https://spnfa.ir/20220614/برجام-پنجره-فرصت-هنوز-باز-است-11202717.html

برجام؛ پنجره فرصت هنوز باز است

برجام؛ پنجره فرصت هنوز باز است

اسپوتنیک ایران

مذاکرات وین به کجا رسیده است؟ 14.06.2022, اسپوتنیک ایران

2022-06-14T22:39+0430

2022-06-14T22:39+0430

2022-06-14T22:39+0430

گزارش و تحلیل

https://cdn1.img.spnfa.ir/img/07e5/0c/09/9505598_0:120:1280:840_1920x0_80_0_0_25fd0bd9340e8d16afcbc193adc0646f.jpg

اسپوتنیک، ولادیمیر ساژین خاورشناس مطرح روس در خصوص این موضوع چنین می نویسد: در تاریخ 6 تا 9 ژوئن، نشست عادی سه ماهه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین برگزار شد. مسئله اصلی مورد بحث - مشکل هسته ای ایران و تعامل آن با آژانس بین المللی انرژی اتمی بود. آژانس چند ادعا علیه ایران دارد. اول، شناسایی ذرات اورانیوم در سه سایت قدیمی. آژانس بین ‌المللی انرژی اتمی فرض می‌ کند که ایران در آنجا مواد هسته ‌ای داشت که به آژانس اعلام نکرده است. جمهوری اسلامی ایران نیز به نوبه خود بر پایان یافتن بررسی این موضوع توسط آژانس اصرار دارد. دوم، کاهش سطح شفافیت فعالیت های هسته ای ایران. در سال 2021، بر اساس قانون "برنامه راهبردی مقابله با تحریم‌ها" که در دسامبر 2020 توسط مجلس تصویب شد، ایران اقدام به محدود کردن اطلاعاتی کرد که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می ‌توانند به آنها دسترسی داشته باشند. ثالثاً طبق همین قانون اخیراً زیرساخت‌های هسته‌ای ایران به شدت افزایش یافته است که با ایده برجام در تضاد است. بر اساس گزارش آژانس، ایران تولید و نصب جدیدترین سانتریفیوژهای نسل ششم IR-6 را آغاز کرده است. در همان زمان، تا ژوئن، ذخایر اورانیوم غنی شده ایران در مقایسه با حد توافق شده در توافق هسته ای سال 2015، بیش از 18 برابر افزایش یافته بود. در غیاب محدودیت ها، ایران 43.1 کیلوگرم اورانیوم 60 درصد غنی شده ذخیره کرده است که نسبت به سه ماه قبل 30 درصد افزایش یافته است.رافائل گروسی، مدیرکل شورای حکام آژانس در گزارش خود در نشست ژوئن شورای حکام به وضعیت پیرامون برنامه هسته ای ایران و تعامل ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی پرداخت. مدیرکل این آژانس با اشاره به آخرین اسناد آژانس گفت: ایران پس از 23 فوریه 2021 به تعهدات خود در برجام از جمله پروتکل الحاقی عمل نکرد.5 مارس 2022، نماینده آژانس بین المللی انرژی اتمی رافائل گروسی مدیرکل این آژانس و ایران به نمایندگی محمد اسلامی، معاون رئیس جمهور ایران و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، در بیانیه ای مشترک در مورد برنامه سه ماهه برای گفتگو در مورد فعالیت های هسته ای ایران به توافق رسیدند. با این حال، بر خلاف توافقات، ایران از لحاظ فنی توضیحات قابل اعتمادی برای حضور ذرات انسانی بر اورانیومی موجود در ترقوزآباد، ورامین و مریوان و همچنین داده‌هایی در مورد مکان مواد و/یا تجهیزات هسته‌ای آلوده به مواد هسته‌ای که از تورقوزآباد در سال 2018 خارج شده ‌اند ارائه نکرد. گروسی گفت: تا زمانی که این موضوعات روشن نشود، آژانس نمی تواند تضمین کند که برنامه هسته ای ایران منحصراً صلح آمیز است. در عین حال، آژانس آماده همکاری با ایران برای حل این مسائل است.پس از بحث و بررسی، شورای حکام با 30 رای موافق، سه رای ممتنع (هند، لیبی، پاکستان) و دو مخالف (روسیه، چین) قطعنامه ای را که توسط آلمان، بریتانیا، فرانسه و آمریکا تهیه شده بود، به تصویب رساند. این قطعنامه "نگرانی خود را از عدم همکاری ایران در سه سایت اعلام نشده" ابراز می کند. از ایران طلب می شود تا تمام اطلاعات مورد نیاز آژانس را برای حل نهایی این موضوع ارائه دهد.