اسپوتنیک - بیش از یک میلیون نفر کشته، برابر شدن قیمت نفت با قیمت آب، میلیون ها دلار ضربه به صنعت هوایی و صنعت توریسم جهان و به وجود آمدن بزرگترین رکود اقتصادی سالهای اخیر که از زمان جنگ جهانی دوم به بعد بی سابقه بود. البته درست است که آمدن این ویروس بعضی کشورها را وارد چالشی اقتصادی و اجتماعی کرد اما منجر به قوی تر شدن مواضع بعضی کشورها نسبت به دوران قبل از کرونا نیز شد. منشا همه گیری به نوعی از چین آغاز شد اما حال یکی از برندگان دوران پسا کرونا کشور چین خواهد بود. بعد از پدیدار شدن ویروس کرونا در چین بسیاری از کشورهای غربی خوشحال شدند و با شادی این ویروس را پایان دوران چین نامیدند اما نمی دانستند که قرار است این ویروس آغاز گر دوران عظمت چین باشد.
گواه این را میتوان در آمار و پیش بینی رشد اقتصادی کشورهای جهان در سال 2020 توسط صندوق بین المللی پول به وضوح مشاهده کرد. با نگاهی به آمار امسال و پیش بینی آن تا آخر سال با پدیده ای عجیب در دنیای اقتصاد مواجه میشوید و آن رشد مثبت اقتصاد چین است. آن هم در حالی که اکثر کشورها و مخصوصا کشورهای غربی با بزرگترین بحران اقتصادی از زمان جنگ جهانی دوم مواجه هستند. برای درک بهتر با دیدن نقشه رشد اقصادی جهان در سال 2020 (شکل زیر) این مطلب را بهتر می توان درک کرد.
تقریبا تمام کشورهای جهان رنگ قرمز و نارنجی (به معنای رشد منفی) دارند، به جز چند کشور و از قضا یکی از آن معدود کشورها چین است، رشد 2 درصدی چین در حالی که جهان با بدترین رکود خود مواجه است، باعث تحسین حتی اقتصاددانان مخالف چین شده، حتی هند رقیب سنتی چین در کشورهای درحال توسعه رشد منفی 10 درصدی را تجربه می کند. کشورهای غربی مثل ایالات متحده با 4.3- درصد، انگلیس 9.8- درصد، فرانسه 9.8- درصد، آلمان 6- درصد، اسپانیا 12.8- درصد، ایتالیا 10.6- درصد اوضاع اقتصادی خوبی ندارند.
اوج بحران را وقتی میتوان بهتر درک کرد که بگویم برای کشوری مثل ایتالیا رقم منفی 10.6 درصد، با توجه به متوسط رشد اقتصاد این کشور در سالهای اخیر یعنی برگشت به بیش از 10 سال قبل، که نشان میدهد تاثیر ویروس کرونا را بر اقتصاد جهان خیلی بیشتر از آن چیزی است که پیش بینی میشد.
با نگاهی عمیق تر این نکته را میتوان فهمید که ویروس کرونا دقیقا ضربه را به قسمتی از اقتصاد جهانی زده که خود دست بالای چین را در مقابل غرب تضمین می کند.
می توان علت برتری چین را، در تاثیر کرونا در چند موضوع مهم جهانی جست و جو کرد:
1 - تاثیر کرونا بر صنعت انرژی و آمدن دوران نفت ارزان : با آمدن کرونا و کمتر شدن تقاضای جهانی برای نفت و رقابت کشورهای نفتی برای فروش و به دنبال ان اشباع شدن بازار، قیمت نفت برابر با قیمت آب شد. موهبتی برای چین که شاید در تصورات رهبران چین نیز غیر قابل باور بود. چین که بزرگترین وارد کننده نفت جهان است (در مقابل امریکا بزرگترین تولید کننده نفت جهان است) و با استفاده از این فرصت توانست بالای 100 میلیارد دلار در هزینه وارادت نفت صرفه جویی کند. صدها میلیارد دلار صرفه جویی در خرید نفت ارزان تنها با کمک آمدن ویروس کرونا محقق شد و چین نیز به نحو احسن از این فرصت استفاده کرد و میلیون بشکه اضافی را نیز توانست در انبارهای خود ذخیره کند.
2 - مدیریت فوق العاده چین در برخورد با ویروس کرونا: کنترل برق آسای این ویروس در چین و عدم مدیریت موفق آن در کشورهای غربی هم خود نیز مسئله دیگری است که باعث باخت غرب در این مسابقه جهانی شد. طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی بیشترین تعداد موارد ابتلا در ایالات متحده با 8.2 میلیون نفر است. در مکان دوم هند (7.7 میلیون) و در مکان سوم برزیل (5.3 میلیون) ، روسیه (1.4 میلیون) و اسپانیا (1 میلیون) در مکان های چهار و پنجم قرار دارند. اما اثری از چین با یک و نیم میلیارد نفرجمعیت حتی در40 کشور اول هم نیست. هم اکنون در چین حتی یک شهر هم قفل نشده و زندگی عادی جریان دارد. به نقل از نشریه معتبر بلومبرگ، مشاغل و موسسات تولیدی به سرعت فعالیت خود را در این کشور از سر گرفته اند، در حالی که بقیه کشورهای جهان با عواقب قرنطینه کرونایی دست و پنجه نرم می کنند. صادرات چین برای چهارمین ماه متوالی در حال رشد است، این شاخص در ماه سپتامبر نسبت به سال گذشته 9.9 درصد رشد داشت و واردات چین در این ماه نیز 13.2 درصد افزایش یافته است.
