سیلیکون صورتم را کج کرد

قسمت دوم

فسمت اول

فیلسوفان و هنرمندان از ابتدای تاریخ بر سر زیبایی اختلاف نظر داشتند. از قرن هیجدهم به بعد، مفهوم زیبایی بیشتر جنبه روانشناسی به خود گرفت و در ارتباط با ادراک دیده شد. از آنجایی که عوامل روانی و اجتماعی بر ادراکات انسان اثرات مهمی بر جای می‌گذارند، در احساس او از زیبایی نیز موثرند.

 آثار به جا مانده از شعر، داستان، معماری و صنایع دستی، تماماً حکایت از نبوغ زیبایی انسان های اولیه دارد. بعضی از فلاسفه یونانی از جمله ارسطو، افلاطون،سقراط،پارمنیدس و بزرگانی دیگر همچون رنه دکارت و اسپینوزا که تفکر خودگرایی داشتند، زیبایی را چیزی می دانستند که با منطق و علم قابل بررسی باشد. از طرفی دیگر، تجربه گرایانی چون جان لاک،هیوم و بارکلی زیبایی را نوعی احساس می پنداشتند. مازلو در شرح نیازهای انسانی، نیاز به «زیبایی» را جزیی از ناشناخته ترین نیازهای انسانی می داند. وی معتقد است این نیاز در بعضی افراد وجود دارد، این گونه افراد با دیدن زشتی به طریقی خاص بیمار می شوند و با قرار گرفتن در محیطی زیبا بهبود پیدا می کنند. این حالت تقریباً به طور عام در کودکان سالم دیده می شود.

در ادیان و گرایش های مذهبی ملل نیز میل به «زیبایی» به چشم می خورد. در «اوپانیشادهای هندی» و «آیین زرتشتی» شاهد گرایش همه جانبه به سوی «زیبایی» و نشانه هایی از «زیبایی شناسی» هستیم. در کتاب «اوستا»،«آناهیتا» نام فرشته آب ها و زیبایی هاست. در یونان باستان، «زئوس» به عنوان خدای آسمان ها، به صورت مردی زیبا و جذاب در داستان ها ترسیم شده است. در همین فرهنگ «هوا» در لغت به معنی زمین است، اما شهبانوی آسمان لقب یافته و زنی جوان و زیبا بوده است.

از منظر اسلام، «زیبایی» نشانه ای روشن از آفرینش الهی است و هر کجا انسان با دیدی زیباشناختی به پدیده های آفرینش بنگرد، مجذوب زیبایی آن خواهد شد. از ذره برف در زیر ذره بین با آن ساختار هندسی منظم تا کهکشان های بزرگ، همه جلوه گاه حسن و جمال خداوند یکتاست.

از اینرو زیبایی در همه ادوار جای خاصی در زندگی انسان داشته و به مرور زمان بر اثر تحولات و تغیرات در ساختار زندگی —اجتماعی-فرهنگی-اقتصادی- باصطلاح مدرن شده است.  در دنیای گذاری امروز مفهوم زیبایی ظاهری جا را برای سیرت زیبا و زیبایی درونی در جوامع مختلف تنگ کرده است.

در تحقیق مشترک ایران با همکاری دانشگاه جان‌هاپکینز شیوع جراحی پلاستیک در دو جامعه ایران و آمریکا به مدت دو سال مقایسه شد که به نتایج بسیار جالب‌توجهی انجامید. بر این اساس، مشخص شد آمار جراحی پلاستیک بینی در ایران هفت‌برابر آمریکاست. این آمار در مورد کاشت مو شش و نیم  برابر است. از دیگر نتایج این تحقیق، مربوط به پروتز گونه و چانه بود که میزان جراحی پروتز چانه در ایران دو ونیم  برابر و پروتز گونه دوبرابر آمریکا بود. اما درعوض میزان تزریق بوتاکس در ایران دو سوم جامعه آمریکا بوده است. در واقع، یافته‌های این تحقیق نشان داد میزان برخی تزریق‌های زیبایی در آمریکا بیش از ایران است. در یک جمع‌بندی کلی باید گفت در آمریکا مردم بیشتر به سمت روش‌های غیرجراحی تمایل دارند و در ایران هنوز هم جراحی‌های بینی در صدر جراحی‌های پلاستیک قرار دارد.

