اسپوتنیک - نتایج انتخابات ریاست جمهوری 61.9 درصد آرا به نفع رئیسی را بوده است. مخالفان، در بخش اصلی خود، رأی گیری را تحریم کردند. مقامات ایرانی بارها یادآوری کرده اند که رأی دادن نه تنها یک وظیفه مدنی است بلکه وظیفه شرعی نیز محسوب می شود. ایرانیهایی که برای رای دادن نیامده کافر است. از 59.31 میلیون ایرانی واجد شرایط رأی دادن ، 28.93 میلیون نفر رای خود را در صندوق های رای گذاشتند، یعنی 48.4٪ . علاوه بر این ، آرای داده شده تقریباً 4 میلیون رأی خراب یا نامعتبر را شامل بود.
مقامات ایرانی همیشه نتایج انتخابات ملی را به عنوان نشانه قانونی بودن مشروعیت خود اعلام کرده اند و اکنون پس از آنکه تعداد رای دهندگانی که رأی ندادند به علاوه کسانی که با آرای باطله رأی دادند، برای اولین بار از تعداد کسانی که با حسن نیت رأی دادند ، بیشتر شد، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور جدید، مورد پیگرد مسایل مربوط به مشروعیت قرار می گیرد.
این کار چه نشانه ای برای ایران و جهان است؟ رأی دهندگان در عمل نشان داده اند که جامعه ایران شکافته است. بخشی از آن طرفداران پرشور مقامات فعلی، اصول گرایان، به علاوه مقام پرستان غیراصولی هستند که به آنها پیوسته اند. در طرف دیگر مخالفان آنها قرار دارند ، که نه تنها اصلاح طلبان لیبرال ، بلکه محافظه کاران میانه رو ، تکنوکرات ها ، عمل گرایان و به طور کلی افرادی هستند که اوضاع بطور واقعی ارزیابی می کنند و گشودگی ایران را به تمام جهان پیشنهاد می نمایند. تصور اینکه مخالفان دولت فعلی مخالف رژیم اسلامی هستند، اشتباه بود، اصلا نه. آنها فقط مخالف سیاستمداران مشخصی هستند که قدرت را غاصبانه گرفتند. مخالفان سیاست شان را شکست می دانند که یک بار دیگر جمهوری اسلامی را به انزوا می کشاند.
قبل از پیروزی رئیسی، مخالفان فرصت های قانونی برای تأثیرگذاری بر تصمیمات گرفته شده توسط مقامات را داشتند. پس از روی کار آمدن رئیس جمهور جدید ، کل دستگاه دولت در دست اصولگرایان خواهد بود که به آنها اجازه می دهد بدون هیچ گونه انتقاد و مقاومتی، پروژه های خود را در داخل و در سیاست خارجی اجرا کنند. علاوه بر این، آقای رئیسی توسط مجلس کاملاً محافظه کار ایران مورد حمایت بی قید و شرط قرار گرفت. محمد باقر قالیباف رئیس مجلس، قول داد که قوه مقننه برای همکاری و تعامل کامل با دولت ابراهیم رئیسی رئیس جمهور منتخب هر کاری ممکن را انجام خواهد داد.
وضعیت فعلی مخالفان قانونی در ایران بس پیچیده است. دولت لیبرال - اصلاح طلب و محافظه کار حسن روحانی، صحنه سیاسی ایران را ترک می کند. از ابتدای فعالیت خود در سال 2013 ، این دولت تلاش خود را برای دستیابی به موفقیت در انعقاد توافق هسته ای، سپس اجرای آن و لغو تحریم های بین المللی علیه ایران متمرکز کرده است. توافق هسته ای به عنوان یک کلید اصلاحات، برای حل بسیاری از مشکلات داخلی بر اساس همکاری مثمر ثمر با جهان خارج ، از جمله غرب و تحت شرایط خاص، با ایالات متحده تلقی شد.
