اسپوتنیک - ماجرا چیست؟
حدود دو سه ماه پیش عربستان سعودی با توجیه ایالات متحده یک جنگ نفتی بر علیه روسیه راه انداخت تا این کشور را تحت فشار قرار دهند و طی این مدت عربستان سعودی بازارهای نفت را پر از نفت کرد، حدود پنج تا هشت بشکه روزانه بیش از سهمیه رسمی اش در اوپک، امری که منجر به برهم خوردن تعادل و سقوط شدید قیمت ها شد.
هدف آمریکا از این کار فشار سیاسی و اقتصادی بر روسیه و اینکه این کشور را وادار کنند تولید نفت خود را برای مدت طولانی پایین بیاورد تا شرکت های آمریکایی بتوانند مشتری های روسیه که عموما اروپایی و چینی هستند را بگیرند.
اما همزمانی افزایش تولید عربستان سعودی با ماجرای کرونا و قرنطینه شدن بیش از نیمی از انسان ها علاوه بر تعطیلی کارخانه ها و مشاغل و همچنین پرواز هواپیماها و تردد ماشین ها منجر به آن شد که حجم بسیار زیادی از نفت ارزان قیمت در بازارها سرگردان بماند.
معمولا بورس بازها زمانی که قیمت مناسب می باشد نفت خریداری می کنند و به صورت فصلی فرصت دارند این نفت را تحویل مشتری بدهند، معمولا حدود سه ماه، به همین دلیل وقتی که قیمت نفت به چیزی حدود ده دلار رسیده بود بسیاری از بورس بازها حجم بالایی از نفت را خریداری کردند و امیدوار بودند با تدبیر کشورهای تولید کننده نفت قیمت نفت بالا برود اما با توجه به حجم بالای تولید و حجم پایین تقاضا مازادی حدود 160 تا 200 ملیون بشکه در بازارها ایجاد شد که فعلا روی دریاها شناور است و جایی برای خالی کردن ندارد و در ماه آوریل، یعنی ماه فعلی میلادی باید مشتری تحویل می گرفت.
طبق عرف در صورتی که مشتری بار را خالی نکند، هر روز باید هزینه معطلی به کشتی ها بدهد و این هزینه معطلی در برخی موارد به بالای پنجاه هزار دلار در روز می رسد. همزمان بسیاری از کشورها مخازن خود را پر از نفت کرده اند و به این دلیل حتی امکان اجاره مخازن آنها نیز وجود ندارد.
حال اتفاقی که پیش آمده این است که بورس بازان حاضر هستند مبالغی را به افراد یا شرکت هایی که مخازن بزرگ دارند بدهند تا این نفت را در مخازن آنها خالی کنند و در نهایت مجبور نشوند هزینه معطلی کشتی ها را بدهند، چون مشخص نیست ماجرای کرونا چه مدت دیگر طول خواهد کشید و معلوم نیست بتوانند این نفت ها را بفروشند یا نه، البته در این شرایط احتمال بسیار زیادی دارد برخی حاضر باشند مخازنی را که برای کارهای دیگر ایجاد کرده اند را تبدیل به مخازن نفت کنند.
به گفته برخی کارشناسان تنها راه فعلا توقف تولید همه تولید کنندگان نفت برای مدتی حدود یک ماه می باشد تا مازاد موجود در بازار جمع شود و قیمت نفت به تعادل برسد اما قطعا چنین چیزی امکان ندارد اتفاق افتد. تولید کنندگان نفت حدود ده روز پیش توافق کردند حدود 10 میلیون بشکه از تولید خود بکاهند اما این کاهش تولید هیچ تاثیری روی بازار نداشته چون طبق اظهار نظر برخی کارشناسان با توجه به ماجرای انتشار ویروس کرونا، چیزی حدود 17 تا 20 میلیون بشکه تقاضا کم است، یعنی اگر حتی تولید کنندگان بیست میلیون بشکه از تولید خود را بکاهند باز فقط به تعادل عرضه و تقاضا خواهیم رسید.
البته برای برخی کشورها مانند ایران این ماجرا با توجه به تحریم های موجود تاثیر زیادی ندارد، البته منظور آن تاثیری که قابل توجه باشد چون به هر صورت فروش نفت آنها به حداقل رسیده است. اما برای برخی کشورهای دیگر مانند کشورهای عرب حوزه خلیج فارس این ماجرا می تواند یک فاجعه به حساب آید و حتی موجب ورشکستگی برخی کشورها مانند عربستان سعودی شود چون کل درآمد و بودجه آنها روی نفت است و امکان تامین مخارج بالایی که دارند وجود ندارد.
البته برخی باور دارند این ماجرا می تواند خود به خود موجب مثلا پایان جنگ و کشت و کشتار در یمن شود، چون سعودی ها دیگر بودجه تامین هزینه های جنگ را نخواهند داشت. در مورد شرکت های آمریکایی هم قطعا این ماجرا می تواند تاثیر زیادی روی حمایت کمپانی های بزرگ نفتی از آقای ترامپ در انتخابات داشته باشد در حالی که در مورد عوام حامی ترامپ این ماجرا می تواند موجب خوشحالی آنها گردد چون در ایالات متحده قیمت سوخت وابسته به قیمت روزانه نفت است و با این شرایط بسیاری از آمریکایی ها خواهند توانست باک های بنزین خود را پر کنند و به سیر و سفر بپردازند.
در مورد برخی کشورها مانند روسیه می توان گفت این ماجرا در زمان کوتاه تاثیر بسیار زیادی روی اقتصاد آنها خواهد گذاشت اما چون اقتصاد آنها وابسته به تنوع تولید است و فقط نفت خام نمی فروشند، بلکه مثلا صادرات گاز با قیمت ثابت به کشورهای دیگر دارند که جبران کمبود بودجه را خواهد داشت.
از سوی دیگر ادامه طولانی مدت این ماجرا می تواند باقی ماندن نیروهای آمریکایی در سوریه و عراق و یا نیروهای غربی در لیبی و شمال آفریقا را تحت تاثیر بگذارد چون سودی از دزدی نفت عایدشان نخواهد شد.
اما مساله ای که بسیار در این ماجرا حساس است این می باشد که به صورت تاریخی هر بار که چنین اتفاقی پیش افتاده جهان با جنگی
بزرگ در میان کشورهای نفتی مواجه بوده که برخی باور دارند با تدبیر و یا توطئه بورس بازان نفت در کشورهای غربی انجام می شده تا بتوانند جبران خسارت کنند واین نکته است که همه باید به آن توجه داشته باشیم، چون احتمال زیاد دارد دولت آقای ترامپ، اگر به نتیجه برسد که در حال سقوط ترامپ در انتخابات آتی است، برای فرار به جلو حاضر باشد چه مستقیم جنگی در خاورمیانه راه بیاندازد چه غیر مستقیم برخی کشورها را به جان هم بیاندازد تا در انتخابات نابود نشود.
