وزیر امور خارجه فرانسه در این خصوص اطلاع داد.
در واقع ، خبرگزاری بریتانیایی رویترز ، سخن وزیر فرانسوی را اصلاح کرده و تاکید می کند که در روزهای آینده تنها در خصوص شروع مکانیزم اعلام می شود و در واقع کار آن تنها پس از چند ماه دیگر آغاز می گردد از آنجا که بسیاری از جزئیات آن هنوز به توافق نرسیده است.
در هر صورت ، آغاز آن مد نظر است.
مکانیزم مالی ویژه بخشی از تلاش های اتحادیه اروپا برای دفاع و حفظ برجام است.
یادآوری می کنیم که ۱۴ ژوئیه سال ۲۰۱۵ ایران و گروه ۵+۱ (روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه ، آلمان و آمریکا) برجام را با هدف حل مشکل هسته ای ایران تصویب کردند. مشکلی که در جوامع بین الملل و قبل از همه آژانس بین المللی انرژی هسته ای سوالات زیادی را مطرح کرده بود. این سند تاریخی ، برنامه هسته ای ایران را در سطح درخواست های آژانس بین المللی انرژی هسته ای محدود نموده و به طور مشخص امکان ایران برای ساخت سلاح هسته ای را کاهش داد.
۲۰ ژوئیه قطع نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، که به طور حقوقی برجام را به عنوان قانون بین المللی می شناخت، به اتفاق آراء تصویب شد.
برجام و قطع نامه شورای امنیت سازمان ملل متحد ، کاهش پتانسیل هسته ای ایران و کم شدن درجه توسعه آن طی ۱۰ تا ۱۵ سال را خواهان بودند. از طرف معامله گران ایرانی ، سندها لغو تحریم های مالی و اقتصادی را که علیه ایران در ارتباط با برنامه هسته ای وضع شده بود، مد نظر داشتند. روند تصمیمات متمدنانه و صلح جویانه یکی از مشکلات حفظ رژیم عدم گسترش سلاح هسته ای در مسیر امیدوار کننده ای قرار گرفت.
اما با روی کار آمدن دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا که در زمان کمپین های انتخاباتی خود در سال ۲۰۱۶ مصرانه مین های را در این مسیر کاشت، در سال ۲۰۱۸ مین ها را منفجر کرد: توافق مصالحه آمیز با خیانت دولت ترامپ نقض گردید. آمریکا از معاهده هسته ای خارج شده و تحریم های یکجانبه ی دشواری را علیه ایران وضع کرد. ضمن اینکه تحریم های «دوباره» نه تنها در ارتباط با ایران بلکه تمامی ساختارهای تجاری بود که ارتباطات کاری و تجاری با ایران را از سر گرفته بودند.
در عین حال ایران هیچ بهانه ای برای شک و تردید در اجرای وسواس گونه و دقیق خود در برجام به کسی نداد. از ژانویه سال ۲۰۱۶ آژانس بین المللی انرژی هسته ای ۱۳ بار رعایت برجام توسط ایران را کنترل کرده است و دبیر کل آژانس شش بار تاکید کرد که ایران به وظایف خود بر اساس برجام عمل می کند. ضمن اینکه پس از خروج آمریکا از معاهده، ایران حتی همکاری خود با آژانس را بیشتر کرد و آشکارا سعی داشت از بهانه دادن به دست آمریکا برای مقصر قلمداد کردن ایران بپرهیزد. تهران هیچ نقض تکنیکی مرتکیب نشده و خواسته های برجام را رعایت نمود.
تمامی کشورهای تهیه کننده برجام از جمله اتحادیه اروپا (به غیر از آمریکا) مخالف تصمیم کاخ سفید بودند. کار فعال برای حفظ برجام بدون آمریکا آغاز گردید.
در وهله اول تهران را متقاعد به رعایت شرایط برجام حتی تحت تحریم های آمریکا کردند. در واقع با وجود تمامی بدیهیات، تلاش زیادی لازم بود تا ایران را به حفظ برجام و توسعه ارتباطات اقتصادی استاندارد با اروپا و سایر کشورها را که فعلا از معاهده به جبهه مقابل نرفته اند، علاقه مند سازند.
در اوت سال ۲۰۱۸، اتحادیه اروپا ، « مقررات مسدود کننده ای » را وضع کرد که در خصوص عدم اجرای تحریم های آمریکا در محدوده ی این اتحادیه علیه ایران خبر می دهد و رعایت آنها را برای شرکت های اروپایی و همچنین اجرای هر تصمیم دادگاه های خارجی که این تحریم را تصویب کرده اند، ممنوع می کند. این مقررات همچنین به تمامی سازمان های اروپایی اجازه می دهد که با حکم قضایی ، غرامت هایی را از اجرای تحریم ها توسط افرادی که باعث آن بوده اند، مطالبه نماید.
