نشست سه جانبه مسکو

مصطفی مطهری دکتری علوم سیاسی

آن نگاهی تحلیلی به نشست مسکو با حضور روسیه، ایران و ترکیه درباره موضوع سوریه بدون دعوت از آمریکا و سایر کشورهای غربی درگیر در بحران سوریه و حتی کشورهای عربی در این باره، نمونه ای از فرآیند قدرت گیری و تحکیم جایگاه حامیان سوریه یعنی روسیه و ایران در بحران های اخیر منطقه ای است. بطوریکه مبنای حضور ترکیه و دعوت از این کشور نیز را باید در سیاست همراه کردن این کشور برای ایجاد محوری امنیتی در سوریه از سوی روسیه و ایران قلمداد کرد.
با این حال نکته مهم و اساسی در این نشست عدم حضور و یا عدم دعوت از نمایندگان آمریکا است که واکنش صاحب منصبان آمریکایی به سیاست های منطقه ای اوباما را بدنبال داشته است. بطوریکه سناتور جان مک کین نشست روسیه با ایران و ترکیه درمورد اوضاع در سوریه بدون مشارکت آمریکا را ناشی از سیاست ناکارآمد و بی نتیجه باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در خاورمیانه دانسته و به آن اشاره کرده است.

با عنایت به وضعیت میدانی در سوریه و روند موفقیت آمیز نیروهای نظامی در سوریه از ارتش و نیروهای مردمی و مقاومت در این کشور به همراه متحدان آن بود که نشست سه جانبه مسکو در سطح وزیران امور خارجه روسیه ، ایران و ترکیه برگزار شد. در واقع در نشست مذکور ضمن بررسی اوضاع سوریه و شرایط بوجود آمده از آزاد سازی حلب، ضمن ایراد و مذاکره درباره شرایط آتی در سوریه، سه کشور بطور مشترک در بیانیه ای واحد بر ضرورت احیای روند سیاسی به منظور پایان دادن به بحران سوریه تاکید کردند. به عبارتی در بیانیه مذکور از سوی سه کشور نه تنها توافق شد بلکه تضمین گردید که «بشار اسد» تحت هر شرایط و اتفاقی در سوریه، همچنان زمام قدرت را در این کشور در دست داشته و به حکومت در سوریه برای کنترل اوضاع تا پایان بحران ادامه خواهد داد. با این حال صدور این بیانیه با توجه به عدم حضور آمریکا و بی اعتنایی به آن در شرایطی از سوی سه کشور مزبور انجام شده است که «باراک اوباما» رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا حدود 5 سال پیش با این ادعا که اسد مشروعیت خود را از دست داده است و باید از قدرت و صحنه سیاسی سوریه حذف شود بر آغاز روند سیاسی جدیدی در سوریه بدون وجود اسد تاکید کرده بود.
از این رو به دنبال انتشار اخبار و مذاکرات توافق شده از سوی کشورهای مذکور در نشست مسکو در رابطه با سوریه و تاکید آنها به نقش اسد بود که منتقدان کاخ سفید این گونه نشست ها را پیامد قابل پیش بینی سیاست اشتباه اوباما در فاصله گرفتن از خاورمیانه عنوان کردند.
مع الوصف تاکید به همکاری های سیاسی — دیپلماتیک برای حل بحران موجود در سوریه از سوی سه کشور روسیه، ایران و ترکیه بدون توجه به نقش ایالات متحده آمریکا به عنوان یکی از کشورهای درگیر در بحران موجود در سوریه و همچنین بی توجه به گزارشات نماینده سازمان متحده «استفان دی‌میستورا» و فقدان هر گونه رایزنی با وی در این زمینه از نکات قابل تاملی است که نشان از تفوق و برتری روسیه و متحد منطقه ای وی یعنی جمهوری اسلامی ایران در ابعاد مختلف نظامی، سیاسی و امنیتی در 

سوریه بر دیگر کشورهای غربی- عربی مرتبط با این بحران را دارد که با توجه به دستاوردهای مهم نظامی و عملیاتی در میدان نبرد بویژه در حلب حاصل شده است. با این حال نکته مهم و روشن کننده درباره ترکیه نیز علاوه بر بوجود آمدن شرایط سیاسی در نزدیکی ترکیه به روسیه در روزهای بعد از کودتا، خواست و برنامه روسیه و جمهوری اسلامی ایران از وارد کردن ترکیه به محفل خود است. بطوریکه از یکسو آنها با همراه ساختن ترکیه و تامین حداقلی مطالبات وی از بحران سوریه درصدند از هرگونه تصمیم این کشور برای کارشکنی های سیاسی و سیاستی در میدان سوریه و در عرصه دیپلماتیک مربوط به سوریه جلوگیری کنند. از سوی دیگر نیز از طریق فعالیت های مشابه از این قبیل خواهند توانست ترکیه را در وضعیت خنثی یا بی طرفی درصورت تقابل با متحدان غربی- عربی معارضان مسلح قرار دهند. با این وجود علت اصلی استقبال ترکیه از روسیه و ایران علاوه بر سهم خواهی از بحران های منطقه ای مانند سوریه، فرار از انزوای خودساخته و جایگزین سازی امنیتی برای خود در قبال بی مهری های ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا است. 

معذلک فارغ از همه آنچه در سطور فوق بدان اشاره شد تاثیر نشست سه جانبه مسکو و آثار و تبعات آن در عرصه بین المللی بیش از همه متوجه ایالات متحده آمریکا و به زیان آن خواهد بود. ضرری که نه تنها اکنون بلکه در بلند مدت نیز به جایگاه منطقه ای ایالات متحده آمریکا ضربه شایانی وارد خواهد ساخت، هرچند که مقامات کاخ سفید این نشست را به مثابه روند به حاشیه دانستن آمریکا نمی دانند و آن را تنها در حد یک گفتگو و تلاش چند جانبه میان طرفین برای رسیدن به صلح پایدار در سوریه می‌داند، از این آمریکا از هر گونه پیشرفتی در این مسیر استقبال می‌کند.

 

ممکن است عقاید نویسندگان مقالات با سیاست های اسپوتنیک مطابقت نداشته باشد.