تهران مدتهاست که از لزوم توقف حفاری و دامن زدن به مشکلات قدیمی صحبت می‌کند. علاوه بر این، رهبری ایران از اینکه در آستانه نشست شورای حکام، گروسی از دشمن اصلی ایران - اسرائیل دیدار کرد، خشمگین شد. تهران به این نتیجه رسید که این قطعنامه نتیجه نفوذ اسرائیل بر فعالیت های آژانس است.بنابراین، اگرچه این قطعنامه دارای جهت گیری تند ضد ایرانی نیست، اما واکنش ایران آنی بود. وقتی مشخص شد که قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصویب خواهد شد، تهران نسبت به تلافی‌جویی هشدار داد و دو دوربین کنترلی نصب شده در تأسیساتی که در آنجا غنی‌ سازی اورانیوم انجام می‌شود را خاموش کرد.علاوه بر این، پس از تصویب این سند، ایران روند حذف تجهیزات اضافی (شامل 27 دوربین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) را که بر اساس پروتکل الحاقی طبق توافق هسته‌ای 2015 نصب شده بود، آغاز کرد. حدود 80 درصد از دوربین های ویدیویی آژانس بین المللی انرژی اتمی که تحت معاهده NPT قرار دارند به کار خود ادامه می دهند.قابل ذکر است که ایران پس از تصویب قانون مقابله با تحریم ها در دسامبر 2020، انتقال اطلاعات گرفته شده از دوربین های نصب شده بر اساس پروتکل الحاقی به آژانس را متوقف کرد، اما متعهد شد که پس از بازگرداندن برجام، تمامی داده ها را به آژانس بازگرداند.علاوه بر برچیدن دوربین‌های ویدیویی در پاسخ به این قطعنامه، مقامات ایرانی قصد دارند دو آبشار جدید از سانتریفیوژهای پیشرفته نسل ششم IR-6 (در مجموع حدود 350 دستگاه) نصب کنند. یادآور می‌شویم که طبق برجام، استفاده تعداد محدودی از سانتریفیوژهای نسل اول IR-1 مجاز است.محمدرضا غایبی، سرپرست نمایندگی ایران در وین، تصویب این قطعنامه را ضربه بزرگی به شان و حیثیت آژانس و شورای حکام خواند. اما وی ابراز امیدواری کرد که کشورهایی که از این قطعنامه حمایت کردند، اوضاع را پیچیده تر نکنند. مذاکرات نهایی بر سر بازگرداندن برجام ادامه خواهد داشت. این دیپلمات ایرانی تصریح کرد که ایران سیاست اصولی خود را رها نمی کند و به همکاری با آژانس ادامه می دهد، اما افزود که تهران از قطعنامه متاسف است و پاسخ های متناسبی خواهد داد. عواقب آن متوجه حامیان قطعنامه خواهد شد.میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در سازمان های بین المللی در وین، حتی قبل از رای گیری اعلام کرد که روسیه از چنین قطعنامه ای حمایت نخواهد کرد. پس از تصویب این سند و آغاز اقدامات تلافی جویانه ایران، اولیانوف در توییتی نوشت: "آیا آخرین اخبار را از ایران دارید؟ [منظور از واکنش ایران است، منظور موبف ] حالا فهمیدید چرا روسیه دیروز به قطعنامه احمقانه آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره ایران رای منفی داد؟ متأسفانه، همکاران غربی ما نشان می ‌دهند که درک کاملی از جایگاهی که ما در آن قرار داریم، ندارند."چین نیز به این قطعنامه رای منفی داد. وانگ کوان نماینده چین در سازمان های بین المللی در وین تاکید کرد که مذاکرات درباره تمدید برجام در حال حاضر در مرحله نهایی است و اتخاذ رویکرد تقابلی روند مذاکرات را از مسیر خود خارج خواهد کرد. گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در 9 ژوئن در یک کنفرانس مطبوعاتی در پاسخ به این سوال که اگر آژانس به دلیل کمبود دوربین در تاسیسات در طول چهار هفته نتواند اطلاعات موثقی درباره برنامه هسته‌ای ایران در اختیار شرکت‌کنندگان در برجام قرار دهد چه اتفاقی می‌افتد، گفت: "این یک ضربه مهلک به برجام خواهد بود... این یک چالش جدی برای توانایی ما برای ادامه کار در آنجا است."