدیمی‌ترین نیروگاه منطقه اصفهان و زیرمجموعه شرکت مدیریت تولید برق اصفهان است.

اسپوتنیک با حسن هانی زاده، تحلیلگر سیاسی و رسانه ای ارشد و کارشناس مسایل خاور میانه و جهان عرب در این زمینه به گفتگو نشست.

اسپوتنیک: زمینه بروز چنین اتفاقاتی مانند آتش سوزی در نیروگاه اصفهان و انفجار در کارخانه نطنز چه می‌تواند باشد و آیا این حوادث با اسرائیل و شرایط کنونی انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا ارتباط دارد؟

هانی‌زاده: اتفاقات اخیری که در حوزه تأسیسات هسته‌ای ایران در نطنز و در واقع اطراف تهران و اصفهان رخ داد دو نظر را در سطح افکار عمومی مطرح کرد، نخست اینکه این سلسله آتش سوزی‌ها در واقع بصورت طبیعی و نتیجه بعضی سهل‌انگاری هایی که صورت گرفته، اتفاق افتاد و دست خارجی در این آتش سوزی ها وجود ندارد.

پس از این آتش سوزی ها، کمیته‌هایی از سوی سازمان انرژی هسته‌ای ایران در باره علل بروز این آتش سوزی ها تشکیل شد که این کمیته کار خودش را آغاز کرده تا بدور از هیاهوی رسانه‌ای نتایج خود را در اختیار مقامات ایرانی قرار بدهد.

نظریه دومی که مطرح شده و اسرائیل هم بارها این مسئولیت را بعهده گرفته این است که اسرائیل با کمک آمریکا در حقیقت دست به اینگونه اعمال زده که بخشی از این اظهارنظرها و ادعاهای اسرائیلی صرفا برای دولت اسرائیل است. جمهوری اسلامی ایران امکانات وسیعی برای تقابل با اسرائیل دارد و اگر مشخص بشود که اسرائیل در این آتش سوزی ها با استفاده از ابزارهای فوق پیشرفته آمریکا و غرب عمل کرده و اسرائیل دست به این عملیات زده، طبیعی است که ایران انتقام سختی از رژیم اسرائیل خواهد گرفت و امکاناتی که ایران برای آسیب رساندن به اسرائیل دارد بسیار گسترده است. لذا در زمان و مکان مشخص ایران اگر متوجه شود که اسرائیل و آمریکا عامل این آتش سوزی‌ها هستند، جواب مناسبی خواهد داد.

در آمریکا شرایط مناسبی وجود ندارد. نظرسنجی هایی که در آمریکا صورت گرفته نشان می‌دهد که شانس پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آینده آمریکا در مقابل جو بایدن، رقیب او، پایین آمده است. از اینرو دونالد ترامپ سعی می کند با استفاده از یک سلسله ابزارهای حفظ ماجراجویی در منطقه و فشار حداکثری به روسیه، چین و ایران به نوعی به یک برگ برنده انتخاباتی در آینده دست یابد.

 ولی بهرحال اینگونه رفتارها نمی‌تواند شانس دونالد ترامپ را برای پیروزی مجدد در انتخابات افزایش بدهد زیرا هم روسیه، و هم چین و ایران دارای اشتراک نظر مشابهی هستند و می توانند در واقع این فشارهای آمریکا را کاهش بدهند.

طبیعی است که تأسیسات هسته ای ایران به لحاظ امنیتی تحت نظارت کامل هست و در هرحال از آنجائی که برخی از عوامل بازرسان آژانس ممکن است با دستگاه های امنیتی خارجی در ارتباط باشند و ایران بر مبنای برجام، تمام تأسیسات هسته‌ای خود را برای آژانس باز کرده، ممکن است برخی از این بازرسان اطلاعاتی را به دستگاه های امنیتی آمریکا و اسرائیل ارسال بکنند، ولی بهرحال ایران به لحاظ امنیتی تلاشش بر این است که نفوذ عوامل سیا و موساد در منطقه و مخصوصا در ایران را کاهش بدهد.

مجتبی ذوالنوری، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران درباره حادثه انفجار سایت هسته‌ای نطنز گفته بود کاری که در سوله نطنز انجام می‌گرفته کاملا در راستای برجام بوده است لذا هیچ تخلف و تخطی از برجام نشده است. اما امکان اعلام علت رخداد نطنز به دلایل امنیتی وجود ندارد.

شورای عالی امنیت ملی هم اعلام کرد که البته گمانه های قوی‌تر و علت اصلی حادثه تقریبا روشن شده اما به لحاظ امنیتی نمی‌توانیم اعلام کنیم تا در زمان خودش تصمیم گیری شود.

بنی گانتز وزیر دفاع اسرائیل در رابطه با حادثه انفجار در تاسیسات هسته ای نطنز ایران اظهار داشت که ایران مجهز به سلاح هسته ای تهدیدی برای منطقه و جهان و همچنین اسرائیل است. ما تمام تلاش خود را برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای و گسترش تروریسم انجام خواهیم داد، اما این به آن معنی نیست که هر رویدادی در ایران به اسرائیل ربط داشته باشد.

در یادداشت هشدار خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی هم آمده بود:«جمهوری اسلامی ایران تاکنون با هوشمندی و درایت راهبردی تلاش کرده ضمن دفاع از مواضع اصولی و منافع ملی خود از تشدید بحران و شکل‌گیری شرایط و موقعیت‌های غیرقابل‌پیش‌بینی جلوگیری کند اما در صورتی‌که نشانه‌هایی از عبور کشورهای معاند به‌ ویژه اسرائیل و آمریکا از خطوط قرمز جمهوری اسلامی که امنیت، منافع و آرامش مردم ایران است به هر شکلی بروز و ظهور یابد به‌طور قطع راهبرد مواجهه و مقابله با وضعیت جدید می‌بایست مورد تجدیدنظر اساسی قرار بگیرد».

نطنز مرکز اصلی غنی‌سازی اورانیوم در ایران است. برخی از تاسیسات و مراکز جنبی اتمی ایران هم در نزدیکی مرکز غنی‌سازی اوارنیوم نطنز قرار دارد.