اما به نظر می رسد که این کم باشد، هر چقدر هم که سیاست مداران ، دیپلماتها بخواهند. ساختارهای دولتی کشورها به اقتصاد بازار در وضعیتی نیستند که تجارت خصوصی را مجبور کنند، چالش برتری دلار آمریکایی را کنار گذاشته و یا شرایط در بازار جهانی را دیکته کنند از جمله در بحث مالی که ایالات متحده سردمدار آن است. مکانیزم ویژه ی اجرای فعالیت تجاری با ایران در دور زدن تحریم های اولیه و ثانویه آمریکا و برپایه کانال جایگزین پرداخت ها برای حمایت از جریان تجاری با ایران لازم است، یعنی سیستم اروپایی منحصر به فرد سوئیفت با صورت حساب ها در اروپا.
بدون شک، بسیاری چیزها به موثر بودن مکانیزم مرتبط است ، مثلا تلاش های اروپا برای حفظ برجام. برنامه ریزی شده است که این سازو کار ویژه در آینده ای نزدیک در فرانسه ثبت شود. یعنی به عبارت دیگر، ستاد اصلی سازمان ضدآمریکایی ، در فرانسه قرار خواهد گرفت. شهروندان آلمان ریاست آنرا برعهده خواهند گرفت و صاحب امتیاز آن فرانسه، آلمان و بریتانیا خواهند بود.
اگرچه کانال مکانیزم ویژه مالی که خدمات جبرانی پیچیده ای را برای صادرات و واردات به ایران را پیشنهاد می دهد برای فعالیت های بشر دوستانه تعیین نشده، مقامات اروپایی انتظار دارند که در ابتدا و در وهله اول برای محصولات غذایی و پزشکی و دارو باشد تا زمانی که اطمینان کافی برای ثبات آن حاصل گردد. در عین حال به عقیده مقامات ایرانی، این مکانیزم نباید تنها شامل دارو و محصولات غذایی باشد اما برخی از معامله ها و همچنین همکاری اقتصادی، صنعتی و حتی سرمایه گذاری را دربرگیرد. براساس ارزیابی های برخی کارشناسان، درواقع این مکانیزم یکی از گزینه های مبادله بدون جابه جایی صورت حساب های مالی مستقیم است و می تواند تنها در معامله های کوچک مورد استفاده قرارگیرد نه عملیات های بزرگ. اگرچه به نظر وزیر امور خارجه فرانسه، در چارچوب مکانیزم ویژه، ایران می تواند به تدریج نفت خود را بفرشد و محصولات لازم را از سه شریک اروپایی عمده بخرد. (یعنی فرانسه، آلمان و بریتانیا)
سوال مهم این است که آمریکا چه واکنشی نشان می دهد. آیا آنها می توانند این مکانیزم را از بین ببرند؟
البته همانطور که کارشناسان معتقدند، مکانیزم ویژه مالی ، یک چوب جادو نیست. این سیستم پیچیده، چند سطحی اقتصادی مالی است. ضمن اینکه یک سیستم کاملا شفاف در بازار است و امکان تجارت با ایران را تضمین می کند. آشکار بودن آن به آمریکا امکان ضربه زدن به این مکانیزم را می دهد.
همه چیز به عوامل مختلفی بستگی دارد که امروز برشمردن آنها دشوار است.
لحظات امیدوارکننده این است، سوئیس که عضو اتحادیه اروپا محسوب نمی شود به لزوم حفظ برجام و نظارت بر شرایط توافق هسته ای معتقد است. درواقع برای همین این «کشوربانکی بزرگ» ، کانال مالی بین بانکی مستقیم خود را (بدون اروپا) ایجاد کرده است، کانالی که اجازه می دهد سیستم سوئیفت را برای صورت حساب ها با ایران و دور زدن تحریم های آمریکایی تحت فشار قرار داد.
نماینده اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوئیس ، بیان داشت که بانک سوئیسی بی اس پی ، تبادل مالی بین دو کشور را انجام خواهد داد. تا اجرای تحریم های ضد ایرانی بانک بی اس پی جابه جایی ارز از ایران به سوئیس را برعهده داشت.
ضمن اینکه بخشی از درآمدها از فروش نفت ایرانی در این بانک سوئیسی نگهداری می شود.
بدین ترتیب مبارزه برای حفظ برجام ادامه دارد. با راه اندازی مکانیزم ویژه مالی ، دور مهم و شاید سرنوشت سازی برای برجام آغاز می شود. اگر موفقیت آمیز باشد ، از یک طرف تا حدودی گرمای اوضاع در ایران و حول آنرا خنک می کند و از طرف دیگر ، نمونه ای برای مبارزه آینده با سرکردگی مالی آمریکا و سیاست تحریمی خشن ایالات متحده در ارتباط با سایر کشورها ایجاد خواهد کرد.
اگر نه ، آنوقت تهدید واقعی خروج ایران از برجام با وجود تمامی عواقب خطرناک مرتبط با از سرگیری برنامه هسته ای ایران و شور و حرارت بیشتر حول این کشور اتفاق می افتد.
امیدواریم که اوضاع بهتر شود.
