مواجهه دولت چهاردهم ایران با مسئله تحریم ها چگونه خواهد بود؟
© Fotolia / Curioso Photography
اشتراک
به نظر می‌رسد که در انتخابات پیش رو در ایران و آرایش شکل گرفته که نسبت به رویارویی با تحریم های غرب و ایالات متحده، با سه نگاه عمده مواجه باشیم.
عارف دهقاندار-پژوهشگر روابط بین الملل در بررسی اولویت های سیاست خارجی دولت چهاردهم و مسئله تحريم های ایران به اسپوتنیک گفت: مسئله سیاست خارجی، از جمله مسائلی است که همواره محل مناقشه ی جریانات سیاسی ایران در انتخابات های گذشته بوده است.از نزاع بر سر موضوع نحوه آزاد کردن ملوان های بریتانیایی در مناظره ی موسوی و احمدی نژاد در سال 88 ، تا نحوه مذاکرات هسته ای در بازه سال های 86 تا 91 شمسی، در مناظره میان ولایتی و جلیلی در سال 92 و همچنین چرایی و چگونگی اجرای توصیه های گروه ویژه اقدام مالی FATF، میان جلیلی و همتی در سال 1400. همه ی اینها نشان از تفاوت نظر جدی جریانات سیاسی ایران در نگاه به سیاست خارجی دارد.
عارف دهقاندار، پژوهشگر مسائل بين المللی
© Sputnik
با توجه به عدم تایید صلاحیت علی لاریجانی، دبیر اسبق شورای عالی امنیت ملی ایران، پیش بینی می شد که موضوع سیاست خارجی، خاصه مذاکرات هسته ای و نحوه مواجهه حاکمیت با مسئله تحریم ها، تا حد زیادی در حاشیه قرار گرفته و موضوعات دیگری همچون مسائل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی محوریت اصلی را در مناظرات انتخاباتی داشته باشد. اما با توجه به گره زدن مسئله اقتصاد به موضوع تحریم ها توسط مصطفی پورمحمدی در مناظره اول و جدال میان وی و علیرضا زاکانی بر سر این موضوع و همچنین حمایت تمام قد محمد جواد ظریف، وزیر سابق امور خارجه ایران از مسعود پزشکیان و حضور وی به عنوان کارشناس در کنار پزشکیان در میزگرد سیاسی و پرداختن به موضوع تحریم ها و انتقادات وی به روند مذاکرات در دوران مسئولیت سعید جلیلی و باقری کنی، و در نهایت محوریت مسئله سیاست خارجی در یکی از مناظرات پایانی، به نظر می رسد که بار دیگر همچون سال 92 ، مسئله مذاکرات هسته ای و نحوه مواجهه با تحریم ها، می تواند در نتیجه ی انتخابات پیش رو موثر باشد.
در نحوه مواجهه با تحریم های غرب و ایالات متحده، به نظر می رسد که ما با سه نگاه عمده در این انتخابات و آرایش شکل گرفته مواجه باشیم.
1) تاکید بر رفع تحریم های اقتصادی از طریق مذاکره مستقیم با آمریکا و عدم به نتیجه رسیدن سایر اولویت های سیاست خارجی ایران بدون حل مشکلات آمریکا و غرب، نگاهی است که بیشتر از سوی مسعود پزشکیان و مشاران وی همچون محمد جواد ظریف، مطرح می شود. جواد ظریف در مصاحبه های اخیر خود، بارها اشاره داشته است که یکی از موانع پیوستن ایران به سازمان همکاری های شانگهای، تحریم ها و نپیوستن به FATF بوده است.
2) توجه به رفع تحریم ها از طریق مذاکره با غربی ها در کنار تلاش برای بی اثر سازی آنها، نگاهی است که توسط محمدباقر قالیباف، کاندیدای عملگرای جریان اصولگرا مطرح می شود. وی از جمله شخصیت هایی است که در مناظرات انتخاباتی سال 96، ضمن تایید برجام، بیان می داشت که یک دولت قوی می بایست سر کار بیاید و چک برجام را نقد نماید. همچنین در زمان ریاست وی در مجلس یازدهم بود که "قانون قدام راهبردی برای رفع تحریم ها " توسط مجلس به تصویب رسید. لذا به نظر می رسد که رویکرد وی در قبال تحریم ها، تا حدی عملگرایانه و مبتنی بر شرایط نظام بین الملل باشد.
3) تاکید بر دور زدن و خنثی سازی تحریم ها و برنامه ریزی برای اداره کشور با فرض ماندن و ادامه ی آنها، نگاهی است که از بیشتر از سوی سعید جلیلی مطرح می شود. وی معتقد است که دنیا تنها آمریکا و چند کشور اروپایی نیست و نباید آینده کشور را معطل رفع تحریم ها گذاشت و " نظم در حال گذار نظام بین الملل" و " افول آمریکا" از جمله کلید واژه هایی است که توسط وی و نزدیکانش به کرات بیان می شود.
البته می بایست توجه داشت، که مسئله مذاکرات با طرف های غربی، امروز ابعاد گسترده تری پیدا کرده است . قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران که با ابتکار تروئیکای اروپایی به تصویب رسید، احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه و رفتن مجدد پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد، و همچنین احتمال روی کار آمدن مجدد دولت جمهوری خواه ترامپ در ایالات متحده و احتمال تشدید تحریم های یک طرفه آمریکا، از جمله مسائلی است که نامزدهای انتخاباتی می بایست به طور مشخص برنامه ی خود را برای مواجهه با آنها بیان نمایند.
دهقاندار در پایان خاطر نشان کرد، از دیگر مسائل مهم پیش روی دولت آینده، نظم در حال گذار نظام بین الملل و چالش قدرت های بزرگ با یکدیگر است که فرصت ها و تهدیدات زیادی را می تواند برای ایران داشته باشد و معادلات را به کلی نسبت به سال 2015 و زمان امضای برجام تغییر داده است. همچنین منطقه ی آشوب زده ی خاورمیانه نیز روزهای سختی را تجربه می کند و احتمال شعله ور شدن آتش جنگ میان اسرائیل و حزب الله لبنان وجود دارد. لذا هر کس که رئیس جمهور بعدی ایران باشد، می بایست به طور مشخص، برنامه ی خود را برای مواجهه با این وضعیت پیچیده بیان نماید.
هر چند که میزگردهای سیاسی و سوالات تخصصی کارشناسان از کاندیداها، تا حد زیادی به ارزیابی ما در مورد برنامه ی ایشان در حوزه سیاست خارجی کمک کرد، اما برای ارزیابی دقیق تر از مسئله، می بایست منتظر مناظره ی سیاسی ماند تا دقیق تر بتوان در مورد نگاه نامزدها در مورد سیاست خارجی جمع بندی نمود.
