اجلاس سران بریکس و انتخاب های سخت
14:11 24.08.2023 (بروز رسانی شده: 14:12 24.08.2023)
© Sputnik / Grigory Sysoev
/ اشتراک
پانزدهمین اجلاس سران بریکس در جوهانسبورگ افریقای جنوبی با حضور نمایندگان بیش از پنجاه کشور جهان برگزار شد.
رئیس جمهور افریقای جنوبی در افتتاح این اجلاس اعلام کرد که نظام بین المللی باید متکثر باشد و از انحصار و سلطه یک قطب خارج گردد. پوتین رئیس جمهور فدراتیو روسیه نیز اعلام کرد که جامعه انسانی باید از نظام بین المللی عادلانه تری و قانون محور برخوردار باشد. رئیس جمهور چین به نوبه خود اعلام کرد که جهان درگیر تنش های بسیار است و بریکس در سطح بین الملل باید به حل بحرانهای بین المللی از جمله جنگ اوکراین ایفای نقش کند. این اجلاس به علت تحولات سریع و عمیق بین المللی در ابعاد سیاسی و اقتصادی ناچار به اتخاذ تصمیمات مهمی که ممکن است برساختار نظام جهانی تاثیر بگذارد. در حال حاضر پرشسهای بسیاری در باره آینده بریکس و نقش آن در نظام بین المللی مطرح است. آیا بریکس نقطه ظهور یک قطب جدید بین المللی است یا یک حباب زود گذر سیاسی است؟ وآیا گسترش این مجموعه و ورود کشورهای مختلف تا چه حد بر جهت گیریها و کارآمدی های آن تاثیر می گذارد؟ و آیا اجلاس پانزدهم بریکس ممکن است نقطه جوش پیدایش قطب جدید سیاسی و اقتصادی خارج از اردوگاه غرب باشد؟ در این تحلیل تلاش می کنیم به برخی از این پرسشها پاسخ دهیم.
1- مجموعه بریکس به عنوان تشکل کشورهای دارای اقتصادهای با رشد بالا تشکیل شد و ماهیت اقتصادی آن بر ابعاد سیاسی می چربد ولی به علت اغاز جنگ اوکراین و حضور نیابتی ناتو در مقابل روسیه در این جنگ و بازگشت سایه جنگ سرد، این سازمان ناگزیر به تعریف جهت گیریها و موضعگیریهای سیاسی خود در عرصه بین المللی است. اظهارات رهبران بریکس در باره نظام متکثر بین المللی و ضرورت ایفای نقش در حل بحرانهای جهانی و نیز ضرورت ایجاد پول جدید برای تبادل تجاری همه و همه نشان می دهد که این اجلاس از اهمیت خاصی برخوردار است و باید تصمیمات مهمی اتخاذ کند.
2- در حال حاضر نزدیک به پنجاه کشور جهان درخواست عضویت این سازمان را دارند و اکنون بریکس در برابر انتخابی سخت قرار گرفته است چرا که پذیرش سریع کشورها ممکن است آن را از حالت انسجام خارج و دچار اختلافات داخلی بسیاری کند و از کارآمدی آن در آینده بکاهد. از این رو درنگ در پذیرش اعضا و تعریف شرایطی متناسب برای عضویت با تعریف سیاسی بریکس ضرورت بالایی دارد. تجربه سازمان کشورهای غیر متعهد و هفتاد و هفت و غیره که دارای اعضای بسیار ولی با تاثیر محدود بود اکنون باید در نگاه بریکس قرار گیرد.
