خلیج فارس تنها نام دریایی میان شبه جزیره ی عربستان و فلات ایران نیست

آقای دکتر روزبه پارساپور، مدیرعامل مرکز مطالعات خلیج فارس ایران در این زمینه به خبرنگار اسپوتنیک در تهران چنین گفت:

 در حقیقت نامهاي جغرافيايي بازگوينده هويت تاریخی و فرهنگی ملت های مختلف در پديده هاي جغرافيايي هستند که اغلب به دور از اميال سياسي دولتها و در گذر چندین هزار سال تاریخ پديدار مي آيند. به گفته ديگر نامهاي جغرافيايي ريشه در فرهنگ محيطي ملل از گذشته تا امروز دارند که در چارچوب پيچيدگي ها، گویش های محلي و تاریخ و تمدن هر يک از اين ملل رشد يافته و تکامل پذيرفته اند، مانند بيشتر نامهاي جغرافيايي داخلي کشورها. به همین دلیل بود که در سال 1959 شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد (ECOSOC) سازمانی را جهت یکسان سازی نامهای جغرافیایی (UNGEGN) ایجاد کرد تا با فراهم کردن بستری جهت تثبیت نامهای جغرافیای ملل، گامی در جهت صلح و امنیت بین الملل برداشته شود و از تحریف نامهای جغرافیایی بر اساس سلیقه، اهداف سیاسی و منافع کشورها جلوگیری شود. خلیج‌ فارس تنها یک نام دریایی میان شبه جزیره عربستان و فلات ایران نیست، بلکه هویت تاریخی و فرهنگی چندین هزار ساله ملت ایران و بخشی از میراث معنوی بشریت است که باید از آن صیانت کرد، تحریف نام خلیج فارس به غرور ملی ایرانیان لطمه ای جدی وارد میکند و از مضرات اساسی آن از دست دادن هویت است. مردم ایران در هزاران سال زندگی مشترک با اتكا به تاریخ خود همواره ادعا کرده اند كه ایرانی هستند و از میراث معنوی و سرزمینی بسیار غنی برخوردار هستند. همچنین تغییر نام مناطق استراتژیک جهان همچون خلیج فارس موجب کاهش وزن ژئوپولیتیکی ایران، تغییر معادلات قدرت و تاثیر منفی بر هیبت و هیمنه منطقه ای و تاریخی ایران خواهد داشت. با این همه خلیج فارس تنها محدود به یک نام نیست و استفاده از همه ظرفیت‌های خلیج فارس نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، استفاده از نخبگان و تعامل همسایگان در این منطقه می‌باشد.

​وی در ادامه افزود:

خلیج فارس دریایی استراتژیک، مملو از ثروت و ظرفیت‌های کلان انسانی است که برای رشد و تعالی ملت‌های همجوار آن باید از نگاه نظامی و امنیتی به آن کاسته و به نگاه اقتصادی و همگرامحور آن افزوده گردد. خلیج فارس از دیدگاه اهمیت دارای 3 ویژگی منحصر به فرد است که شامل منابع سرشار نفت و گاز، عمق کم دریا و پهنای عبور و مرور باریک کشتیرانی در تنگه هرمز می باشد. از دیدگاه امنیتی صرف نظر از برتری نظامی و جمعیتی ایران نسبت به کشورهای جنوب خلیج فارس، مالکیت بر 1278 کیلومتر از سواحل شمالی خلیج فارس و بخشی از سواحل غربی اقیانوس هند به انضمام ۷۶۲ کیلومتر از سواحل دریای عمان در شمال، جایگاهی بلامنازع به ایران بخشیده و البته جزایر ایرانی‌ هرمز، لارک، قشم، هنگام، تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی با موقعیت­های راهبردی­شان، نقش ممتاز ایران را در تعیین ترتیبات امنیتی خلیج فارس، بی بدیل ساخته­اند. اما از دیدگاه اقتصادی محاصره اقتصادی و تحریم های همه جانبه آمریکا علیه ایران، روند توسعه اقتصادی، جهانی شدن و حتی رسیدن به چشم اندازهای درون حاکمیتی ایران را با چالش های اساسی مواجه کرده و کشورهای جنوب خلیج فارس را به توسعه نزدیک تر کرده است.

دکتر روزبه پارساپور روز ملی خلیج فارس را فرصتی برای سردمداران کشورهای حوزه خلیج فارس دانست تا نگرش‌های سنتی و واگرامحور گذشته  خود را تغییر دهند و در مسیر اهداف ملت‌های این منطقه که صلح و دوستی پایدار است گام بردارند.

