اسپوتنیک به نقل از پورتال Duvar ترکیه می نویسد: در جواب به حملات اسرائیل به غزه، برخی از کشورها موضع هواداری از اسرائیل را می گیرند، در حالی که کشورهایی با جمعیت عمدتا مسلمان در طرف فلسطین هستند. تظاهراتی در حمایت از فلسطین در اروپا و آسیا برگزار می شود. در ایالات متحده حتی سیاستمداران از موضع دولت انتقاد می کنند. در جمهوری آذربایجان، کاربران شبکه های اجتماعی نظرات مختلفی می دهند و اما دولت سکوت اختیارکرده است.
"روابط جمهوری آذربایجان و اسرائیل بسیار عمیق تر است، مانند کوه یخی که از چشم افراد کنجکاو پنهان مانده است." این سخنان الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان به لطف تلگرافی که از سفارت آمریکا در باکو به واشنگتن ارسال و توسط ویکی لیکس منتشر شد، معلوم گردید. این واقعیت که علی اف هنوز این سخنان را رد نکرده است، از درست بودن آنها حکایت دارد. آنها بر چه اساسی بنا شده است؟
در سال 1991، اسرائیل یکی از اولین کشورهایی بود که استقلال جمهوربی آذربایجان را به رسمیت شناخت. روابط دو کشور در شرایط خودداری آذربایجان از سیاست خارجی منحصراً معطوف به روسیه توسعه یافت. اولین دیدار سران هنگام سفر بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل به آذربایجان در سال 1997 بود. سپس، در سال 2009، نخست وزیر سابق اسرائیل، شیمون پرز از آذربایجان دیدار کرد. آویگدور لیبرمن وزیر خارجه اسرائیل در سال های 2010، 2013، 2014 از باکو بازدید کرد. در سال 2013، المار محمدياروف، همتای آذربايجانی وی، به همراه هيأتی از اسرائيل ديدار كرد. در سال 2016، نخست وزیر نتانیاهو بار دیگر به باکو رفت. روابط دو کشور نه تنها مورد پسند خودشان بود، بلکه همچنین ایالات متحده که می خواست از تجمع کشورهای شوروی سابق در مدار روسیه ممانعت کند، از چنین سیر حوادث راضی بود. پس از جنگ 2008 روسیه و گرجستان، این مسیر برای گرجستان نیز گشوده شد. آنکارا هم به دلیل مشکلات در روابط با اسرائیل و هم به دلیل استفاده دوره ای از روسیه به عنوان یک ابزار چانه زنی علیه ایالات متحده و ناتو به این گروه نپیوست.
دوش به دوش علیه ایران
یكی از مبانی نزدیكی آذربایجان و اسرائیل موضوع ژئوپلیتیكی و دیگری اقتصادی است. در سطح ژئوپلیتیک، ایران مهمترین عنصر متحد کننده دو کشور است. در حالی که آذربایجان ایران را به آزار و اذیت جمعیت آذربایجان در خاک خود متهم می کند که تعداد آنها 20 میلیون نفر است، تهران باکو را به استفاده از این جمعیت برای دخالت در سیاست داخلی خود متهم می کند. و روابط اسرائیل و ایران از زمان انقلاب اسلامی 1979 خصمانه بوده است. این وضعیت پیش شرط توسعه استراتژی های مشترک علیه ایران شد. به عنوان مثال، نیروهای ویژه اسرائیلی نیروهای مرزبانی آزربایجانی را آموزش دادند، شرکتهای دفاعی اسرائیل به آذربایجان تجهیزات فنی برای ردیابی ایران را تحویل می دهند، بنا بر این آذربایجان وظیفه "برج" را برای نظارت بر ایران بر عهده گرفته است.
در مسئله قره‌باغ، اسرائیل با حفظ روابط با ارمنستان، پشتیبانی مخفیانه ای از آذربایجان داشت. بخش قابل توجهی از تجهیزات نظامی و هواپیماهای بدون سرنشین که منجر به پیروزی آذربایجان در جنگ قره باغ در سال 2020 شد از اسرائیل خریداری شده بود. حمایت آذربایجان از اسرائیل در دو مورد نمایان شد: اول - در اکتبر سال 2020، ارمنستان سفیر خود را از اسرائیل تنها دو هفته پس از انتصاب فراخواند و دوم - در جشن های پس از جنگ، پرچم اسرائیل در کنار پرچم های آذربایجان و ترکیه دیده شد.