دانا کوهنوردنیا متخصص جراحی فک از شیراز در خصوص مبحث جراحی پلاستیک در ایران با ما به گفتگو نشست.

پرسش: نظر شما در خصوص عمل های جراحی پلاستیک خانم های ایرانی چیست. آیا علت را می توان برخورد آقایان نسبت به زیبایی مصنوعی جنس لطیف دانست؟

پاسخ: از لحاظ انتخابی هم که آقایون می کنند درست است. الان متأسفانه این قضیه یک «تِرِند بد فرمی» شده است. عمل های جراحی و آرایش کردن های زیاد و عدم اعتماد به نفس. دخترها به آرایش کردن زیاد عادت کرده اند و پروتز لب، گونه و عمل جراحی فک حتی انجام می شود که همه اینها با کمبود اعتماد به نفس در آنها مرتبط است. از لحاظ عمل بینی و فک که به عنوان جراحی های زیبایی نیز حساب می شود تحقیقاتی که انجام شده حتی توی رشته اورتو و زیبایی الان از مشکلات اجتماعی توی کل دنیاست بخاطر اینکه در سطح زندگی مردم از لحاظ روحی تأثیر خیلی زیادی می گذارد. ولی دختران ایرانی و خانم های ایرانی کلا به خاطر این گرایش خیلی بدی که رواج دارد عمل های زیبایی را انجام می دهند که یکی از علل آن معیارهای اینستاگرام است. اینستاگرام از حالت اولیه آن برای گذاشتن یکسری عکس گذشته است و از هدف اصلی این برنامه کلا خارج شده است. الگوهایی در آنجا هست که ممکن است خیلی از لحاظ مغزی پوچ باشند و اصلا ندانند که موضوع چیست. ولی وقتی می بینند که 300 هزار لایک خورده فکر می کنند که این حتما یک چیزی هست و سعی می کنند خودشان را به شکل آن شخص تغییر بدهند. متأسفانه ایرانی ها الان در بهترین حالت هم که باشند بینی خود را عمل می کنند. همیشه یک حالت ضعفی دارند که زیبا نیستند. ولی الان شما می بینید که حتی رینو پلاستی، عمل زیبایی بینی که انجام می دهند یک حالت اعتیاد آوری شده است. بصورت یک روند در می آید که ایجاد اعتیاد می کند. بینی که می رود بالا می بینند لبها یک کم بالاتر می آید. خوششان می آید و بعد با بوتاکس کردن لبها، آنها را جلوتر می کشند. وقتی لب ها را بیرون می آورند، می بینند اگر گونه هایشان جلوتر بود بهتر بود. همین کار باعث می شود تا این کار پشت سرهم انجام شود که ایجاد اعتیاد می کند. خیلی ها دوست دارند چال بگذارند.