وی منطقه ی خلیج فارس را دچار چالش‎های امنیتی، واگرایی‌های اجتماعی و سردرگمی‌های ژئوپلیتیکی توصیف کرد وتاکید کرد:

 روابط کشورها روز به روز پیچیده‌تر و غیرسازنده‌تر می‌شود و هر روز شاهد بروز تضادهای قابل توجهی در درون این منطقه هستیم. جمع تولید ناخالص داخلی هشت کشور حوزه خلیج فارس رقمی بالغ ۲ هزار و ۱۰۲ میلیارد دلار می‌شود که ۳۲% آن متعلق به اقتصاد عربستان و ۲۱.۳% آن متعلق به اقتصاد ایران است. این حجم از تولید ناخالص داخلی در این منطقه استراتژیک، برابر است با هشتمین اقتصاد بزرگ دنیا.

مدیر عامل مرکز مطالعات خلیج فارس حجم انبوه ذخایر نفت و گاز خلیج فارس و طمع قدرت‌های طماع جهانی را علت مناقشه و دسته‎بندی غیردوستانه و غیرسازنده کشور های خلیج فارس عنوان کرد و اظهار داشت:

درگیری‎های فزاینده میان همسایگان در خلیج فارس به قدرت‌های خارجی این فرصت را می‌دهد تا با گردنی کشیده و سینه‌ای فراخ در منطقه عرض اندام کنند. پرتغالی‌ها، انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها با حضوری استعماری و واگرامحور در خلیج فارس داشتند و دارند و به تازگی نیز ترکیه و اسرائیل با خیزی محافظه‌کارانه تلاش دارند وارد این منازعات شوند تا از تنش‌های موجود برای منافع خود بهره‌برداری و از وزن ایران نیز بکاهند. اینکه خلیج فارس تبدیل به یک منطقه ژئوپولیتیکی حساس در جهان شده است و این روزها شاهد تنش‌های  نظامی در این منطقه هستیم، بدلیل ماهیت علم ژئوپلتیک است. اصولا حوزه‌های ژئوپلتیکی بهتر است که در جهان شکل نگیرند، زیرا در صورت شکل‌گیری دارای نیروهای همگرا و واگرا فراوانی در درون خود می‌باشند که تحت شرايط خاص عمل نموده و دائم با یکدیگر درحال رقابت منفی هستند، اگر در این کشمکش و رقابت نيروهای همگرا تفوق يابند، درآن حوزه الگوی رفتاری تعاون شکل خواهد گرفت که اين الگو صلح، همکاری و همگرايی را بدنبال دارد. در صورتی‌که همچون خلیج فارس نیروهای واگرا و تجزیه‌گرا چيرگی يابند، الگوی رفتاری خصومت‌آميز را شکل می‌دهند که مولد تنش و ناامنی است. اما این روند در نهایت باید پایان یابد زیرا در مناسبات بین‌المللی منطقه‌گرایی اهمیتی راهبردی دارد، چرا که پایدارترین راهکار برای رسیدن به اهداف کلان یک کشور از مسیر همگرایی با همسایگان خود بدست می‌آید. بروز مشکلات داخلی کشورها از جمله ناامنی، تورم، رکود، جنگ و... موجب شده دولت‌ها بیش از پیش به منطقه‌گرایی روی آورند. با توجه به موضوع جهانی شدن اقتصاد و ضرورت همگرایی بیشتر سیاسی و اقتصادی بین کشورهای یک منطقه جغرافیایی، کمتر کشوری را در دنیا می‌توان یافت که برای توسعه خود به همگرایی منطقه‌ای توجه نداشته باشد. آرمان وحدت منطقه‌ای، قاره‌ای و جهانی از دیر باز الهام‌بخش ایده‌آلیست‌ها و جنبش‌های فکری نخبه بوده است. زیرا وحدت و صلح در یک منطقه در بلندمدت به تشکیل قدرت اقتصادی، امنیت پایدار، توسعه زیرساخت ها و رفع محرومیت می‌انجامد.