سرنوشت فقط دو سال به حسن روحانی فرصت داد تا برنامه خود را عملی کند. در سال 2018 ، ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده از معامله هسته ای خارج شد و تحریم های سختی علیه ایران اعمال کرد. این کار نه تنها به اقتصاد ایران ، بلکه به اصلاح طلبان لیبرال ضربه ای وارد آورد. آنها حمایت طبقه متوسط و جمعیت فقیر تحریم شده را از دست داده اند. عمداً یا ناخواسته ، ترامپ موقعیت اصلاح طلبان را تضعیف کرده و مواضع اصولگرایان تندرو ضد غرب را تقویت نموده است.
اصلاح طلبان شکست خورده همچنان خواستار اصلاحات و عادی سازی روابط با جهان غرب هستند. اما سیاستمدارانی که قول دادند اما نتوانستند تغییری ایجاد کنند، دیگر اعتقاد ندارند. آنها باید با جلب افراد جدید، سیاستمداران جوان جدید ، دوباره ساختارهای مخالفان را تشکیل دهند. و این کار به سرعت انجام نمی شود.
رئیسی رئیس جمهور جدید در داخل کشور با چه مشکلاتی روبرو است؟
از نظر سیاسی - لزوم جلوگیری از تظاهرات گسترده. انتخابات نشان داد که تقریباً نیمی از مردم دستخوش نارضایتی شده اند، و فقط عجالتا منفعل هستند. این امر نه تنها از انتخابات ناعادلانه ریاست جمهوری بلکه از اوضاع وخیم اقتصادی ناشی می شود که روز به روز بدتر می گردد.
آقای رئیسی و تیمش به خوبی از این موضوع آگاه هستند. همانطور که نیکیتا اسماگین، کارشناس روس در امور ایران به درستی یادآوری می کند، این وضعیت مشکلات خاصی را برای رئیس جمهور جدید ایجاد می کند. اگر رئیسی برای از بین بردن "میراث لیبرال" اقدامی قاطع انجام دهد ، این کار ممکن است با مخالفت قدرتمند روبرو شود. به این ترتیب، رئیسی با در نظر گرفتن تجربه پیشینیان خود، به دنبال راهی برای همزیستی مسالمت آمیز با بخش لیبرال جامعه خواهد بود، البته در حدی که عقاید رادیکال وی اجازه دهد.
رئیس جمهور منتخب مورد حمایت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت. سردار سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه پیامی را به ابراهیم رئیسی ارسال کرد و در آن حمایت و آمادگی کامل سپاه را برای همکاری ابراز داشت. این اهرم مهم پشتیبانی است. در واقع ، اکنون سپاه در ایران به یک دولت در درون کشور تبدیل شده است. سپاه نه تنها یک ماشین پلیس ، نظامی ، سیاسی ، عقیدتی و اطلاعاتی است ، بلکه یک ساختار مالی و اقتصادی قابل توجه و جامع است. و این امر برای رئیسی اهمیت کمتری ندارد. از این گذشته ، یکی از اصلی ترین مشکلات دولت جدید ایران ، اقتصاد خواهد بود. براساس مرکز آمار ایران ، در مارس - آوریل سال جاری ، تورم به 50٪ رسید که بالاترین نرخ در سه سال گذشته بود. بیکاری که حدود 20٪ تخمین زده شده است (در بین جوانان حدود 50٪) ، امسال می تواند به 39٪ برسد. خروج سرمایه گذاری 6٪ بود ، بورس سقوط کرد ، دلار گران شد و رشد آن به 700٪ رسید، کاهش ساخت مسکن 50٪ و سطح نابرابری اجتماعی در ده سال گذشته بالاترین بود.
چند عامل در اقتصاد ایران تأثیرگذار است. اول، مدیریت دولتی بی اثر. در حقیقت، بخش خصوصی متوسط و بزرگ را می توان شبه خصوصی نامید، زیرا تا حد زیادی توسط دولت كنترل می شود (تا چه رسد به نقش اقتصادی سپاه).
لازم به تذکر است که این موضوع به طور مداوم توسط رئیس جمهور منتخب رئیسی گفته شده است - تأثیر تخریب آور فساد بر اقتصاد که در تمام سطوح ساختار اقتصادی دولت رخنه کرده است این مشکلات تنها با اجرای اصلاحات اساسی قابل حل است، کاری که حسن روحانی و تیمش می خواستند اما نتوانستند آن را انجام دهند.
