ولادیمیر ساژین، خاورشناس روس، تفسیرگر آژانس اسپوتنیک در این رابطه چنین می نویسد: طبق اطلاعات رسمی، این جنگنده یک هواپیمای پیشرفته نسل 4، مدرن، دارای رادار چند منظوره، سیستم محاسبه بالستیک کامپیوتری و تسلیحات بهبود یافته است. جنگنده در دو نسخه: دو نفره و یک نفره تولید خواهد شد. جنگنده نمونه ای هم اینک یک سری آزمایش های پرواز را گذرانده است. این هواپیما برای عملیات پشتیبانی هوایی در نظر گرفته شده است.
با این حال، به عقیده کارشناسان نظامی روسی، آمریکایی، انگلیسی و اسرائیلی، این جنگنده یک نوع تقلید جنگنده F-5F Tiger II قدیمی آمریکایی یا کپیه مدرنیزه شده آن است. در عین حال، کارشناسان، بر اساس عکس، متوجه شدند که شباهت مطلق وجود ندارد. ولی کارشناسان می گویند که این جنگنده همان هواپیمایی نیست که بتواند با جنگنده های خارجی همنوع خود وارد نبرد شود. علی رغم نوآوری ها، این هواپیمای جنگنده در واقع از دهه 70 قرن گذشته میلادی باقی مانده است. این به این معنی است که ویژگی های پرواز هواپیما به طور قابل ملاحظه ای نسبت به همکلاس های مدرن پایین تر است. فراموش نکنیم که خود F-5 هیچ شهرت جدی در ایالات متحده پیدا نکرده و بیشتر یک مدل بینابینی شمرده می شود.
در طول بیش از 20 سال، از زمان اولین پرواز آذرخش تا کنون، بر اساس اطلاعات موجود، فقط چند ده هواپیما — بستگان نزدیک و دور F-5 در ایران تولید شدند. شایان ذکر است که در جریان این تولیدات طراحی و تجهیزات الکترونیکی و رادیو الکترونیکی این هواپیماها چندین بار تکمیل شد. بنابراین، هواپیماهای ساخت ایران متعلق به سه مدل متفاوت است. تعداد دقیق جنگنده ها به نسبت مدل شان معلوم نیست. جنگنده های ایرانی — وارثان F-5 تحت نام های مختلف به طور مرتب در رسانه های ایران ظاهر می شوند، ولی تعداد کل این جنگنده ها در نیروی هوایی ایران به قدری است که آنها یک نیروی نظامی جدی را در آن کشور تشکیل نمی دهد.
مثلا جنگنده خبرساز ایرانی قاهر- 313 که گویا مافوق صوت و نامرئی است، توسط مجتمع نظامی- صنعتی ایران ابتدا با بوق و کرنا در سال 2013 نشان داده شد و پس از آن در سال 2017 در حال حرکت بر روی باند (اما بدون گرفتن صعود و فرود)، رونمایی گردید. کارشناسان غربی و اسرائیلی آن را "کپی بسیار ارزان F-22 آمریکایی" توصیف کردند.
وضع امور مربوط به تعمیر و ترمیم جنگنده های مستعمل خارجی در ایران تا حدودی بهتر است. در ژوئیه 2018، تهران 10 سوخو- 22 مدرنیزه شده را راه اندازی کرد و به تولید سریال موشک فکور 90 برای جنگنده F-14 آمریکایی پرداخت. پیش از این، ایرانیان نسخه های بازسازی شده و کمی به روز شده جنگنده F-7 (یک نسخه چینی از میگ — 21 شوروی) و جنگنده های F-5 و F-14 آمریکایی را که در سال های 1960-1970 به نیروی هوایی ایران تحویل شدند، نشان دادند.
مسلما، بدون چنین مبنایی، ایجاد مدل های نوآورانه و پیشرفته هواپیماها غیرممکن است. از این رو صنعت هواپیماسازی ایران مبتنی بر روش کسب مدل های خارجی برای شبیه سازی و باز تولید هواپیما در کشور خود است.
ساژین ادامه داد: این نوشته تلاش کاهش دادن دستاوردهای مجتمع نظامی- صنعتی جمهوری اسلامی ایران نیست. این تلاش بازگویی حقایق است. در ضمن، وجود مشكلات قابل توجهي، مانع از آن نشد که رهبري نظامي و سياسي ايران، يك پايگاه ارزشمندی برای تحقيق نظامي ایجاد کند. ایران در حال حاضر دارای تعداد کافی از موسسات علمی، آزمایشگاه های تحقیقاتی تجربی، موسسات طراحی است که قادر به حل مسائل جدی ساخت و ساز هواپیماها هستند.
در زرادخانه نیروی هوایی ایران هواگرد های زیر وجود دارد(به ترتیب — کشور تولید کننده، نام تجاری هواپیما، تعداد موجود در نیروی هوایی. داده های سال های 2016-2017):
شکاری ها
ایران. قاهر- 313 — 1 فروند، صاعقه — 5 فروند، آذرخش — 30، درنا / تزارو (آموزشی) — 25، پرستو (آموزشی) — 12 هواپیما.
ایالات متحده آمریکا: F-14 Tomcat ، 43 فروند؛ Lockheed P-3 MP (ضد زیردریایی) — 5، Lockheed T-33 (آموزش) — 9، RF-4E (شناسایی) — 6 دستگاه.
اتحاد جماهیر شوروی / روسیه: MiG-29 ، 36 فروند، Su-25 ، 10فروند.
فرانسه: Mirage F-1، 10 دستگاه.
چین: F-7M-24، J-7 (آموزشی) — 15.
برزیل: Embraer EMB-312 (شکاری آموزشی) — 15.
سوئیس: PS —7 (آموزشی) — 35.
بمب افکن ها: اتحاد جماهیر شوروی: سوخو-24، 30 فروند؛ آمریکا F-4 Phantom ، 64، F-5 Freedom Fighter / Tiger II — بیش از 100 فروند.
لازم به ذکر است که بسیاری از هواپیماهای جنگی نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران ناتوان هستند. در آمادگی رزمی، تنها 60 درصد از کل تولید هواپیما در ایالات متحده و 80 درصد تولید چین و روسیه. علاوه بر این، در دسترس بودن تجهیزات حمل و نقل هوایی از تقریبا دوازده کشور، مشکلات مربوط به نگهداری و تعمیر آنها را ایجاد می کند.
با توجه به وضعیت کنونی در داخل ایران، با خروج آمریکا از معاهده هسته ای و اعمال تحریم های جدید علیه تهران، شاید تنها روسیه و چین می توانند به عنوان شرکای قابل اعتماد ایران عمل کنند، که قادر به تأمین نیروی هوایی ایران با تکنیک هواپیمایی مدرن هستند.
