روز 1 دسامبر برابر 10 آذر روز جهانی ایدز نامگذاری شده و هر ساله در این روز، شعار خاصی نیز بیان می شود. هدف عمده از این کار این است که به عموم مردم یادآوری شود که اچ آی وی از بین نرفته‌است و هنوز کارهای زیادی است که باید انجام شود. این بیماری در سال 1981 در سطح جهانی شناخته شد و با کشف ویروس ایدز (HIV) در سال 1983، انتقال ویروس ایدز از راه خون آلوده و تماس جنسی با افراد مبتلا به اچ آی وی مشخص شد.
مبتلایان به ویروس اچ آی وی اکنون در همه کشورهای جهان وجود دارند و ایران هم در این زمینه استثنا نیست، پروین افسر کازرونی، رییس اداره ایدز و کنترل بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت ایران درباره آخرین وضعیت آماری ابتلا و درمان ایدز گفت: "کل موارد ثبت شده این بیماری در ایران از ابتدا تا کنون 40 هزار و 573 نفر بوده‌اند که 60.1 درصد به دلیل اعتیاد تزریقی و 22.2 به دلیل رابطه جنسی پرخطر به این بیماری مبتلا شده‌اند؛ در این میان سهم زنان 18 درصد و سهم مردان 82 درصد بود است. 50 درصد کل موارد شناخته شده در زمان تشخیص در گروه سنی 20 تا 35 سال بوده‌اند."
وی گفت که برای آگاهی و آموزش برای جلوگیری از ابتلا شهروندان به اچ آی وی، 23 وزارتخانه، سازمان و بخش‌های غیر دولتی در راستای برنامه ملی پیشگیری و کنترل ایدز متعهد شده و همکاری می‌کنند.
دکتر علی اکبر پورفتح الله مدیر عامل سازمان انتقال خون ایران در مصاحبه با خبرگزاری اسپوتنیک اعلام کرد: "با وجود تلاش های همه جانبه تمامی دولت ها و کشورهای جهان برای پیشگیری از اچ آی وی، گسترش این بیماری همچنان در فهرست چالش های اصلی نظام سلامت دنیا قرار دارد."
وی افزود: "در حال حاضر سازمان انتقال خون ایران با بهره گیری از روزآمدترین فن آوری های نوین جهانی، یک نظام غربالگری متمرکز را در تمام کشور مستقر نموده است، که طی فرآیندهای دقیق کنترل کیفی و تضمین کیفیت، تمامی خون و اجزای خون های اهدایی از لحاظ شناسائی اچ آی وی و دیگر عوامل ویروسی قابل سرایت از راه خون مورد آزمايش های غربالگری قرار می گیرند و پس از اطمینان از حذف خطر آلودگی احتمالی، اجازه ترخیص از مراکز انتقال خون و تحویل به بانک های خون بیمارستان ها و مراکز درمانی کشور می یابند، و از سوی مرکز مدیریت بیماریها، طی دهه ی گذشته هیچ مورد ابتلا به اچ آی وی در کشور از طریق خون و فرآورده های خون گزارش نشده است."
رئیس سازمان انتقال خون ایران به گزارش ثبت داده های سلامت خون در ایران اشاره کرد و گفت: "در سال 2017 میزان شیوع اچ آی وی، کمتر از 3 مورد در صد هزار اهدای خون گزارش گردیده است، که قابل رقابت با کشورهای با درآمد بالا و متوسط به بالا، و دیگر کشورهای پیشرفته جهان از جمله کشورهای اروپایی و شمال امریکا است، بطوریکه به جرأت می توان ادعا نمود که حتی از نظر سلامت بیماری های قابل انتقال از راه اهدای خون، در بسیاری از موارد بالاتر از همین کشورها می باشد، و همچنین از نظر کیفیت سلامت فاصله ی بسیار زیادی با کشورهای منطقه مدیترانه ی شرقی و آسیانه میانه و جنوب شرقی دارد. همین گزارش نشان داده است که در راستای رسیدن به خطر صفر انتقال اچ آی وی از طریق خون و فرآورده های آن (Zero Risk)، در 16 استان از 31 استان کشور، موارد گزارش آلودگی خون های اهدایی به عفونت اچ آی وی به صفر رسیده است و (Zero Risk) را تجربه کرده اند".
