مالکیت معنوی منشور کوروش برای ایران است؛ منشور کوروش نباید به اورشلیم منتقل شود
© Sputnik / Demond Cureton
اشتراک
موزه بریتانیا اخیرا اعلام کرد که از ۱۳ ژانویه منشور کوروش به ایالات متحده سفر می‌کند تا در موزه ییل شهر نیوهیون ایالت کنتیکت قرار گیرد و بعد از آن در سفری نادر به کتابخانه اسرائیل می‌رود، طبق اعلام موزه بریتانیا این استوانه باستانی تا تاریخ ۳۰ ژوئن در آمریکا باقی می‌ماند و در تاریخ چهارم اکتبر (مهر ماه) به اسرائیل می‌رود و تا ۲۹ نوامبر در این کشور باقی می‌ماند و در اورشلیم (بیت‌المقدس) به نمایش گذاشته می‌شود.
پیرو این اتفاق، اداره کل موزه ها در نامه‌ای به امیرحسین غریب‌نژاد معاون همکاری‌های فرهنگی و سمن‌های وزارت امور خارجه و علی‌اکبر متکان دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران، مراتب نگرانی خود را نسبت به انتقال منشور کوروش به کتابخانه ملی اسرائیل اعلام کرد و جلوگیری از این اقدام را خواستار شد.
در این راستا منبعی آگاه از وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفتگو با خبرنگار اسپوتنیک در تهران گفت: استوانه کوروش یا منشور کوروش لوحی از گل پخته است که در سال ۵۳۸ پیش از میلاد به فرمان کوروش بزرگ هخامنشی نگاشته شد. این استوانه در موزه بریتانیا نگهداری می شود و بخش هایی از آن شکسته و مفقود شده است. نسخه دیگری از متن استوانه بر روی دو قطعه لوح گلی یافت شده که آنها نیز در مجموعه بابلی موزه بریتانیا هستند و بازمانده نسخه بایگانی شده همین استوانه دانسته می‌شوند. نیمه نخست این لوح از زبان رویدادنگاران بابلی و نیمه پایانی آن، سخنان و دستورهای کوروش است که همگی به زبان و خط میخی اکدی (بابلی نو) نوشته شده است.
این استوانه در سال ۱۸۷۹ میلادی (۱۲۵۸ خورشیدی) در نیایشگاه اسگیله در شهر بابل باستانی پیدا شده و در موزه بریتانیا در شهر لندن نگهداری می‌شود. نام دبیر و نگارنده‌ای که از متن استوانه کوروش نسخه‌برداری کرده، قیشتی-مردوک بوده ولی نام دبیری که متن اصلی را نوشته، مشخص نیست.
وی افزود: دبیران بابلی در نوشتن استوانه کوروش، از سنت هزار ساله کتیبه‌های ساختمانی سلطنتی آشوری و بابلی الهام گرفتند. در چنین متن‌هایی پادشاهان نه تنها ساخت و بازسازی پرستشگاه‌ها، کاخ‌ها، برج و باروها، آبراهه‌ها و دیگر فعالیت‌های عمومی را یادآور شده‌اند بلکه از این فرصت برای زنده نگاه داشتن نام، تبارنامه، القاب و صفات خود، پشتیبانی خدایان از فرمانروایی خویش و گاهی نیز برای اشاره به کرده‌هایشان استفاده می‌کردند. این استوانه در ماه مارس ۱۸۷۹ توسط هرمزد رسام در جریان کاوش‌های او در بابل، بر تپه موسوم به عمران یافت شد.
بعدها مشخص شد که شمال این تپه محل پرستشگاه اسگیله است اما چون در آن زمان این پرستشگاه در زیر خاک مدفون بود، مشخص نیست که استوانه در چه فاصله‌ای از این پرستشگاه یافت شده است اما به نظر که استوانه در میان یک دیوار بزرگ در جنوب عمران یافته شده باشد.
همین نکته و همچنین شکل استوانه‌ای کتیبه نشان می‌دهد که این استوانه به عنوان یک کتیبه پیِ بنا، درون یک دیوار قرار داده شده بود. در سال ۱۹۷۱ پاول-ریچارد برگر کشفی شگفت‌آور انجام داد مبنی بر اینکه یک قطعه بزرگ میخی از استوانه کوروش در دانشگاه ییل در ایالات متحده آمریکا وجود دارد که سطرهای ۳۶ تا ۴۵ از متن کتیبه را شامل می‌شود.