3- کسب جایگاه بین المللی و ایفای نقش در حل بحرانهای مختلف منطقه ای نیاز به همفکری و اجماع داخلی است و اراده برای پرداخت هزینه های چنین تصمیماتی است. شکی نیست که غرب در بیش از یک قرن بر جهان سلطه داشته و با هر قطب رقیبی خارج از اراده خود برخورد خواهد کرد و هزینه هایی بر این برخورد مترتب است که بریکس باید در باره آن با فکر کند و اراده قاطع داشته باشد. شکستن نظام سلطه و یکجانبه گرایی جهانی از سوی بریکس به علت ظهورو همپیمانی قدرتهای اقتصادی و سیاسی جدید امری طبیعی است اما غرب تا چه حد این سنتهای طبیعی و ظهور و افول قدرتهای جهانی را می پذیرد، مساله مهمی است. توجه به ریشه های جنگ اوکراین و هزینه کرد عظیم غرب در آن و تلاش غرب برای کپی برداری از این جنگ در تایوان و در برابر چین نشان می دهد که غرب تا مرز جنگ جهانی حاضر به رویارویی است و ممانعت از مصادره سلطه خود بر نظم کنونی جهان است و این مساله یکی از بزرگترین چالش های بریکس و جهان است.
4- یکی از مهمترین تصمیمات بریکس در این اجلاس مساله ایجاد ارز بین المللی است که جایگزین دلار امریکا و یوروی اروپا باشد و برای مبادلات تجاری در میان اعضای بریکس و خارج از آن تعریف گردد. این تصمیم به شدت چالشی است چرا که یکی از مهمترین ابزارهای انحصاری سیاسی و اقتصادی سلطه گران غرب بحث پول مبادله است که غرب همزمان از آن به عنوان سلاح تنبیهی استفاده می کند و مخالفان خود را با تحریم و بلوکه اموال، خلع سلاح می کند. این اولویت به علت تحریم روسیه و چین از سوی غرب اولویت فوری دارد و باید در باره آن تصمیم گرفت. بریکس امروزه توان اعلام یک پول بین المللی را دارد. این پول با پشتوانه عظیم اقتصادی دو غول توسعه جهانی چین و هند و نفت و گاز روسیه و طلای افریقای جنوبی و انبار غله برزیل قابل تعریف است و با یک سوم تولید ناخالص جهان قطعا از هر ارز دیگری معتبر تر است. اما اجرایی کردن این تصمیم زمان بر است و پر چالش که بریکس باید آمادگی عبور از این میدان مین باشد.
5- تکمیل تعریف مناسبات داخلی بریکس و شفافسازی اهمیت زیادی دارد و کمک می کند تا این سازمان شکوفا گردد. مجموعه هفت غربی با همکاری همه جانبه و تصمیمات خود تلاش دارد تا سلطه غرب بر نظام بین المللی ادامه یابد. بریکس باید یک الگوی متفاوتی در سطح بین المللی ارائه دهد که مبتنی بر همکاری و تکامل اقتصادی به دور مناسبات سلطه باشد تا با این ساختار انسانی بتواند با الگوی غربی رقابت کند ویرای اعضای خود فرصت سازی نماید.
6- پذیرش عضویت ایران در مجموعه بریکس در این اجلاس نشان می دهد که این سازمان در امر عضوگیری گزینش دقیق می کند و تلاش دارد از استقلال این سازمان دفاع کند و از طریق پذیرش کشورها در ابعاد قدرتی هم افزایی کند. ایران کشوری مستقل و یک قطب منطقه ای است که بیش از چهل سال است در برابر تحریم های غرب ایستادگی کرده است و در خاورمیانه از جایگاه ویژه ای برخوردار است و با تمام توانش در جهت ایجاد نظام عادلانه بین المللی تلاش می کند.
7- ایجاد بانک توسعه جدید (ان دی پی) در سال 2014 از سوی بریکس با سرمایه ای معادل پنجاه میلیارد دلار یک اقدام پیشرو بریکس بوده که به اجرا گذاشته شده و سرمایه آن نیز افزایش یافته و از سال 2015 تاکنون بیش از 33 میلیارد دلار وام به اعضای بانک تقدیم کرده است. گرچه عضویت بانک جدا از عضویت در بریکس تعریف شده اما ایجاد بازوی مالی در برابر صندوق و بانک بین المللی غرب کمک می کند تا در راستای حفظ استقلال کشورهای بریکس گامهای اساسی برداشته شود.