3 - ضربه سنگین کرونا به صنعت هوایی و ناک اوت شدن بوئینگ وایرباس: بوئینگ و ایرباس به عنوان دو خط شکن صنایع سنگین کشورهای غربی عمده هواپیماهای مسافربری جهان را تولید میکنند ، با عدم تقاضا برای صنعت هوایی عملا این دو شرکت در کما بسر میبرند. طبق آمار سفارش بوئینگ، برای تولید هواپیما برای اولین بار در نیم قرن گذشته به صفر رسیده است و با توجه به عدم چشم انداز مناسب در مورد ویروس کرونا احتمال نبود تقاضا کماکان ادامه خواهد داشت که خود بیانگر ضربه ای است که در نیم قرن اخیر بی سابقه بوده.
4 - زمین خوردن صنعت نفت شیل آمریکا: نفت شیل آمریکا که تبدیل به پاشنه آشیل کل صنایع امریکا شده بود با میلیاردها دلار سرمایه گذاری و بعد از سالها تقریبا توانسته بود آمریکا را از وارادات نفت بی نیاز کند. امروز به علت ارزان شدن نفت این صنعت اصلا حال روز خوبی ندارد و در حال ورشکستگی میباشد. علت ان نیز هزینه بالای تولید نفت شیل و مسائل زیست محیطی عدیده ان میباشد، تولید نفت از ماسه های نفتی به مراتب تکنولوژی و هزینه بالاتری را نسبت به روش های ساده تر حفاری های نفتی می طلبد که با آمدن کرونا ورق این صنعت پرسود نیز برگشت و امروز خود تبدیل به معضلی برای اقتصاد آمریکا شده است.
5 - انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده: یکی از عوامل اثربخش در سردرگمی ترامپ در گرفتن تصمیم قاطع و عدم مدیریت مناسب این بحران، زمان آمدن این مهمان ناخوانده به کشور آمریکا بود. آن هم زمانی که انتخابات آمریکا نزدیک بود و دقیقا زمانی است که ملاحظات انتخاباتی بیشترین تاثیر را در تصمیمات رئیس جمهور میگذارد. بستن کسب کارها و قرنطینه عمومی و ازبین رفتن میلیون ها شغل ریسک بزرگی در مورد نارضایتی مردم خواهد داشت، آن هم در نزدیکی انتخابات وقتی رضایت مردم برای انتخاب دوباره ترامپ ضروری بنظر میرسد و باز گذاشتن کسب کارها نیز راه همه گیری کرونا را هموار میکند که مثل یک دوراهی بد وبدتر قدرت تصمیم گیری قاطع را از هر رئیس جمهوری می گیرد. متاسفانه عدم این قاطعیت باعث مدیریت بسیار بد این پاندمی در آمریکا شد و تبعات ان مثل سوء استفاده رقیب، تضعیف اعتماد به دولت و دوقطبی شدن جامعه و اعتراضات خیابانی را به همراه داشت که خود یعنی کمترشدن ثبات به عنوان یکی از عوامل مهم قدرت ملی در آمریکا و از همه مهمتر کمتر شدن اعتماد کشورهای غربی به مدیریت آمریکا که خود در بلند مدت تاثیری شگرف در اتخاذ سیاست مستقل تر کشورهای متحد امریکا خواهد گذاشت.
با نتیجه گیری از وضعیت موجود به این مهم می رسیم که موضع چین بعد از همه گیری ویروس کرونا به مراتب قوی تر از چین دوران قبل از کرونا خواهد بود و اگر کشورهای غربی قصد متوقف کردن چین را داشتند میتوانیم بگویم که الآن دیگر دیر شده است و باید چند سال قبل این کار را میکردند. با بحران پیش آمده، اقتصاد غرب دیگر تحمل جنگ اقتصادی با چین را ندارد و برای بازیابی اقتصادی به شدت به بازار چین نیاز خواهد داشت.
ادامه رشد اقتصادی چین و بازدهی مثبت اقتصاد این کشور آنهم در این بحران جهانی و زمانی که اقتصاد در جهان حرف اول را میزند بیانگر این موضوع است که چین واقعیتی است که دیگر دنده عقب ندارد و در دوران پسا کرونا، نظم نوین جهانی و چین بعنوان یکی از پایه های آن با توجه به تحولات جهانی واقعیتی اجتناب ناپذیر خواهند بود، حال چه خوشمان آید و چه خوشمان نیاید.
به قلم: آرمین گرمرودی
