وزارت نفت ایران، اخیرا واردات 84 نوع تجهیزات را برای صنعت نفت ممنوع کرده است که می تواند در داخل کشور تولید شود. از جمله تجهیزات و محصولات ممنوعه برای واردات، تجهیزات سرریز، وسایل نمک زدایی، مواد ضد خوردگی، کاتالیزورهای بازیابی گوگرد، پنل های کنترل سرچاهی و دیگر اجناس هستند.این اقدامات دولت ایران باید به عنوان تلاشی برای مقابله با تحریم های آمریکا باشد.
آیا ایرانیان می توانند مشکل جایگزینی واردات را در صنعت نفت حل کنند، در حالیکه مدرن سازی کل صنایع نفت و گاز در ایران ضرورت دارد؟
با این حال، لازم به ذکر است که ایران، که پس از انقلاب اسلامی سال 1979 به طور مداوم تحت تحریم های آمریکا قرار داشت، تقریبا به طور مداوم پس از انقلاب اسلامی سال 1979، تولید تجهیزات نفت و گاز خود را به طور فعال توسعه می داد. به ویژه شدت این کارها در سال های 2010 تا 2016، در طول تحریم های شدید بین المللی ضد ایرانی، انجام شد.
امروز، در شرایط فشار بالای دولت ترامپ به ایران، اقدامات برای مقابله با تحریم ها تشدید می شود. سعید شیردل مدیر بازرگانی شرکت پتروشیمی جم اظهار داشت که متخصصان این شرکت، با همکاری سایر شرکت های ایرانی، 1000 قطعه محصولات و تجهیزات پتروشیمی را که قبلا در خارج از کشور خریداری شده، تولید کردند. وی افزود که در دو سال آینده این شرکت 20 هزار قطعه محصول پتروشیمی تولید خواهد کرد.
رضا خياميان، رئيس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران خاطر نشان کرد که توليدکنندگان ايرانی می توانند خدمات فنی و 80 درصد از تجهيزات پيشرفته نفت را برای توسعه پروژه های استخراج و فرآوری نفت توليد نمايند. به گفته آقای خیایمان، بیش از 50 شرکت ایرانی در این صنعت کار می کنند. به زودی، قراردادهای جدید با ارزش بیش از 6 میلیارد دلار با شرکت های استخراج و پالایش نفت محلی برای حمایت از بخش خصوصی با توجه به تمایل کشور به تولید تجهیزات نفت و گاز داخلی امضا خواهد شد. به گفته آقای خیامیان، جایگزینی واردات تجهیزات نفت و گاز در لیست اولویت های وزارت نفت قرار دارد و تولید 14 هزار دستگاه کلیدی برنامه ریزی شده است.
محمد حسینی عضو هیات امنای صندوق توسعه ملی ایران گفت که این صندوق 12 درصد از منابع مالی را برای مقابله با تحریم های آمریکا علیه ایران تخصیص خواهد داد.
با وجود تمرکز تلاش جهت خودکفایی در صنعت نفت و گاز، رهبری ایران به کمک دولت ها و شرکت های خارجی هم حساب می کند.
البته، علیرغم انزجار اروپائی علیه تحریم ایران و تمایل به حفظ معامله هسته ای، شرکت های اروپایی به مخالفت با آمریکا اعتقاد ندارند. کارشناسان می‌گویند که تجربه روابط قبلی اتحادیه اروپا با کاخ سفید نشان می دهد که تمام "مقاومت" اروپا به تهدیدات لفظی محدود می شود. و در حال حاضر،سه ماه قبل از اینکه آمریکایی ها بخش اصلی تحریم ها را اعمال کنند، بسیاری از شرکت های بزرگ از ایران خارج می شوند. مثلاً در بخش نفت توتال — شرکت غولگیر نفت و گاز فرانسه هم اینک ایران را ترک کرده است.
رهبری ایران با درک این وضعیت، متکی به همکاری با شرکت های خارجی کوچک و متوسط است که با ایالات متحده ارتباط چندانی ندارند. غلامرضا انصاری، معاون وزیر امور خارجه ایران اخیرا گفت: "23 میلیون شرکت کوچک و متوسط در اروپا وجود دارد که از آن می توانیم کمک یگیریم تا از تحریم های ایالات متحده دور بزنیم.
به نوبه خود، حسین علی مراد مدیر سرمایه گذاری شرکت ملی پتروشیمی ایران ان پی سی گفت که سهم سرمایه گذاران چینی در صنعت نفت و پتروشیمی ایران پس از اینکه ایالات متحده از قرارداد هسته ای خارج شد، تغییری نکرده است. اخیرا آقای علی مراد اعلام کرد که با یک کنسرسیوم متشکل از شرکت های چین و فیلیپین در باره سرمایه گذاری 7 میلیارد دلاری در صنعت پتروشیمی ایران به توافق رسیده است.
علاوه بر این، محمد مصطفوی مدیر سرمایه گذاری
شرکت ملی نفت ایران گفت که شرکت ملی نفت چین، همراه با پتروپارس ایران، اگر شرکت توتال فرانسه از ایران خارج شود، می تواند سهم آنرا معادل 50.1 درصد از سهام پروژه مشترک مربوط به توسعه مرحله 11 میدان پارس جنوبی را جبران کند.
کره جنوبی در اواسط ماه اوت اعلام کرد که سئول کمک مالی برای شرکت های تحت تاثیر تحریم های مجدد علیه ایران را تأمین خواهد کرد و فرصت های تجاری در بازارهای جایگزین را به منظور کاهش تلفات به اقتصاد محلی، مورد بررسی قرار خواهد داد. واضح است که کره جنوبی با خرید 147 میلیون بشکه نفت از ایران در سال 2017، به شدت علاقه مند به گسترش تجارت نفت با این کشور است.
در جلسه ماه ژوئیه در وین، پنج کشور سهیم در معامله هسته ای با ایران (روسیه، چین، انگلیس، فرانسه، آلمان) موافقت کردند که از شرکت های پنج کشور نامبرده در مقابل تحریم های آمریکایی محافظت شود. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در این دیدارگفت که آنها همچنین توافق کردند روش هایی را برای برقراری روابط تجاری با ایران ایجاد کنند که به "وسواس‌های ایالات متحده" بستگی نداشته باشد.
همه اینها قطعا عوامل واقعی برای ایران است. و احتمال دارد که با استفاده از قابلیت ها و منابع داخلی و خارجی، تهران بتواند تا حدی بر مشکل جایگزینی واردات در صنعت نفت فایق آمده و کاری کند تا از فروپاشی زیرساخت نفت و گاز در این کشور جلوگیری شود. با این حال، هنوز زود است در خصوص مدرن سازی عمیق کل مجموعه نفت و گاز بر اساس معرفی فن آوری های پیشرفته مدرن، صحبت شود. راستش، همه پیشرفته ترین فن آوری ها و نوآوری های صنعت نفت و گاز و پتروشیمی تحت حفاظت خاصی در آزمایشگاه‌های اندک کشورهای بزرگ قرار دارند. متأسفانه، در حال حاضر آنها آماده نیستند این معلومات محرمانه را با ایران در میان بگذارند