پرسش: آیا تبلیغات در این زمینه دخالت دارد؟

پاسخ: بله، متأسفانه خانم های ایرانی بیشتر به تبلیغات توجه می کنند و معیارهایی در این خصوص و آقایون نیز همانطور که ما می دانیم از نظر پسیکولوژی مغزشان به چشمشان وصل است. وقتی این را می بینند متأسفانه ناخودآگاه جذب می شوند و سعی می کنند افرادی را انتخاب بکنند که از نظر زیبایی تمام عیار و کامل باشند. عمل بینی انجام شده باشد و صورت ها خوش فرم. حتی الان توی پسرهای ایرانی خیلی این چیزها دیده می شود. بینی های سربالا و ابروهای برداشته شده، بخاطر اینکه فکر می کنند آن مدلی که الان توی آمریکا عکسش گرفته شده برایش یک هدف می شود و حداکثر خواسته اش از زندگی این می شود که یک همچین حالتی داشته باشد. علت، کمبود های اجتماعی است که زیاد است و در همه مواقع می خواهند توی چشم باشند. به نظر من عمل های جراحی پلاستیک زیاد انجام می شود و مردان ایرانی هم دنبال همچین چیزهایی هستند. حالت های آرایش کردن ها و عمل های جراحی بیشتر به «ستاره های پورنو» شبیه است تا حتی بازیگران. حالت های خیلی غیر طبیعی، پشت چشم را دودی می کنند و دماغ های کوچک و لب های خیلی برجسته  که این را می توان « ترند ستاره پورنو» نامید و می بینند که آقایون ایرانی این را دوست دارند. متأسفانه الگوبرداری آنها از سوژه های «پورنو» و این جور چیزهاست.

 گفتگوی کوتاهی داشتیم با خانم دلنشین یکی از قربانیان جراحی پلاستیک در ایران.

پرسش: چه شد که به جراحی پلاستیک رو آوردید؟

پاسخ: تزریق اشتباه یک دکتر زیبایی، سالهای طولانی مرا به عمق کابوس جسمی — روانی کشاند. عمل های بعدی تلاشی بود برای رفع اشتباه آن پزشک.

اعتماد به نفس نسبت به زیبایی ام نداشتم. 35 سالم بود که یکبار به آینه نگاه کردم و دیدم خطوط دور لبم دارد عمیق می شود. رفتم پیش دکتری که گفت کاری می کنم که دیگر هیچ وقت پیر نشوی. از او پرسیدم با تزریق دارو؟ گفت بله و نگران نباش.

تزریق که شد خیلی خوب شد. عالی شده بود. اما بعد از چند ماه حس کردم پایین صورتم دارد می افتد. رفتم و علت را جویا شدم. گفت ناراحت نباش این بار تزریق را بالاتر می زنم. بعد از چند ماه دوباره همان حس و دوباره تزریق.

پس از مدتی این تزریق ها از کنار لبم به گیجگاهم رسید که بعد از آن تازه به دنبال دکترهایی گشتم تا این اشتباهات را برطرف کنند.عمل ها بارها انجام شد- باز کردن صورتم و آسیب های بعدی.

سیلیکون هایی که بالای صورتم بود راه می افتاد و می آمد پایین. شب ها که می خوابیدم سیلیکون ها پیچ می خورد و جمع می شد. یک مقداری از صورت من در عمل اول از دست رفت و صورتم کج شد.

امیدوارم هیچکس دچار این جور وسوسه ها نشود. آنچه خداوند به شما اعطا کرده است را حفظ کنید و ارزش آن را بدانید که اگر از دست برود دیگر بدستش نخواهید آورد.

از آرمیتا آرمانی فارغ التحصیل دانشگاه تهران در رشته روانشناسی اجتماعی درخواست کردیم در رابطه با این موضوع نظر کارشناسی خود را با ما درمیان بگذارند.