گروسی از ایران خواست تا فورا وارد تعامل شود و گفت که پنجره فرصت برای بازگشت به وضعیت سابق هنوز باز، اما در حال کاهش است. میخائیل اولیانوف خاطرنشان کرد که همیشه شانس وجود دارد، لازم است مذاکرات از سر گرفته شود، زیرا وقفه برای چهارمین ماه است که ادامه دارد. نماینده دائم روسیه گفت: "من فکر می‌کنم پس از تصویب قطعنامه، ایرانی‌ها حداقل یک مکث اضافی خواهند داشت.".در واقع، از سال 2002 تا کنون، مذاکرات هسته ای ایران با موفقیت و شکست همراه بوده است و برعکس. و حتی بالاترین نقطه درک متقابل - برجام نتوانست برای مدت طولانی دوام بیاورد. بسیاری از موانع طبیعی و مصنوعی در راه بازگرداندن معامله انباشته شده است. موارد اخیر شامل قطعنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی است.اکنون، علیرغم هرگونه قطعنامه، این شانس همچنان باقی است. پس از همه، به گفته میخائیل اولیانوف توافق برای "99٪" آماده است، به معنای واقعی کلمه جزئیات کوچکی وجود دارد که می تواند در یک یا دو روز هماهنگ و نهایی شود. علاوه بر این، همه شرکت کنندگان به احیای توافق هسته ای علاقه مند هستند. هر دو مذاکره ‌کننده ارشد ایران و آمریکا برای ازسرگیری آن آماده‌اند.برای ایران نکته اصلی لغو تحریم های شدید مالی و اقتصادی آمریکاست. وضعیت اقتصادی-اجتماعی کشور آبستن انفجاری است که آغاز آن را می توان در چند سال گذشته به ویژه در ماه های اخیر مشاهده کرد. در ماه مه، اعتراضات در سراسر ایران پس از افزایش قیمت مواد غذایی تشدید شد. برای ایران نکته اصلی لغو تحریم های شدید مالی و اقتصادی آمریکاست. وضعیت اقتصادی-اجتماعی کشور آبستن انفجاری است که آغاز آن را می توان در چند سال گذشته به ویژه ماه های اخیر مشاهده کرد. در ماه مه، اعتراضات در سراسر ایران پس از افزایش قیمت مواد غذایی تشدید شد.برای ایالات متحده، یا بهتر گفته شود برای تیم دموکرات های بایدن، برجام مورد نیاز است. و این فقط وعده های انتخاباتی جو بایدن نیست. آمریکا برای ورود نفت ایران به بازار بین المللی نیاز دارد. هم برای کاهش قیمت جهانی نفت (یعنی برای کاهش قیمت بنزین در آمریکا) و هم برای ضربه زدن به روسیه، زمانی که نفت ایران جایگزین نفت روسیه در بازارهای اروپا و سایر بازارهای جهانی می شود و آن هم با قیمت های پایین تر. در ماه نوامبر، انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا برگزار می شود که ممکن است حزب دموکرات در آن شکست بخورد. بنابراین، بایدن نه تنها متحد خود عربستان سعودی را متقاعد می کند که تولید و صادرات نفت را افزایش دهد (که رئیس جمهور ایالات متحده هم اینک به طور کلی در این کار موفق شده است)، بلکه برای دو دشمن خود - ایران و ونزوئلا - نیز آماده است تا تحریم ها را کاهش دهد.با این حال، تمایل عینی مشترک تهران و واشنگتن برای بازگرداندن برجام با موانع سیاسی مواجه شده است. و اصلی ترین آنها - خواسته ایران از کاخ سفید برای لغو تصمیم ترامپ برای قرار دادن سپاه در فهرست سازمان های تروریستی است، اگرچه در واقع تحریم ها علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی باقی خواهند ماند.