مینو محرز، رییس مرکز تحقیقات ایدز ایران درباره جایگاه ایران در مبارزه با این بیماری گفت: "ایران در بین کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از نظر تحقیقات و درمان بیماری ایدز حرف اول را می‌زند. ویروس اچ آی وی دیگر کشنده نیست و بیماران امید بالایی به زندگی دارند. هر روز داروهای جدید به بازار می‌آیند به طوریکه وقتی فردی به ویروس اچ آی وی مبتلا شد، می‌تواند عمر معمولی داشته باشد."
ایران پیشرفت قابل توجهی در زمینه مقابله با بیماری ایدز داشته و سازمان های مربوطه در این کشور به توزیع کتابچه های آموزشی در مدارس پرداخته و سایت های آموزشی و بخش های مشاوره ای رایگان را در این زمینه ایجاد کرده اند.
تعداد مبتلا به اچ آی وی در ایران در سال ۲۰۱۸ (منبع: UNAIDS)
تعداد مبتلا به اچ آی وی در کشورهای همسایه و منطقه در سال ۲۰۱۸ (منبع: UNAIDS)
افغانستان
پاکستان
سوریه
کویت
اسرائیل
ویروس اچ آی وی از سه طریق وارد بدن می شود و شخص را آلوده می کند:
انتقال از طریق مادران باردار به جنین
انتقال از سرنگ یا وسایل تزریق مشترک
انتقال از طریق رابطه جنسی کنترل نشده
موج اول ایدز در ایران به طور پنهان و بی سروصدا و از طریق فراورده های آلوده به ویروس اچ آی وی وارد ایران شد. در اوایل دهه 1360 بیماران هموفیلی که دریافت کننده فراورده‌های خونی بودند با مصرف مواد آلوده که از اروپای غربی وارد ایران شده بود ناخواسته به ویروس اچ آی وی مبتلا شدند. این بیماری در ایران اولین بار در سال 1365 در یک کودک پنج ساله هموفیلی تشخیص داده شد که فراورده های آلوده وارداتی برای او استفاده شده بود.
موج دوم همه‌گیری از اوائل دهه 1370 در میان معتادان به مواد مخدر تزریقی به علت استفاده از سرنگ و سوزن مشترک شروع و دامنه آن به زندان‌ها کشیده شد؛ به طوری که در شروع این موضوع، بیش از 80 درصد از مبتلایان به اچ آی وی در ایران را معتادان تزریقی تشکیل می‌دادند.
موج سوم ایدز در ایران نیز از طریق روابط جنسی با شخص آلوده در ایران شروع شد که یکی از عوامل آن متداول شدن مصرف مواد محرک صنعتی از نوع آمفتامین‌ها و متافتامین‌ها که منجر به رفتارهای جنسی مهار گسیخته‌ای می‌شوند، بوده است.
در حال حاضر واکنسی وجود ندارد تا مانع از ابتلا اشخاص به ویروس اچ آی وی شود ولی روش های پیشگیرانه ساده ای وجود دارند تا مانع از ابتلا شخص به این ویروس شوند. استفاده نکردن از سرنگ مشترک، استفاده از وسایل محافظتی در هنگام رابطه جنسی و پیشگیری از انتقال ویروس از مادر آلوده به جنین.
دکتر وحید جهان‌میری‌نژاد مدیر سایت رسمی اطلاع رسانی ایدز و بیماری‌های آمیزشی که سال‌هاست در زمینه پیشگیری و کنترل ویروس اچ آی وی، داوطلبانه فعالیت می‌کند در این‌باره می‌گوید: "اچ آی وی اسم ویروسی است که می‌تواند وارد بدن ما شود و آرام آرام گلبول‌های سفید را کم کند. سال‌های سال علائم اچ آی وی می‌تواند بی‌علامت باشد اما شخص می‌تواند آن را به دیگران منتقل کند و در واقع ایدز مرحله آخر این عفونت است که بدن دیگر توانایی دفاع از خودش را از دست داده است."
اچ آی وی یک بیماری عفونی قابل کنترل است که در صورت تشخیص زودهنگام و شروع درمان، نه تنها فرد عمر طبیعی خواهد داشت، بلکه قابلیت انتقال بیماری به دیگران نیز نزدیک به صفر می‌شود. در حال حاضر داروهایی برای درمان این بیماری ساخته شده است، با اینکه این داروها نمی توانند این بیماری را درمان کنند ولی می توانند آن را کنترل کنند تا مانع از ابتلا شخص به ایدز شوند.