پرسش: شما زیبایی  را چطور تعریف می کنید؟

پاسخ: زیبایی مسأله ای هست که برای همه اهمیت دارد و همه تمایل دارند که زیبا باشند و زیبا دیده بشوند. حالا تا چه حد به این زیبایی اهمیت بدهند و چه کارهایی برای آن بکنند، این دیگر برمی گردد به شخصیت افراد. همه دوست دارند زیبا باشند، حالا یک عده ذاتا با معیارهای زیبایی امروز مطابقت دارند ولی یک عده هم سعی می کنند بالاجبار با یکسری از عمل های زیبایی خودشان را شبیه تر به معیاری بکنند که توی جامعه هست. چون زیبایی را جامعه تعریف می کند که افراد در واقع باید چه شکلی باشند تا زیبا خوانده بشوند و فرق می کند از یک زمان تا زمان دیگر. حالا اینکه افراد تا چه اندازه می خواهند خودشان را قربانی بکنند و عمل های جراحی انجام بدهند برمی گردد به شخصیت و اعتماد به نفسی که افراد دارند  که این به آنها کمک می کند اعتماد به نفسی که بر اثر مسائل دیگر خدشه دار شده باشد بیشتر بشود و افزایش پیدا بکند. ولی زیبایی مسأله ای است که در پایین ترین اساس آن برای همه مهم است و همه تمایل دارند که زیبا باشند.

پرسش: موضوعی که مورد توجه ما قرار گرفت، عبارت معمول شده «پلنگی شدن» مرتبط با زیبایی در بین خانم های ایرانی است. شما چیزی در اینباره شنیده اید؟

پاسخ: پلنگ شدن در واقع اصطلاحی است که در رابطه با خانم هایی بکار برده می شود که خیلی آرایش می کنند و سعی می کنند خودشان را با یکسری معیارهای زیبایی چهره و یا اندام مطابقت بدهند. این در واقع در رابطه با آن افراد بکار گرفته می شود و فکر می کنم این اصطلاح از یک آهنگ وارد زبان محاوره ای ما شده است.

پرسش: آیا تغییر چهره و اندام که با کمک جراحی های ترمیمی و زیبایی انجام می شود می تواند یک منشأ روحی داشته باشد؟

پاسخ: صد در صد اینطور است. بخصوص جامعه ما و افراد در آن سیستمی که در آن رشد می کنند. میل دیده شدن آنها در سنین پایین ممکن است خیلی پاسخ داده نشود، بنابراین زمانی که بزرگ تر می شوند و وارد جو بازتری در مقایسه با دوران کودکی می شوند میل به دیده شدن و مورد توجه واقع شدن در بین آنها زیاد است، بنابراین یکی از راه هایی که این افراد می توانند مورد توجه واقع بشوند همین است که چهره زیبایی داشته باشند یا شاید زیبا هم نه، بعضی ها فقط سعی می کنند چشمگیر باشند، یعنی چهره آنها یک ویژگی داشته باشد که به چشم بیاید حتی اگر زیبا هم نباشد. این یکی از راههایی است که افراد سعی می کنند آن مشکلاتی را که داشتند و آن «حس دیده نشدن» را برطرف بکنند. احتمالا ممکن است ریشه آن در کودکی و در برخوردی باشد که با اینگونه افراد شده است و در آینده بروز کرده است.

پرسش: چرا خانم ها دچار حس بدریخت انگاری می شوند؟ آیا علت مساله اجتماعی است و یا برخورد مردان به یک نوع خاص زیبایی و یا علت آیینی دارد؟

پاسخ: این حسی که ایجاد می شود به نظر من در فرهنگ ما ریشه دارد که دختران و خانم ها این احساس را دارند که باید انتخاب بشوند. یعنی احساس می کنند که خودشان هیچ قدرت انتخابی ندارند و حالا باید از طرف مردان در هر حیطه ای انتخاب بشوند. بنابراین آنها سعی می کنند در خودشان یک مزیتی ایجاد بکنند برای آن «انتخاب شدن». از آنجا که مردان تمایل زیادی به ظاهر و توجه اولیه آنها در واقع به ظاهر است، در هر حیطه ای آنها سعی می کنند آن زیبایی و آن تعریف زیبایی را بیشتر توی خودشون بوجود بیاورند، به خاطر این است که در فرهنگ ما دختران فقط توانایی آن را دارند که انتخاب بشوند و نه خود انتخاب کنند. از طرف دیگر مسأله در پوشش است و افراد سعی می کنند بیشترین زیبایی ممکن را توی همان چهره ای که دیده می شود نشان بدهند. آرایش های بسیار عجیب و غریب توی ایران که فکر می کنم رتبه های اول را در دنیا دارد می تواند تا حدودی این امر را توجیه کند.