این یک عمل کاملا تبلیغاتی است. ظاهرا تهران به خوبی می داند که بایدن نمی تواند با خواسته های ایران قبل از انتخابات کنگره موافقت کند. ایران قرار است از زمان تا نوامبر یا بهتر است بگوییم تا پایان سال استفاده کند تا زیرساخت های هسته ای خود را به سطح کشورهای "آستانه هسته ای" (آلمان، ژاپن، کانادا، کره جنوبی، آرژانتین، هلند و برخی دیگر) برساند. در آن صورت جمهوری اسلامی ایران بدون اینکه متوجه ساخت "بمب هسته‌ا" خود باشد، می‌تواند از امکان ایجاد سریع آن در جهت منافع سیاسی خود استفاده کند.اما در اینجا عامل اسرائیل به وجود می آید که از همان ابتدا هم با برجام و هم با برنامه هسته ای ایران در کل مخالفت می کند و متوجه خطری است که ایران هسته ای برای کشور یهود ایجاد می کند.نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائیل اخیراً اظهار داشت: "سال گذشته [پس از روی کار آمدن دولت بنت]، نقطه عطفی در استراتژی اسرائیل در قبال ایران رخ داد. <…>). اسرائیل علیه سر اختاپوس تروریست، و نه فقط علیه شاخک های آن - سلاح ها، همانطور که در دهه های گذشته انجام شد، بکار برد. روزهای مصونیت زمانی که ایران به اسرائیل حمله می‌کند و تروریسم را از طریق نیابت‌های منطقه‌ای خود گسترش می‌دهد، اما آسیب ‌نخورده باقی می ‌ماند، به سپری شده است. ما این آزادی را برای خود محفوظ می داریم که هر گونه اقدام لازم علیه برنامه هسته ای ایران را در هر زمان، با یا بدون برجام انجام دهیم. هیچ چیز دست ما را نمی بندد."در واقع، تنها در یک ماه گذشته، نیروی هوایی اسرائیل و ایالات متحده چهار رزمایش بزرگ را برای شبیه سازی حمله به ایران انجام داده اند. اولین مانورها شامل مقابله با رادارهای ایران و سیستم‌ های شناسایی مانند آنهایی بود که از تاسیسات هسته‌ای ایران محافظت می‌ کردند.دومی شامل شبیه سازی پروازهای جنگی دوربرد به مقاصدی در اروپا بود. نیروی هوایی اسرائیل توانایی انتقال F-35 از اسرائیل به ایران را بدون سوخت گیری هوایی ایجاد کرده است. سایر تمرین‌ها شامل اقدامات دفاعی در برابر سلاح‌های سایبری و سیستم‌های جنگ الکترونیک بود که ایران می تواند از آن برای تضعیف عملیات نظامی تهاجمی اسرائیل استفاده کند.همزمان، اقدامات شناسایی و خرابکاری اسرائیل در ایران شدت گرفت که در اسرائیل قرار نیست در این باره صحبت شود: نه تایید و نه تکذیب. همین چند روز پیش، دو دانشمند ایرانی که در زمینه هوافضا کار می کردند، در شرایطی مرموز در ایران جان باختند. مرگ آنها به دنبال یک سری از مرگ های پرسر و صدای دو سرهنگ قدس و همچنین یک مهندس موشک رخ داد.نشریه تلگراف بریتانیا(11.06.2022) می نویسد که طی چند سال گذشته، یک سلسله از قتل ها و خرابکاری های مرموز در تاسیسات هسته ای ایران به نشانه عملیات موساد تبدیل شده است.بدون شک وضعیت پیرامون برنامه هسته ای ایران و برجام در راستای خطوط ایران- آژانس، ایران-آمریکا، ایران-اسرائیل در حال گرم شدن است. اما هیچکس خواهان درگیری مسلحانه نیست. خط پایان - انعقاد توافق بر سر برجام به احتمال زیاد پس از انتخابات کنگره آمریکا در اواخر سال جاری اتفاق خواهد افتاد. البته این یک پیش بینی خوش بینانه است، اما هر چیز دیگری پیامدهای غیرقابل پیش بینی در ایران، اسرائیل و در سراسر خاورمیانه به همراه دارد.

https://spnfa.ir/20220503/امیرعبداللهیان-مذاکرات-وین-متوقف-نشده-است-10833141.html

https://spnfa.ir/20220610/بیانیه-جدید-سه-کشور-اروپایی-درباره-برجام-11151779.html

https://spnfa.ir/20220601/-آیا-برجام-بدون-روسیه-قادر-به-ادامه-حیات-خواهد-بود-11062697.html

2022

خبرها

fa_FA