سایه روشن های روابط ایران و بحرین
19:46 27.03.2023 (بروز رسانی شده: 20:07 27.03.2023)
اشتراک
موقعيت جغرافيايي و قرار گرفتن بحرین در قلب منطقه خليج فارس، به آن جايگاه استراتژيك خاصي بخشيده است. اگر چه این کشور از نظر جمعيت و وسعت، كوچكترين كشور حاشيه خليج فارس است، ولي نزديكي آن با سواحل ايران و اكتشافات چاههاي نفت و وجود چشمه هاي آب شيرين از دير باز براهميت موقعيت جغرافيايي و استراتژيكي آن افزوده است.
به گزارش اسپوتنیک، اواسط ماه مارس، یک منبع دیپلماتیک در وزارت خارجه بحرین به خبرگزاری اسپوتنیک گفت که در حال حاضر مذاکرات مستقیم دوجانبه میان بحرین و ایران برای عادی سازی روابط در جریان است. طرفین انتظار دارند که نتایج مذاکرات در آینده نزدیک - بلافاصله پس از حل و فصل مسائل مورد مناقشه باقی مانده توسط دیپلمات ها - به اطلاع عموم برسد.
ممدوح الصالح، نماینده پارلمان بحرین در مصاحبه با اسپوتنیک از اظهارنظر رسمی درباره نتایج مذاکرات با ایران خودداری کرد. با این حال، وی تأیید کرد که هیئت پارلمانی ایران که روز دوشنبه از پادشاهی دیدن کرد، تمایل خود را برای ایجاد تماس با بحرین ابراز کرد.
وی ادامه داد: "تاکنون می توانم تأیید کنم که تلاش هایی برای احیای روابط بین بحرین و ایران واقعاً در حال انجام است. امیدوارم به زودی شاهد نتایج مثبتی باشیم."
به گفته الصالح، اولویت کشورش روابط خوب با همسایگانش است. علاوه بر این، بحرین علاقه مند به افتتاح سفارت خود در ایران و برقراری پروازهای مستقیم بین دو کشور است.
در همین رابطه نگاهی به تاریخچه روابط دو کشور در طول سالیان متمادی انداختیم.
بحرين كشوري است كه روزگاري جزئي از پيكره ي ايران بود هر چند كه بر اساس پيمان هاي 1882 و 1892 اين كشور عملا در زير سيطره ي انگلستان قرار داشت . اين كشور كوچك جزيره اي در طي نظرسنجي كه از سوي سازمان ملل انجام گرفت از ايران جدا شد و راه استقلال را پيمود. ايران به عنوان كشور مادر در اقدامي رسمي استقلال بحرين را به رسميت شناخت و هيئت حسن نيتي را در سال 1949 به سرپرستي منوچهر فلكي را راهي بحرين كرد تا روابط با كشور تازه تاسيس آغاز يابد. با بازگشت نمايندگان ايران از بحرين روابط بين دو كشور روز به روز گسترش بيشتري پيدا كرد.
دوران جمهوری اسلامی ایران
شیعیان بحرینی و گروه‌های مخالف دولت در بحرین از نظرگاه مذهبی از انقلاب ایران شاد بوده و حتی با رهبران آن پیش از پیروزی انقلاب، ملاقات‌هایی داشتند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شیعیان بحرین راهپیمایی‌هایی را در حمایت از این انقلاب تدارک دیدند.
در آذر ماه سال 1360 ، دولت بحرین گروه‌هایی از شیعیان بحرین را به اتهام اقدام مسلحانه علیه حاکمیت این کشور دستگیر کرد. در میان اتهامات وارده، دیدن آموزش‌های نظامی در ایران نیز وجود داشت. ایران این اتهام را تکذیب نمود ولی بحرین سفارت خود را در تهران تعطیل نمود و سطح روابط دو کشور به کاردار یک جانبه ایران تقلیل یافت. در سال 1981 پیمان نظامی شورای همکاری خلیج فارس عمدتاً با هدف زیر نظر داشتن تحرکات ایران به ابتکار عربستان سعودی و با شرکت دولت بحرین منعقد گردید.
با پذیرش قطعنامه 598 از سوی ایران و خاتمه جنگ ایران و عراق، روابط دو کشور رو به بهبود رفت؛ ولی این روابط مجدداً با حمایت بحرین از ادعای امارات عربی متحده در مناقشه جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج فارس، مجدداً رو به تیرگی گذاشت که با دخالت سوریه مجدداً بهبود یافت. در سال 1375 نیز بروز کودتایی نافرجام در بحرین به ایران نسبت داده شد که با تکذیب ایران روبرو شد.
طی سال‌های پس از انقلاب، دولت ایران هیچگاه رسماً حاکمیت بحرین را زیر سؤال نبرد. بلکه تنها دوبار، در واکنش به ادعای حاکمیت ایران بر بحرین از سوی روزنامه کیهان (1385) و علی‌اکبر ناطق نوری (1387) مجبور شد رسماً بر حق تمامیت ارضی بحرین، تأکید نماید.
