گزارش و تحلیل

تاثیر بحران کرونا بر آینده نفتی ایران

© Depositphotos.com / Mic1805تاثیر بحران کرونا بر آینده نفتی ایران
تاثیر بحران کرونا بر آینده نفتی ایران - اسپوتنیک ایران
اشتراک
بحران کرونا باعث شد تا قیمت نفت به پایین ترین سطح در 17 سال گذشته برسد، اعضای اوپک پلاس برای حل مشکل کاهش قیمت نفت پس از جلسه ای ده ساعته در مورد کاهش تولید نفت به توافق رسیدند.

از اوایل ماه مارس، به دلیل کاهش تقاضا در بازار نفت بخاطر شیوع ویروس کرونا و همچنین برهم خوردن توافق اوپک پلاس قیمت نفت تقریباً به میزان دو برابر کاهش یافت. اعضای اوپک پلاس در تاریخ 9 آوریل پس از مذاکرات ده ساعته، توافق کردند که تولید نفت را 10 میلیون بشکه در روز در ماه مه-ژوئن کاهش دهند، اما رضایت مکزیک برای شروع این توافق لازم است. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران پس از این جلسه گفت که ایران، لیبی و ونزوئلا از لزوم کاهش تولید مستثنی هستند. وی افزود: پیشنهاد کاهش تولید روزانه 10 تا 11 میلیون بشکه‌ای نفت برای اعضای اوپک و غیر اوپک مطرح شده است که این میزان کاهش شامل حال تولیدکنندگان نفت غیر عضو اوپک پلاس مانند نروژ، برزیل، کانادا و حتی آمریکا نمی‌شود.

کاهش تقاضا و به تبع آن کاهش قیمت این ماده خام وضعیت بازار جهانی را بی ثبات کرده است، خبرگزاری اسپوتنیک درباره تاثیر این تحولات برای ایران با دکتر محمد صادق جوکار – پژوهشگر اقتصاد سیاسی و کارشناس ارشد و عضو هیات علمی موسسه مطالعات بین المللی انرژی وابسته به وزارت نفت به گفتگو نشست.

توافقات اعضای اوپک پلاس چه تاثیری بر آینده نفتی ایران خواهد داشت؟

جزئیات توافق جدید اوپک پلاس  - اسپوتنیک ایران
جزئیات توافق جدید اوپک پلاس

جمهوری اسلامی ایران اکنون تحت فشار تحریمی قرار دارد و یکی از دغدغه های حال حاضر اینست که هر چه سریعتر تحریم ها برداشته شود تا ایران بتواند تولیداتش را افزایش دهد. بر فرض اگر ما بیس لاین تولید کشورها را در اکتبر سال 2018 مثال بزنیم، ایران بعد از این تاریخ دچار کاهش شدیدی شده به طوری که در آن تاریخ 3296000 بشکه ایران تولید داشته ولی اکنون طبق آمار کاهش زیادی داشته. منافع جمهوری اسلامی ایران در این بود که هرگونه توافق کاهش تولیدی الزاما اوپکی یا اوپک پلاسی به تنهایی نباشد که کشورهای دیگر مثل ایالات متحده بخواهند تولید خودشان را بالا ببرند و بخواهند به بازار نفت ایران در جهان آسیب بزنند. مثل رویکردی که در سال 2016 تا سال 2020 اتفاق افتاده بود، اوپک و اوپک پلاس تولیداتشان را کاهش می دادند ولی آمریکا تولید خود را بالا می برد و سود می کرد و به اصطلاح انقلاب تولید خود را به انقلاب صادرات تبدیل می کرد و می آمد در بازارهایی که به طور سنتی ایران در آنها حضور داشت مثل بازار کره، ژاپن، چین و هند. آمریکا توانست بازار کره و ژاپن را از ایران بگیرد و در این چند ماهه نیز روی بازار چین و هند هدف گذاری کرده بود. اگر رویکرد گذشته را پیش بگیریم که ما کاهش تولید داشته باشیم در صورتی که آمریکا افزایش داشته باشد، آنگاه آمریکا می آید و در بازارهایی که مورد هدف گذاری برای ایران، روسیه، عراق و حتی ونزوئلا است ورود می کند ولی وارد بازارهای کشورهایی مثلا عربستان نمی شد و به سهم آنها آسیب نمی زد. ایرانی ها و روس ها متوجه شده اند که اگر این روند را ادامه دهند و آمریکا شامل کاهش تولید نشود، به بازارهای آتی آنها را چه در حوزه نفت و چه در حوزه گاز دچار آسیب جدی وارد خواهد کرد. به همین دلیل برای ایران مهم است که تولیدات نفتی آمریکا هم باید شامل کاهش جهانی تولید بشود که بازارهای ایران در آینده مورد تهدید قرار نگیرد. کاهش پله پله ای که بعدا شامل افزایش خواهد بود یعنی ابتدا کاهش ده میلیون در ماه بعد از آن 8 میلیون و سپس 6 میلیون، که به موازات احتمالی افزایش قیمت و کاهش اثرات کرونا این سهم فقط توسط آمریکا تصاحب نشود. با توجه به سهم تولیدی نفت بنظر می رسد که این رویکرد خوبی است، زیرا در دورانی که انتظار خواهیم داشت قیمتها بهبود پیدا خواهند کرد و مقداری تقاضا نیز بهبود پیدا خواهد کرد و انتظار لغو تحریم ها ما بازار آتی خودمان را از دست ندهیم که این منفعت کلیدی برای ایران است.

