دستاوردهای ایران در حوزه فضایی در سایه تحریمات
© Depositphotos.com / 3DSculptor
اشتراک
ایران در میان 9 کشور دنیا قرار دارد که موفق به پرتاب ماهواره شده است.
اسپوتنیک - بنا به اعلام حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران، جمهوری اسلامی به توانمندی ساخت موتورهای سوخت جامد و مایع با قابلیت حمل تا 200 کیلوگرم محموله در ارتفاع 500 کیلومتری و مدارهای ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی سبک دست پیدا کرده است.
در سند توسعه هوافضای ایران به‌عنوان برنامه‌ریزی فنی، قرار شده است تا توانایی کامل پرتاب و به‌کارگیری ماهواره در 4 مدار طی 4 گام تثبیت شود. هدف نهایی در سند مذکور به‌کارگیری ماهواره‌های سنجشی با دقت بهتر از 10 متر و ماهواره مخابراتی در مدار زمین‌آهنگ است.
مدار 250 در 375 کیلومتر بیضوی به‌عنوان مداری برای گام اثبات فناوری و اثبات قابلیت در نظر گرفته شد. 4 پرتاب موفق ماهواره‌های امید، رصد-1، نوید علم و صنعت و فجر با ماهواره‌بر سفیر-1 برای اجرای گام اول صورت پذیرفت.
ماهواره‌بر سفیر، اولین موشک ماهواره‌بر ساخت ایران بود که ماهواره امید را در بهمن 1387 در مدار نزدیک زمین با حضیض 245 کیلومتری قرار داد. با ساخت این موشک ایران به عنوان نهمین کشور جهان با توانمندی ارسال ماهواره به فضا تبدیل شد.
در گام دوم مدار 500 کیلومتر دایروی، ماهواره نور 2 با ماهواره بر بومی قاصد، در تزریق ماهواره‌های زیر پنجاه کیلوگرم به مدار 500 کیلومتری زمین موفق عمل کرد و تزریق ماهواره‌های تا 100 کیلوگرم به مدار 500 کیلومتری زمین برای سازمان فضایی ایران هدف گذاری شده بود.
ماهواره "امید" اولین ماهواره ای است که تمام مراحل تولید و ساخت آن، در خود ایران صورت گرفته، بامداد 3 فوریه 2009 میلادی (14 بهمن 1387) و در سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در مدار فضا قرار گرفت. این ماهواره که از نوع ماهواره‌های سبک است، با هدف برقراری ارتباطات متقابل ماهواره و ایستگاه زمینی، تعیین مشخصات مداری و انجام تله متری مشخصات زیر سامانه‌ها در مدار زمین قرار داده شده است. ماهواره "امید" پس از آرام گرفتن در مدار هر 24 ساعت 14 بار به دور زمین می‌چرخید و در هر دور توسط ایستگاه‌های زمینی دورسنجی و بردسنجی کنترل و هدایت می‌شد. این ماهواره با دو باند فرکانسی و 8 آنتن، اطلاعات را به زمین ارسال و از زمین دریافت می‌کرد.
ماهواره "رصد-1" دومین ماهواره ای است که در ایران طراحی و ساخته شد است. این ماهواره توسط ماهواره‌برهای حامل ایرانی "سفیر رصد" در روز 6 ژوئن سال 2011 ( 25 خرداد سال 1390) به فضا فرستاده شد. این ماهواره همچنین نخستین ماهواره تصویربرداری ایران محسوب می‌شود و دقت تصویر دوربین به‌کار رفته در این ماهواره 150 متر بود. "رصد-1" اولین ماهواره‌ای با طول عمر سه هفته ای بود که برای تأمین برق مورد نیاز خود به صفحات خورشیدی متصل بر دیواره ماهواره و باتری یا باتری‌های داخلی مجهز بود.
ماهواره "نوید" ساخته شده توسط دانشمندان دانشگاه علم و صنعت در صبح روز 2 فوریه سال 2012 ( 13 بهمن سال 1390) توسط ماهواره‌بر "سفیر نوید" با موفقیت به فضا پرتاب و در مدار بیضوی با حضیض 270 کیلومتر و اوج 360 کیلومتر تزریق شد. طول عمر این ماهواره ایرانی 2 ماه بود. تصاویر دریافتی از ماهواره نوید دارای کاربردهای عملیاتی در حوزه‌های جو و علوم هواشناسی، منابع و بلایای طبیعی است.
ماهواره "نور -1" اولین ماهواره نظامی جمهوری اسلامی ایران است که صبح روز 22 آوریل 2022 (3 اردیبهشت ماه سال 1399) از ماهواره‌بر 3 مرحله‌ای "قاصد" از کویر مرکزی ایران توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با موفقیت پرتاب شد و در مدار 425 کیلومتری زمین قرار گرفت.
ماهواره "خیام" (ساخت مشترک ایران و روسیه) روز 9 اوت سال 2022 ( 18 مردادماه 1401) توسط موشک روسی "سایوز" از پایگاه فضایی "بایکونور" قزاقستان به مدار نزدیک زمین ارسال شد. وزن این ماهواره 600 کیلوگرم و در مدار 500 کیلومتری زمین در حال چرخش است و هدف اصلی آن جمع‌آوری اطلاعات و تصاویر از سطح زمین به وضوح یک متر است. پایگاه فضایی ماهدشت، پایگاه دریافت کننده اطلاعات ماهواره خیام واقع در استان البرز است.
روز 3 اکتبر سال 2022 (11 مهر ماه سال 1401) سازمان فضایی ایران با تلاش متخصصین پژوهشگاه فضایی ایران با همکاری سازمان صنایع هوا فضای وزارت دفاع، نمونه آزمایشی "بلوک انتقال مداری سامان" که برای جابجایی ماهواره در بین مدارهای مختلف زمین استفاده می‌شود، با یک فروند کاوشگر زیرمداری با موفقیت پرتاب و مورد آزمون قرار گرفت.
