تاجیکستان یکی از بنیانگذاران این اتحادیه است و تحلیلگران این کشور معتقدند که سازمان همکاری شانگهای در آستانه اتخاذ تصمیم های مهمی قرار گرفته که می توانند فلسفه این سازمان را برای 10 سال آینده تعیین کنند. "علیم فصیح الدین اف" خبرنگار ویژه ما در تاجیکستان هفته گذشته به نشست میز گرد دوشنبه در خصوص مسایل پیشرفت این سازمان رفته و در حاشیه این نشست ضمن معاشرت با دانشمندان جویای عقاید آنها شد.
تحلیلگران تاجیکستان بر آن هستند که نشست اوفا یک همایش سرنوشت سازی خواهد شد و می گویند که در آن قرار است تصمیم هایی گرفته شود که آینده این سازمان را تعیین خواهند کرد. آنها به دو موضوع مرتبط اشاره می کنند. تصمیم گیری در باره ایجاد صندوق توسعه و تاسیس بانک سازمان همکاری شانگهای می باشند. این نهاد ها می توانند با مرور زمان با ساختار های بین المللی پولی به رقابت بپردازند. بعلاوه آنها قادرند به اجرای کلان پروژه ها در روسیه و آسیای مرکزی با شرکت همه کشور های عضو این سازمان تکان بخشند. "شریق بابایف" محققی از دوشنبه، کارشناس در امور بین المللی و مولف کتابی با عنوان "سازمان همکاری شانگهای در ساختار ژئوپلیتیک خاور میانه" که این را گفته افزود:
"این بانک برای تشکیل آماده بوده و می تواند کدام مسایلی را حل کند؟ اولا این بانک برای جمع کردن و انسجام وجوه کشور های عضو این سازمان کمک خواهد کرد و ثانیا مبلغ جمع شده در این بانک امکان خواهد داد پروژه های بزرگتری مانند تاسیس بانک جهانی پیاده شود. تا بحال پروژه های دوجانبه بیشتر رایج بوده که امروز کمتر گسترش یافته و الان توجه بیشتری به پروژه های جهانی جهت ایجاد و توسعه تاسیسات در اراضی کشور های عضو سازمان شانگهای مبذول می شود".
این تحلیلگر دوشنبه از میان چنین پروژه ها به طرح هایی در رشته انرژتیک اشاره می کند. به عقیده او با استفاده از وجوه بانکی می توان برنامه هایی جهت کشیدن خطوط ترانزیت نیروی برق و مواد هیدروکربنی از کشور های کوچک کمتر رشد یافته به کشور های بزرگ راه اندازی کرد. رشته دیگر آینده دار — حمل و نقل است. یک سال پیش در جریان دیدار سران کشور های عضو این سازمان در دوشنبه توافقنامه ای به امضا رسید در باره ایجاد شرایط مساعد برای کار شرکت های حمل و نقل بین المللی از طریق جاده. حالا نوبت اجرای این توافق رسیده. در قرارداد مربوطه ساخت کوریدور های حمل و نقل متصل کننده روسیه به چین از طریق آسیای مرکزی در نظر گرفته شده. راستای مهم سوم — پیشرفت دادن مشترک دانش و فناوری های پیشرفته است. شریف بابایف کارشناس تاجیکستانی در ادامه گفت:
امروزه هدف پیشرفت علمی نه فقط حل مسایل نظامی بلکه رسیدن به هدف های غیر نظامی هم می باشد. منظور فضانوردی و حفظ سلامتی است و روسیه و چین — کشور های عضو، و ایران و هند — ناظران، در این رشته ها از پوتانسیل عظیمی برخوردار هستند.
در دوشنبه بر این عقیده هستند که پذیرش اعضای جدید به عضویت این سازمان می تواند تصمیم مهم دیگر همایش "اوفا" باشد. ایران، هند، پاکستان و مغولستان خواهان پذیرفته شدن به این سازمان می باشند. پیشتر در تاجیکستان به امکان افزایش اعضای سازمان شانگهای با احتیاط می نگریستند. در این جمهوری بر آن بودند که ظاهر شدن اعضای جدید، کشور های کوچکی مانند تاجیکستان را تحت شعاع قرار خواهد داد. امروز هم این صدا ها بگوش می رسند ولی کمتر از پیش. خانم "گوزل مایتدینووا" مدیر مرکز تحقیقات ژئوپلیتیک وابسته به دانشگاه اسلاوی روسیه و تاجیکستان می گوید که نباید از گسترش سازمان شانگهای هراس داشت. این مقام ادامه داد:
به نظرم حوزه مسوولیت سازمان همکاری شانگهای باید گسترش یابد. در حوزه اوراسیای مرکزی روند همگرایی جریان دارد. در این موقعیت عمده کشور های دارای ظرفیت اقتصادی عظیم مانند هند باید به عضویت سازمان شانگهای در آیند. نقش و مکان این سازمان در سیاست جهانی باید افزایش یابد. فضای این سازمان می تواند به یک قطب دیگر در سیاست جهانی بدل شود".
در دوشنبه اطمینان دارند که در همایش سازمان شانگهای در "اوفا" مسایل امنیت نیز بررسی خواهند شد. خبرگان تاجیکستان می خواهند بدانند که جویای آن هستند که سازمان شانگهای نسبت به خطر های ناشی از افغانستان و خاور نزدیک چه واکنشی نشان خواهد داد. تحلیلگران می گویند که برخی شرکت کنندگان این سازمان حتی ممکن است ایده واکنش مشترک به چالش های جهانی از جمله به اعمال داعش — خطرناکترین سازمان تروریستی را به زبان بیاورند. چین مایل نیست که راه داعش به سوی ناحیه خودمختار سین کیانگ این کشور مسکون به اویغور های مسلمان هموار شود. آسیای مرکزی و روسیه از نظر استخدام شهروندانشان برای عملیات نظامی جاری سوریه گزند پذیر هستد. در دوشنبه می گویند که کار تا تشکیل ائتلاف نظامی نخواهد رسید ولی احتمالا طرف ها در باره ایجاد نهاد مشترک مشاوران نظامی جهت دفع حملات گروه های تروریستی و افراطی به توافق برسند.