آیا در شرایط بحران کرونا برای ایران استثناهایی در زمینه فروش نفت ایجاد خواهد شد؟

ما شاهد این بودیم که حتی در زمان بحران جهانی و انسانی ویروس کرونا، آمریکایی ها دست از لجاجت خودشان برنداشتند و تحریم های ایران را در زمینه صادرات نفت را تغییر ندادند. وقتی که بازار اشباع از تولید است و هر گونه کاهش تحریم می تواند منجر به افزایش عرضه ایران شود بنظر می رسد که هم عربستان که رقیب راهبردی ایران در منطقه است و هم آمریکا حداقل در این شرایط و در سال 2020 در مورد تحریم های ایران کوتاه نخواهند آمد و ایران باید استراتژی های دیگری را در پیش بگیرد که بتواند با کاهش قیمت و فشارهای آمریکا مقابله کند.

توافقات افزایش تولید و یا کاهش تولید نفت چه شرایطی را برای ایران ایجاد خواهد کرد؟

دستور ترامپ: شناورهای  ایرانی درصورت مزاحمت برای ناوهای  آمریکایی منهدم شوند - اسپوتنیک ایران
امتناع ترامپ از هماهنگی با اوپک پلاس در کاهش استخراج نفت

این توافقات هیچکدامشان ضمانت اجرایی ندارند که مثلا بگوییم اگر تحریمهای ایران برداشته شود ایران نتواند بازگردد بلکه ایران می تواند با توجه به همین توافق در شرایطی که فرصت و پتانسیل صادرات داشته باشد، مي تواند توليد نفت خود را از وضعيت فعلی به سطح توليد اكتبر 2018 منهای درصد كاهشي مورد توافق اعضاء(23 درصد در 2 ماه مي و ژوئن 2020، 18 درصد در ماه‌هاي ژوئيه تا دسامبر 2020 و 14 درصد بين ژانويه 2021 تا آوريل 2022 ) افزايش دهد. اساسا شرایط بحران شامل ایران که درگیر یک بحران غیر فنی است در زمینه تولید نخواهد شد حتی اگر کشورهایی مثل عربستان بخواهند مثلا فشار بیاورند که در گذشته نیز تجربه عراق نشان داد که بعد از سال 2003 هم توافقات اوپک الزاماتی را نمی پذیرفت بلکه معتقد بود که درگیر جنگ بودم و تا زمانی که تولیدات خودم را به سطح مورد انتظارم نرسانم وارد توافقات نمی شوم و بنظر می رسد که ایران می تواند به این استناد کند. ولی نکته منفی این است که عربستان با ایران یک دشمنی راهبردی دارد و سعی می کند با لابی که با ایالات متحده انجام می دهد تا از هرگونه کاهش فشارهای تحریمی جلوگیری کند تا مانع از ورود نفت ایران به بازار شود و عربستان سعی می کند از این استفاده کند.

وضعیت کنونی را چگونه ارزیابی می کنید؟

اگر من تصمیم گیرنده بودم البته این تنها عقیده خودم است و کاری به جمهوری اسلامی ندارم، وضعیت کنونی را به رغم اینکه تداومش مشکلاتی را برای اقتصاد ایران ایجاد می کند ولی بدلیل تناسب منفی آسیب پذیری و عدم تعادل آسیب پذیری ایران و عربستان ترجیح می دادم که همین وضعیت ادامه پیدا کند یعنی کاهش قیمت تداوم پیدا کند و اینجا عربستان بود که آسیب می دید و همچنین کشورهای عمده دیگری که رانتی هستند. بحرانی که اکنون در جهان به عنوان اشباع تولید نفت و کاهش قیمت وجود دارد باعث شد تا قیمت نفت به کانال 20 دلار برسد و بعدا با کمی افزایش به کانال 30 دلار رسید. این را در سوی منافع راهبردی خودم متناسب تر می دانستم. چون فشار اصلی روی عربستان می آمد و نفت شیل آمریکا از کاهش قیمت آسیب زیادی می خورد، نفت آمریکا بیشتر آسیب می دید و از بازار خارج می شد و حتی از لحاظ منافع دیپلماتیک هم هنگامی که آسیب به صنعت نفت شیل آمریکا که به عنوان یکی از درایورهای طرح بهبود اقتصادی ترامپ مطرح بود نیز باعث می شد تا از این طریق در انتخاب 2020 شانس ترامپ را برای ریاست مجدد کاهش یابد و نسبت به رقیب دموکراتش شکست بخورد. زیرا اکنون برگ برنده ترامپ ابزار اقتصادیش است و اگر کاهش قیمت ادامه پیدا می کرد آسیب به اقتصاد آمریکا بیشتر می شد و از این برگ برنده نمی توانست مقابل رقیب دموکراتش استفاده کند. دموکراتها احتمالا رویکرد متفاوتی در مقابل پرونده انرژی هسته ای ایران داشتند. معتقد هستم درست است که وضعیت فعلی در کوتاه مدت آسیب های اقتصادی روی درآمدهای صادراتی ایران می گذارد ولی چون نسبت آسیب پذیری بین ایران، آمریکا و عربستان خیلی متفاوت است و آنها بسیار بیشتر آسیب می دیدند. حاضر بودم این آسیب های کوتاه مدت را بپذیریم تا اهداف بلند مدتم تامین شود. ولی همانطور که پیشتر نیز اشاره کردم در مقام تصمیم گیری نیستم.

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала