عقبگرد اروپا؛ تلاش بی ثمر برای تحریم ایران
© iStock.com / Ole Schwander
اشتراک
سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان اعلام کرده اند که قصد دارند تحریم‌ها علیه ایران را که ماه آینده منقضی می‌شود، همچنان حفظ کنند. این کشورها با اشاره به برخی از اقدامات متقابل هسته‌ای قانونی ایران که در واکنش به بدعهدی طرف‌های اروپایی برجام و آمریکا در عمل به وعده‌هایشان صورت گرفته است، جمهوری اسلامی ایران را به نقض برجام متهم کرده اند.
این در حالیست که مطابق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که حدود ۸ سال پیش برای تأیید برجام صادر شد محدودیت‌های اعمال‌شده این سازمان در خصوص فعالیت‌های مربوط به موشک‌هالی بالیستیک ایران اکتبر ۲۰۲۳ منقضی خواهند شد.
اگر چه مسئله کاهش تعهدات هسته ای ایران همواره موضوعی چالش برانگیز میان تهران و کشورهای اروپایی بوده اما به نظر می رسد یکی از دلایل اصلی اقدام آنها، اتهام های واهی در خصوص تعاملات نظامی و تسلیحاتی ایران و روسیه باشد. چنانکه کشورهای اروپایی به صراحت اعلام کرده اند که ایران پهپادهایی را برای استفاده در جنگ اوکراین به روسیه ارسال می کند و این احتمال را نیز مطرح کرده اند که تهران ممکن است موشک‌های بالستیک در اختیار مسکو قرار دهد. البته اتهام اروپایی ها و آمریکایی ها در مورد وجود معاملات تسلیحاتی میان ایران و روسیه جدید نیست. پیش از نیز جمهوری اسلامی ایران رسما تمامی اتهام‌‌های کشورهای غربی در این باره را رد کرده بود.
در این خصوص باید توجه داشت که معاملات تسلیحات و مناسبات نظامی ایران و روسیه امری دوجانبه است و به هیچ بازیگر ثالثی ارتباط پیدا نمی کند. ضمن آنکه هنوز دولت اوکراین به عنوان مدعی اصلی استفاده از تسلیحات ایرانی توسط روسیه نتوانسته هیچ مدرک قابل قبولی در این خصوص ارائه کند. هر چند که اگ چنین مدرکی نیز یافت می شد، باز هم دلیلی برای محکوم کردن روابط نظامی یا معاملات تسلیحاتی ایران و روسیه وجود نداشت. زیرا دو کشور مختار هستند در هر زمینه ای که تمایل دارند، روابط خود را گسترش دهند.
از سوی دیگر در واکنش به اقدم اخیر تروئیکای اروپا، "ماریا زاخارووا" سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه تصمیم بریتانیا، فرانسه و آلمان برای حفظ تحریم‌های هسته‌ای و موشکی علیه جمهوری اسلامی ایران را نقض توافقات برجامی دانست. سخنگوی وزارت خارجه روسیه در بیانیه خود به نکته قابل توجهی اشاره کرد که یکی بیانگر یکی دیگر از دلایل اصلی اقدام کشورهای اروپایی است. در این بیانیه تاکید شده که تصمیم سه کشور اروپایی از روی خشم گرفته شده است. زیرا این تصمیم دقیقاً در زمانی اتخاذ شده که شرایطی خاص برای "احیای برجام" از طریق مذاکرات غیرمستقیم بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا به وجود آمده است.
به عبارت دیگر کشورهای اروپایی از احتمال بیرون ماندن از تعاملات مهم جهانی بیمناک هستند. این کشورها که به واسطه پیروی از ایالات متحده آمریکا، در بحران اوکراین گرفتار شده اند، اینک بیش از هر زمانی احساس نا امنی می کنند. در چنین شرایطی، حذف یا کمرنگ شدن نقش آنها در موضوعات مهم بین المللی همچون مسئله هسته ای ایران می تواند اروپا را بیش از پیش ضعیف و سرخورده کند.
اگر چه تلاش اروپا برای حفظ تحریم‌ها علیه ایران نشان‌دهنده ممانعت از عادی شدن روابط اقتصادی است، اما این اقدام ضربه ای به تهران محسوب نمی شود. زیرا تحریم هایی که به واسطه خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ بازگشتند، عملا در حال رنگ باختن هستند و حتی خود ایالات متحده به شکست آنها پی برده است. بناراین تلاش اروپا برای ایران فاقد تهدید قابل توجه است اما برای خود کشورهای اروپایی می تواند چالش های جدیدی ایجاد کند. زیرا این احتمال که در صورت حفظ تحریم‌ها، ایران به سمت به تشدید برنامه هسته‌ای حرکت کند یا برخی ملاحظات را در خصوص برد موشک های خود کنار بگذارد، بسیار زیاد است.
از سوی دیگر باید توجه دشت که حتی وجود تحریم ها موجب دست کشیدن ایران از برنامه های موشکی و نظامی خود نشده است. چنانکه ایران از سال 2017 تاکنون تعدادی موشک بالستیک آزمایش کرده و چندین ماهواره را با وجود این محدودیت ها به فضا پرتاب کرده است. همچنین ایران در اردیبهشت ماه نیز موشکی را آزمایش کرد که تا دو هزار کیلومتر برد داشت. بنابراین حفظ تحریم ها از سوی اروپا کم اهمیت است و تهران همانطور که در طول سال های گذشته با وجود تحریم های غرب در برنامه های هسته ای و موشکی خود پیشرفت های قابل ملاحظه ای داشته، به این روند ادامه خواهد داد.
16 سپتامبر 2023, 09:09
در عین حال حفظ تحریم ها توسط کشورهای اروپایی موجب قطع یا کاهش همکاری های تسلیحاتی و نظامی ایران و روسیه نیز نخواهد شد. بنابراین کشورهای اروپایی دست به اقدامی زده اند که برای آنها هیچ نقطه قوت یا فرصتی ایجاد نمی کند. در واقع حفظ تحریم ها توسط کشورهای اروپایی هیچ تاثیری در تعاملات آینده ایران نخواهد داشت. اصرار اروپایی ها بر پیگیری رویکردی شبیه به سیاست دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا برای منزوی کردن ایران با تحریم‌های سخت در حالی صورت گرفته که خود مقامت ایالات متحده بارها از شکست سیاست فشار حداکثری سخن گفته اند. به همین دلیل می توان سیاست اروپا را عقبگردی محض بدون دستاوردی خاص تلقی کرد.