در پی کشف ریچارد برگر قطعه ییل به استوانه کوروش در لندن اضافه شد و میان دپارتمان آثار باستانی آسیایی و مجموعه بابلی در کتابخانه یادبودی استرلینگ در دانشگاه ییل ترتیبی داده شد که قطعه ییل به صورت قرض بلندمدت به موزه بریتانیا داده شود.
متن حاوی روایتی از فتح بابل توسط کوروش در ۵۳۹ پیش از میلاد است و با گفتاری از مردوک ایزد بابلی در مورد جنایت‌های نبونعید ـ آخرین پادشاه کلدانی ـ آغاز می‌شود (سطرهای ۴-۸) در ادامه روایتی از جستجوی مردوک برای یافتن پادشاه شایسته، انتساب کورش به حکمرانی تمام جهان و عاملیت او در فتح بابل بدون جنگ آورده شده (سطرهای ۹-۱۹) سپس کوروش با لحن اول شخص القاب و نسب خود را بر می شمرد (سطرهای ۲۰-۲۲) و اعلام می‌کند که صلح کشور را تضمین کرده (سطرهای ۲۲-۲۶) که به موجب آن او و پسرش کمبوجیه مشمول رحمت مردوک شده‌اند (سطرهای ۳۰-۲۶).
او بازسازی معبد، که در دوران زمامداری نبونعید به فراموشی سپرده شده بود و اجازه‌اش به تبعیدشدگان مبنی بر بازگشت به میهنشان را توصیف می‌کند (سطرهای ۳۰-۳۶). در پایان، پادشاه بازسازی دفاع شهر بابل را توصیف کرده سطرهای (۳۶-۴۳ و گزارش می‌کند که به هنگام بازسازی، کتیبه‌ای از آشوربانی‌پال را دید (سطرهای ۴۵-۴۳).
در واقع می‌توان متن منشور کوروش را یکی از اولین بیانیه‌های صادره توسط یکی از بزرگترین حکمرانان دنیای باستان قلمداد نمود که به موضوع حقوق شهروندان، آزادی های مدنی، احترام به عقاید مذهبی و سایر ادیان مورد توجه جوامع انسانی و نیز نوعی نگرش جدید در کشورگشایی دانست که به برخلاف سایر حکمرانان دنیای باستان ـ که علاوه بر تسخیر سرزمین های مغلوب به ویرانی و کشتار ساکنان بی دفاع سرزمین های مغلوب می پرداختند ـ کوروش لشکریان خود را از هرگونه جنگ و خونریزی و کشتار غیرنظامیان برحذر داشته و تاکید بر احترام به مردمان شهرهای تسخیر شده داشته و مردمان را در پرستش آئین خود، مختار دانسته است. و در واقع با حضور خود پیام‌آور صلح و دوستی بوده است.
این منبع مالکیت معنوی منشور کوروش را متعلق به ایران دانست و بیان کرد: هر چند که این استوانه خارج از مرزهای سیاسی امروزی ایران و در بابل در بین‌النهرین عراق به دست آمده است لیکن از آنجایی‌که اثر مذکور زائیده ذهن و تفکر و اندیشه یکی از نام‌آورترین حاکمان ایران باستان است و این منشور به دستور کوروش هخامنشی ایجاد شده، می‌توان مالکیت معنوی آن را برای ایرانیان محفوظ دانست.
وی افزود: از سوی دیگر با توجه به ویژگی‌های برشمرده در متن فوق، این منشور نه تنها تعلق به ملت ایران بلکه به عنوان یکی از مهم‌ترین میراث‌های ماندگار بشری تلقی می‌گردد که می‌توان آن را متعلق به جامعه جهانی دانست.
وی تاکید کرد: با توجه به اینکه رژیم صهیونیستی در حال جنگ با جبهه حماس و مردم بی دفاع غزه است، انتقال منشور به این کشور به جهت مخاطراتی که در این شرایط می‌تواند به همراه داشته باشد، قطعاً به صلاح نبوده و طبق مفاد کنوانسیون ۱۹۴۵در خصوص حمایت از اموال فرهنگی در هنگام منازعات مسلحانه خواستار جلوگیری از این اقدام موزه بریتانیا هستیم.