وضعیت فعلی
اصلیت ایرانی شیعیان بحرین، موجب شده‌است تا همواره میان آنان و طبقه حاکمه که اقلیت سنی را تشکیل می‌دهند شکاف وجود داشته باشد. در حالی که حدود 70 درصد از مردم بحرین را شیعیان تشکیل می‌دهند، ادارهٔ حکومت در دست خاندان اهل سنت آل خلیفه است که به انواع سیاست‌های ضدشیعی در کشور شیعه‌نشین پرداخته‌است.
در سال 2002 و نیز 2006 انتخابات پارلمان بحرین به صورت آزاد انجام شد و گروه‌هایی از اسلام گرایان شیعه و سنی به آن راه یافتند. اما عملاً پارلمان در برابر دولت سنی در این کشور قدرتی جهت انجام اصلاحات ندارد.
در پی اعتراضات در بحرین (2011) بود که حکومت پادشاهی این کشور، ایران را به دخالت در امور داخلی این کشور و حمایت از معترضان متهم کرد. ایران نیز سرکوب معترضان بحرینی توسط نیروهای امنیتی این کشور و ارتش عربستان را محکوم دانست و چنین اتهامی را مردود و بهانه سرکوب شدید معترضان بحرینی توصیف کرد. بحرین در تقابل با این دخالت‌ها نام یکی از خیابان‌هایش را به شارع الاحواز العربیة گذاشت.
قطع روابط دیپلماتیک
در تاریخ 14 دی 1394، و پس از قطع روابط دیپلماتیک عربستان با ایران به دنبال حمله به سفارت و کنسولگری این کشور در ایران، وزارت خارجه بحرین در ادامه پیروی از سیاست‌های عربستان سعودی، با صدور بیانیه‌ای از قطع روابط دیپلماتیک خود با ایران خبر داد. وزارت خارجه بحرین همچنین 48 ساعت به دیپلمات‌های ایرانی در منامه مهلت داده تا این کشور را ترک کنند. دفاتر دیپلمات این کشور در ایران نیز بسته شد.
کشف گروه تروریستی در بحرین
در شهریور 1396 وزارت کشور بحرین اعلام کرد که یک گروه تروریستی 10 نفره وابسته به ایران را کشف و خنثی کرده‌است. این گروه طرح‌های تروریستی برای اجرا در بحرین داشته و به گروهان‌های اشتر و سپاه پاسداران ایران وابسته می‌باشد. 7 نفر از این گروه 10 نفره دستگیرشده و میزانی سلاح و ده‌ها کیلو مواد انفجاری در مناطق مختلف نیز از آنها کشف شده که برای ساخت بمب‌های محلی از آنها استفاده می‌شده‌است. بر اساس اطلاعیه وزارت کشور بحرین، رهبر این گروه فردی بنام حسین علی احمد داوود است که فراری بوده و در ایران به‌سر می‌برد. این فرد در عملیات‌های تروریستی در بحرین دست داشته که منجر به کشته شدن تعدادی از نیروهای امنیتی این کشور شده‌است. این فرد با مرتضی سند از اعضای سپاه پاسداران ایران رابطه نزدیکی دارد. در واکنش به این خبر، سخنگوی وزارت خارجه ایران ضمن رد این ادعا آن را مضحک و بی‌اساس خواند.
توقیف 173 میلیون دلار
روز جمعه 6 نوامبر 2020 دادگاه عالی کیفری بحرین، بانک مرکزی ایران و چند بانک ایرانی دیگر در آن کشور را به پرداخت 130 میلیون دلار جریمه و توقیف 173 میلیون دلار محکوم کرد. به گفته یوسف محمود "بانک مرکزی ایران قصد داشته که میلیاردها دلار را از طریق بانک المستقبل، که در بحرین تأسیس شده و به وسیله دو بانک ملی و صادرات ایران کنترل می‌شده‌است، پولشویی و وارد سیستم بانکی کند".
مستند الجزیره
در روز روز یکشنبه 23 تیر 1398 شبکه خبری الجزیره قطر با پخش مستندی با عنوان "آتش افروزان" تصاویری را منتشر ساخت که نشان از حمایت دولت بحرین از هشام عزیزی معروف به (هشام بلوچی یا ابوحفص بلوچی) برای انجام مأموریت‌های جاسوسی و عملیات امنیتی در خاک ایران دارد. الجزیره در این مستند صحبت‌هایی از هشام بلوچی پیش از کشته شدنش پخش کرد که نشان می‌دهد، دولت بحرین از گروه جندالله نیز حمایت کرده‌است.
در بخشی از این فیلم بلوچی می‌گوید: "دستگاه‌های امنیتی بحرین من را در سال 2006 برای انجام مأموریت‌های جاسوسی و انجام عملیات در داخل خاک ایران به کار گرفتند".
در این مستند تصاویر محرمانه‌ای از هشام بلوچی منتشر شد که نشان می‌داد دولت بحرین از او خواسته تا با عبدالمالک ریگی ارتباط برقرار کند و از فرودگاه نظامی چابهار و مراکز سپاه تصویربرداری کند.
پولشویی
بحرین 2 مظنون در رابطه با فیوچر بنک (Future Bank) را به 3 سال زندان محکوم کرد و آنها را 9 میلیون دلار جریمه نمود. این مورد وقتی روشن شد که دادستانی کل متوجه شد 7 میلیون دلار از این بانک در فوریه ناپدید شده و به تأمین مالی گروه‌های ایرانی هزینه شده‌است که نقض تحریمهای ایران بوده‌است.
