التهابات قفقاز تشنه آبی بر آتش است

به گزارش اسپوتنیک، علاوه بر موضوعات اقتصادی، امنیتی، اهمیت کلیدی منطقه در بحث ترانزیت و ..از مهمترین اهداف نشست این گروه منطقه ای، حل مشکلات قفقاز جنوبی با حضور کشورهای منطقه و بدون دخالت کشورهای فرامنطقه‌ ای و غربی خواهد بود و بر این اساس، یکی از محورهای نشست امروز، گفت ‌وگو صلح بین آذربایجان و ارمنستان است. کشورهای همسایه منطقه قفقاز جنوبی به دلیل نزدیکی جغرافیایی، روابط تاریخی و نفوذ بالقوه بر طرف های درگیر، نقش مهمی در حل و فصل مناقشات این منطقه ایفا می کنند. این منطقه شامل کشورهای جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و بخش‌هایی از شمال شرقی ایران و شمال غربی ترکیه است.

در حالیکه وزرای امور خارجه کشورها در حال مذاکره هستند، نگاهی بر اقدامات مرسوم در محیط بین الملل که اغلب به منظور کمک کشورهای همسایه در حل مناقشات صورت می گیرد در ادامه آمده است.

میانجیگری: کشورهای همسایه اغلب به عنوان میانجی یا تسهیل کننده در مذاکرات صلح عمل می کنند. آنها می توانند از کانال های دیپلماتیک خود برای تعامل با طرف های متخاصم، تشویق گفتگو و کمک به پر کردن شکاف های بین آنها استفاده کنند. به عنوان مثال، روسیه نقش برجسته ای در میانجیگری در مناقشه قره باغ کوهستانی بین ارمنستان و آذربایجان داشته است.

فشار سیاسی و اقتصادی: کشورهای همسایه می‌توانند با اعمال فشار سیاسی و اقتصادی طرف‌های درگیر را به پذیرش راه‌حل‌های صلح‌آمیز را تشویق کنند. بعبارتی، می توانند مشوق هایی را ارائه دهند یا از روابط اقتصادی خود برای ترویج گفتگو و سازش استفاده کنند.

کمک های بشردوستانه و ایجاد صلح: کشورهای همسایه اغلب کمک های بشردوستانه را به مناطق آسیب دیده از درگیری ارائه می کنند، از جمله کمک به جمعیت های آواره و حمایت از تلاش های بازسازی.

مدیریت مرزی و همکاری امنیتی: کشورهای همسایه می توانند در زمینه مدیریت مرزها و مسائل امنیتی برای جلوگیری از تشدید درگیری ها همکاری کنند. آنها می توانند برای نظارت بر مرزها، جلوگیری از قاچاق اسلحه، و تقویت همکاری امنیتی، با کاهش احتمال حوادث و تنش های فرامرزی همکاری کنند.

دیپلماسی "مسیر دو" و تبادلات مردمی: کشورهای همسایه می توانند ابتکارات دیپلماسی "مسیر دو" را تسهیل کنند که شامل گفتگوها و تبادلات غیررسمی بین گروه های جامعه مدنی، ورزشکاران، دانشگاهیان و سایر بازیگران غیردولتی است.

سازمان‌ها و انجمن‌های منطقه‌ای: کشورهای همسایه اغلب در سازمان‌های منطقه‌ای و انجمن‌هایی که به حل مناقشه اختصاص دارند، این پلتفرم‌ها فرصت‌هایی را برای گفتگو، هماهنگی و تلاش‌های مشترک برای حل و فصل منازعات فراهم می‌کنند.

لازم به ذکر است، که میزان اثربخشی مشارکت کشورهای همسایه در حل مناقشات بسته به منافع دولتها، روابط با طرف های درگیر و پویایی داخلی آنها متفاوت است. حل موفقیت آمیز اغلب مستلزم ترکیبی از تلاش های منطقه ای، بین المللی و محلی برای رسیدگی به عوامل پیچیده ای است که در درگیری های قفقاز نقش دارند.

در اینجا نگاهی به نقش روسیه و ایران در حل درگیری‌های بین ارمنستان و آذربایجان در قفقاز جنوبی، خواهیم داشت. لازم به ذکر است، روسیه و ایران به ویژه در رابطه با مناقشه قره باغ، نقش‌های متمایزی ایفا کرده‌اند.

روسیه از لحاظ تاریخی به عنوان میانجیگر میان ارمنستان و آذربایجان شرکت داشته و از زمان تأسیس گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا در سال 1992 به عنوان رئیس مشترک این گروه عمل کرده است. هدف گروه مینسک تسهیل حل مسالمت آمیز مناقشه قره باغ کوهستانی است.

روسیه نقش مهمی در سازماندهی مذاکرات و بویژه مذاکره برای صلح بین طرف های درگیر داشته است. از سویی روسیه روابط نظامی نزدیک خود با ارمنستان و آذربایجان را حفظ کرده است. این کشور یک پایگاه نظامی در ارمنستان دارد، اما با این حال، با حفظ روابط با آذربایجان و تامین تسلیحات برای هر دو طرف، موازنه دقیق خود را حفظ کرده است. همچنین پس از جنگ 2020 قره باغ، روسیه وظیفه میانجی گری توافق آتش بس بین ارمنستان و آذربایجان را امضا کرد. این کشور نیروهای حافظ صلح را برای نظارت بر آتش بس و حفظ ثبات در منطقه به ویژه در قره باغ کوهستانی مستقر کرد.

تا امروز ایران در تلاش های دیپلماتیک برای ارتقای صلح و ثبات بین ارمنستان و آذربایجان مشارکت نموده و پیشنهاد میانجیگری در مذاکرات را داده و تمایل خود را برای کمک به حل مناقشه ابراز کرده است. ایران با ارمنستان و آذربایجان روابط اقتصادی دارد و در همکاری های تجاری و انرژی با هر دو کشور مشارکت داشته است.

بر این أساس، حفظ ثبات در این منطقه به دلیل اهمیت آن در حفظ منافع اقتصادی این کشور بسیار حائز اهمیت است. همچنین، از دیگر اقدامات ایران ارائه کمک های بشردوستانه به پناهندگان و آوارگان متاثر از درگیری ها است و در واقع ایران میزبان پناهندگان از هر دو کشور ارمنستان و آذربایجان بوده است.توجه به این نکته حائز اهمیت است که اگرچه روسیه و ایران در تلاش‌های حل مناقشه شرکت داشته‌اند، ممکن است منافع و رویکردهای آنها همیشه با اهداف و آرمان‌های ارمنستان و آذربایجان مطابقت نداشته باشد. درگیری های منطقه پیچیده است و حل و فصل آن مستلزم مشارکت و همکاری چندین ذی نفع از جمله بازیگران منطقه ای است.