مثلا عمل بینی یک چیز عادی در ایران است. پس از دوره دبیرستان که یا در آن دوره ممنوع است و یا به دلیل پزشکی سن مناسبی برای انجام عمل نیست، بینی خود را عمل می کنند و جامعه این موضوع را پذیرفته و بین پسرها هم رایج است.

پرسش: به نظر شما این نوع تغییرات در چهره می تواند با نوعی تغییر هویت مقایسه بشود؟ آخر هر نژادی و قومی خصوصیات ظاهری خاصی دارد.

پاسخ: من تا کنون از این دید به این موضوع توجه نکرده بودم. اما به نظر من اگر مثلا عمل بینی باعث افزایش اعتماد به نفس و موفقیت بیشتر در زندگی آنها بشود مانعی ندارد. این امر آسیب چندانی به هویت مجموع افراد ایرانی نخواهد زد. آنقدر که عدم اعتماد به نفس یک نفر حتی می تواند آسیب اجتماعی بزرگ ببار بیاورد. در ابعاد کوچک اگر به یک اعتیاد تبدیل نشود، نتیجه حاصله، اثرات بهتری خواهد داشت تا تغییر نهایی هویت. چون بالاخره آن هویت بر اثر عمل بینی که یک تغییر اکتسابی است دیگر تغییر نمی کند. ولی میل به تغییر هست و همه تمایل دارند آن تغییر را در خودشان بوجود بیاورند.

پرسش: آیا تنش غربگرایی در ایران باعث شدت این روند در ایران شده است؟

پاسخ: بله، این بشدت احساس می شود، بخاطر اینکه به دلیل آزادی هایی که به نسبت سال های پیش ایجاد شده است و افراد دسترسی بیشتری دارند به رسانه های غربی و از طریق فیلم ها و سریال ها، تمام تمرکز خود را می توانند بگذارند روی افرد بازیگر و خواننده. البته افرادی که در کشورهای دیگر زندگی می کنند همه شبیه آن افراد بازیگر و آن مدلهایی که تعریف می شود نیستند. اما چون ما در یک سیستم محدود ارتباط داریم با غرب و کشورهای اروپایی، تصور ما بر این است که در آنجا همه چیز به همین شکل است. البته این تنش در جهان وجود دارد و در خیلی از کشورها حتی آمریکا خیلی از دخترها در تلاش هستند که خودشان را نزدیک به آن مدلهایی بکنند که تأیید شده است که به نظر من یک نوع بازی کثیفی هست که از طرف یک عده ای برپا شده که این مدلها و معیارهای زیبایی را تأیید می کنند  تا بتوانند مردم را فریب بدهند و سودآوری خودشان را افزایش بدهند.

پرسش: تأثیر روحی و روانی این مسأله در خانواده ها چطور باید رفع شود؟

پاسخ: البته حالا بهتر با این مسأله کنار می آیند. اما احتمال بروز مشکل روحی برای شخصی که مایل به زیباتر کردن خود است و مخالفت والدین  وجود دارد. ولی بهتر است در این زمینه آگاهی سازی انجام شود. کنترل تأثیر افراد خارجی بر بچه ها باید باشد که بهترین  نمونه کنترل خانواده است. زیرا شخص وقتی اولین پله را رد می کند، مثلا اول بینی راعمل می کند چون ترس طرف ریخته و نتیجه خوب بوده باعث می شود تا در این راه هی پیش برود و جاهای دیگر بدن خود را  عمل کند که این می تواند مبدل به اعتیاد بشود. بنابراین اگر خانواده ها حتی یک مقدار دید محافظه کارانه تری نسبت به این قضیه داشته باشند و به مانند یک عمل جراحی واقعی به آن نگاه بشود بهتر است.