در حال حاضر مشخص نیست که چگونه روابط آذربایجان و ارمنستان پس از جنگ قره باغ توسعه خواهد یافت. اما مسئله ایران از بین نرفت، این بدان معناست که همکاری در خط باکو- تل آویو در سطح ژئوپلیتیک ادامه خواهد داشت.
سلاح های اسرائیلی در ازای نفت آذربایجان
اسرائیل پس از استقلال آذربایجان، دست آذربایجان را نه تنها از نظر دیپلماتیک، بلکه از نظر سرمایه گذاری نیز محکم گرفت. امروزه شرکت های اسرائیلی سهم قابل توجهی در دو شرکت مخابراتی فعال در آذربایجان دارند. توسعه روابط بین آذربایجان و اسرائیل توسط جمعیت یهودی آذربایجان (حدود 7 هزار نفر)، به ویژه کسانی که در باکو زندگی می کنند، تسهیل می شود. آذربایجان تجهیزات نظامی را از اسرائیل خریداری می کند و نفت خود را به آن می فروشد. براساس گزارش اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، آذربایجان 40٪ از نیازهای اسرائیل به نفت را تأمین می کند. این امر از اسرائیل در برابر شرایطی مانند بحران نفت 1973 محافظت می کند.
در سال 2012، خرید محصولات نظامی آذربایجان از اسرائیل بیش از 1.6 میلیارد دلار بوده است. در همان سال وزیر خارجه اسرائیل در باکو گفت: "برای اسرائیل روابط با آذربایجان از روابط با فرانسه مهمتر است." تا سال 2016 هزینه سلاح های خریداری شده توسط باکو از اسرائیل به 6 میلیارد دلار رسید. شرکتی که نگهبانان امنیتی را آموزش می دهد و تجهیزات امنیتی فرودگاه باکو را تهیه می کند نیز از تل آویو وارد این کشور شد.
در سال 2017، یاریو لوین، وزیر گردشگری اسرائیل، در یک کنفرانس مطبوعاتی در مورد سرمایه گذاری خارجی، به عنوان مثال ویلایی را خریداری کرد که زوج علی اف به قیمت 6 میلیون دلار خریداری کردند. روزنامه هاآرتس گزارش داد که خانواده علی اف نزدیک به 600 میلیون دلار در اقتصاد اسرائیل از بهداشت و درمان گرفته تا بورس اوراق بهادار سرمایه گذاری کرده است. در همان مقاله تأکید شده بود که علی اف در طول بیماری تحت نظر پزشکان اسرائیلی قرار داشته است. از جمله لحظات قابل توجه دیگر می توان به کار مشترک بنیاد حیدر علی اف به ریاست مهریبان علیوا (همسر الهام علی اف) با سازمان های خیریه اسرائیلی اشاره کرد.
با این وجود، آذربایجان از ترس واکنش جهان اسلام، از پیش نویس قطعنامه ها و پیشنهادهای طرفدار فلسطین در سازمان همکاری اسلامی حمایت کرد. اما اسرائیل مخالف چنین راهبردی نیست. در سال 2016، نتانیاهو در سفر خود به باکو، روابط با آذربایجان را به عنوان نمونه ای از روابط با جهان اسلام ذکر کرد. علاوه بر این، آذربایجان به عنوان نمونه ای برای کشورهای حوزه خلیج فارس که اسرائیل از سال 2020 شروع به همگرایی با آنها کرده است، تبدیل شده است. اکنون اسرائیل منتظر است آذربایجان نماینده خود در کشورش را منصوب کند. علی اف با این انتصاب عجله ای ندارد اما در عین حال از رویارویی مستقیم با اسرائیل به ویژه در حملات به غزه خودداری می کند، زیرا روابط حتی در قسمت قابل دید کوه یخ نیز بسیار عمیق است.