دوم، تأثیر منفی همه گیری کووید-19 از ماه آوریل، این کشور چهارمین شیوع این بیماری را تحمل کرده است. در اوج خود ، میزان عفونت روزانه به 25 هزار نفر رسید. اگر در ابتدای ژوئن کاهش دیده شده بود (تعداد روزانه عفونت ها کمتر از 6 هزار نفر بود)، تا تاریخ انتخابات تعداد موارد آلودگی در روز دوباره شروع به رشد کرد - در 18 ژوئن ، 10291 مورد کشف شد (داده ها از دانشگاه جان هاپکینز).
سوم، تحریم های ایالات متحده. این بدون شک مهمترین عامل است. بدون مراجعه به جزئیات، ما فقط یک رقم را می دهیم - 100 میلیارد دلار. این پولی است که ایران از سال 2018 به دلیل تحریم های آمریکایی و کاهش خرید نفت ایرانی از دست داده است. این را بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران بیان کرد.
ایران منافع بالایی در لغو تحریم ها دارد. اما این کار تنها از طریق احیای معامله هسته ای قابل انجام است.
رئیسی و معامله هسته ای
می دانیم که بخش محافظه کار محافل حاکم ایران همیشه با معامله هسته ای مخالفت کرده است. با این حال ، ضربه به اقتصاد بر اثر تحریم ها، آنها را مجبور کرد در دیدگاه های خود تجدید نظر کنند. رئیس جمهور منتخب رئیسی از احیای معامله حمایت کرد. علاوه بر این، رهبر معظم خواستار بازگشت ایران و ایالات متحده به توافق نامه بود، اما به این شرط - واشنگتن همه تحریم های ضدایرانی خود را یک باره لغو می کند ، تهران اثربخشی این کار را بررسی می کند و فقط پس از آن مواضع خود را در معامله هسته ای بازیابی می کند.
دولت بایدن موافقت كرد كه همزمان با ایران به معامله برگردد ، به دنبال یك روش تدریجی: ایالات متحده یك تحریم خاص را لغو می كند - ایران به تحقق یك شرط خاص توافق باز می گردد.
بر اساس این مواضع متناقض مذاکرات در وین آغاز شد. دور ششم به تازگی به پایان رسیده است ، دور هفتم نیز به زودی آغاز می شود. در روز نگارش این مقاله ، اطلاعات مربوط به دستاوردهای مذاکره کنندگان بسیار ضد و نقیض بود. همه بحث ها در وین پشت درهای بسته برگزار می شود و چیزی گفتن در باره آنها مشکل است.
الان یک چیز روشن است: پس از پیروزی رئیسی ، دو گرایش در ایران قابل مشاهده است. یکی از آنها این است که قبل از تحلیف وقت برای احیای معامله داشته باشند تا اولا رئیس جمهور جدید در صورت بروز مشکل با معامله بتواند از اتهامات طفره برود و ثانیاً به رئیسی فرصت می دهد که سلف خود را به خاطر هرگونه مشکل پیش آمده مقصر بداند. شاید به همین دلیل رئیسی در 21 ژوئن گفت که اجازه نمی دهد مذاکرات هسته ای طولانی شود.
یک گرایش دیگر دقیقاً به تأخیر انداختن مذاکرات است ، به این ترتیب که افتخار احیای معامله هسته ای و لغو تحریم ها ، که برای ایران حیاتی است ، در دست تیم اصلاح طلبان لیبرال روحانی قرار نگیرد.
در مورد سیاست خارجی دولت آینده. رئیس جمهور منتخب رئیسی در 21 ژوئن در سخنرانی خود گفت: "جهان باید بداند که حداکثر فشار بر مردم ما کارساز نبوده و آنها [مخالفان] باید در تعهدات خود تجدید نظر کرده و به آنها بازگردند. دنیا باید بداند که سیاست خارجی دولت ما با معامله آغاز نمی شود و محدود به آن نخواهد بود. در سیاست خارجی ما تعامل گسترده و متعادلی را با کشورهای مختلف انجام خواهیم داد."
روابط دولت جدید با جهان چگونه توسعه می یابد؟ اول از همه، باید تأکید کرد که سیاست خارجی ایران تغییر چشمگیری نخواهد کرد. از این گذشته ، خط کلی آن توسط ولی فقیه، آیت الله تعیین می شود.
اگر ما در مورد کشورهای خاص صحبت کنیم ، شاید ، جهت اصلی شرق باشد. اول از همه ، البته چین، که اخیراً ایران یک توافق نامه استراتژیک به ارزش صدها میلیارد دلار با آن منعقد کرد. ترکیه ، هند ، پاکستان ، افغانستان ، کره جنوبی و البته کشورهای عربی فراموش نمی شوند.
روسیه بدون شک در لیست شرکای اولویت دار ایران قرار خواهد گرفت. درست است ، نیازی به انتظار تغییر خاصی نیست. امروز و در آینده ، روابط روسیه و ایران به عنوان یک مشارکت موقعیتی تعریف می شود. در بعضی از زمینه های سیاست خارجی ما همگرایی می کنیم ، در بعضی دیگر اختلاف نظر داریم.
در روابط بازرگانی و اقتصادی نیز نباید انتظار پیشرفت جدی داشت. با کمک روسیه ، ساخت واحدهای جدید نیروگاه هسته ای در بوشهر و ساخت نیروگاه حرارتی سیریک در جنوب این کشور ادامه خواهد یافت. همکاری های فنی و نظامی نیز امیدوار کننده است، اما رقابت چین در اینجا افزایش یافته است.
تجارت روسیه و ایران: طی ده سال گذشته یا بیشتر ، گردش کالا بین روسیه و ایران در حدود 2 میلیارد دلار بوده است. البته برای کشورهای بزرگی مانند روسیه و ایران، این بسیار کم است.
ایران بدون شک به اتحادیه اروپا به عنوان یک شریک در به دست آوردن سرمایه گذاری ، فن آوری های بالا و فروش نفت علاقه مند است. در صورت لغو تحریم ها ، ترمیم روابط ایران و اروپا در سطح قبل از ترامپ کاملاً امکان پذیر است.
با توجه به ضد آمریكایی بودن شدید رئیسی ، می توان با اطمینان گفت كه هیچ تلاشی برای برقراری روابط عادی با واشنگتن انجام نخواهد شد. تنها زمینه رسمی روابط مذاکرات در مورد معامله هسته ای باقی خواهد ماند ، البته اگر مدت زمان بیشتری جریان داشته باشد. اوضاع با اسرائیل بدتر است. نفتالی بنت نخست وزیر جدید اسرائیل، بلافاصله پس از انتخابات ایران گفت: "انتخاب رئیسی به عنوان رئیس جمهور ایران علامتی برای بیدار شدن قدرت ها است. رژیم جلادان نباید سلاحهای کشتار جمعی داشته باشد." یائیر لاپید ، وزیر امور خارجه اسرائیل، رئیسی را یک افراطی متعهد به ترور خواند. بنابراین ، وظیفه اصلی در اینجا جلوگیری از تبدیل جنگ سرد طولانی مدت به یک جنگ داغ است.
روابط با کشورهای عربی برای ایران بسیار مهم است. روابط ایران با هر یک از آنها مشخصات پیچیده خاص خود را دارد. در دوره رئیس جمهور جدید ، انتظار می رود فعالیت تهران در بسیاری از مناطق افزایش یابد. از جمله تقویت نقش ایران در "محور مقاومت" و به طور کلی در خاورمیانه. در این راستا ، می توان تمرکز تلاش ها برای تقویت مواضع ایران در سوریه را مشاهده کرد.
در پایان می توان گفت که پس از روی کار آمدن ابراهیم رئیسی ، "دوره جدید" در تاریخ جمهوری اسلامی ایران فرا نخواهد رسید. سیاستمداران ایرانی نه تنها تاریخ 42 ساله جمهوری اسلامی، بلکه تقریباً سه هزار سال تاریخ ایران را نیز در پشت خود دارند. آنها صرف نظر از دیدگاه ها و آرزوهایشان کاملاً حرفه ای هستند. این امر امیدواری می دهد که تهران سیاستی متعادل و عملی را در پیش بگیرد که اجازه درگیری های داخلی در کشور یا جنگ های منطقه ای را ندهد.