آقای دکتر روزبه پارساپور لازمه ی ايران امن را مرزهاي امن، آب‌هاي امن و همسايگان امن دانست و مردم شمال و جنوب خلیج فارس را حامل صدها سال همزیستی مسالمت آمیز، اشتراکات فرهنگی و روابط خویشاوندی فراوان را عنوان کرد و افزود:

ایران گرچه در مولفه‌های جغرافیا، جمعیت، قوای نظامی و فرهنگ دست بالایی را در جهان دارد، اما در مولفه اقتصاد از جایگاهی شکننده، غیرمستحکم و آسیب‌پذیر برخوردار است. ایران تاکنون کمترین بهره را به نسبت جمعیت، وسعت جغرافیایی و سیطره تاریخی خود از دریای خلیج فارس برده است. تحریم و محاصره اقتصادی ایران طی سالهای اخیر بحران داخلی بزرگی برای معیشت مردم و زیرساخت های کشور و منافع ملی ایجاد کرده و بیش از 1 تریلیون دلار به کشور خسارت وارد نموده است. تحریم موجب کاهش ورود سرمایه‌گذار خارجی، خروج سرمایه انسانی و مادی از کشور، ایجاد نوسانات شدید ارزی، افزایش تورم و نقدینگی، هزینه کلان دور زدن تحریم، بحران‌های اجتماعی، ایجاد رانت و فساد اقتصادی، عدم تجارت آزاد با جهان، کاهش چشمگیر صادرات، مصادره اموال ایران در جهان و... شده است. ایران اکنون با ۱۷۳۳ مورد تحریم در صدر کشورهای تحت تحریم آمریکا قرار دارد. ایران تاکنون نتوانسته از ظرفیت‌های اقتصادی خود در خلیج فارس استفاده کند. تحریم‌های غیرانسانی خارجی و نگاه سنتی مسئولین کشور به دریا و خلیج فارس مهم‌ترین عوامل عدم توسعه سواحل جنوب ایران است.

مدیر عامل مرکز گطالعات خلیج فارس، سهم ایران از تولید کشتی در جهان را با تولید 665 GT تنها 0.01 عنوان کرد و تاکید داشت:

در خلیج فارس حدود ۹۰ جزیره کوچک و بزرگ وجود دارد که  ۳۴ جزیره متعلق به ایران است. کشورهای عربی اکثرا از ۵۶ جزیره خود به درستی برای رونق گردشگری، تجارت، جذب سرمایه خارجی یا تولید ثروت استفاده کرده‌اند، اما ایران از ۳۴ جزیره خود تنها موفق شده ۲ جزیره را توسعه زیرساختی دهد. اگر ۴-۵ جزیره را بدلیل کاربری نظامی و صادرات نفت مستثنی قرار دهیم، خواهیم دید که باقی جزایر بلااستفاده و در فقر مطلق قرار دارند. وسعت جزیره قشم ایران به تنهایی از ۲۲ کشور مستقل جهان بزرگتر است. اگر ایران میخواست فقط یک جزیره مصنوعی شبیه جزیره قشم (بدون ویژگی‌های طبیعی) در خلیج فارس ایجاد کند، می بایست بالغ بر ۲۶۶۵ میلیارد دلار برای آن هزینه میکرد. جزیره لاوان بر روی دریای ثروت نفت قرار دارد و کمتر کسی اطلاع دارد که درصد قابل توجهی از استخراج نفت کشور از این جزیره و سکوهای نفتی اطراف آن صورت می‌گیرد، ولی اهالی بومی این جزیره در فقر و محرومیت کامل هستند و با مشکلات عدیده اقتصادی، آموزشی، فرهنگی، رفاهی و درمانی دست و پنجه نرم می‌کنند. جزیره هرمز که به زیبایی و خاک رنگارنگش شهرت دارد پس از گذشت چهل سال از انقلاب امروز حتی از ابتدایی ترین امکانات مانند فروشگاه، پارک، آسفالت، رستوران، وسایل نقلیه مناسب، کارخانه یا شرکت برای اشتغالزایی، آمبولانس برای بیماران، تجهیزات پزشکی و حتی یک پزشک متخصص رنج میبرد و مردم در بیکاری و فقر مطلق هستند. شهرهای ساحلی در تمام کشورهای توسعه یافته عامل تولید ثروت هستند و ساحل مبنای قدرت اقتصادی است اما در ایران بسیاری از سواحل جنوب ایران در فقر و محرومیت هستند. بی‌تردید جزایر ایرانی نیز میتوانست با مدیریت صحیح منبع تولید ثروت، عامل رونق تجاری و توسعه صنعت گردشگری برای کل کشور باشد.

آقای دکتر روزبه پارسا پور ایران را یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر گاز جهان عنوان کرد در حالیکه ایران سهم ناچیزی از بازار گاز جهانی را دارد و علت اصلی این معضل را اولویت نبودن اقتصاد در کشور و تحریم‌های همه جانبه و ممانعت آمریکا از صادرات گاز ایران و عدم جذابیت برای سرمایه گذار خارجی جهت ورود به ایران دانست که تاکنون میلیاردها دلار به منافع ملی ایران ضررر وارد کرده.

وی در ادامه تاکید کرد:

رتبه تولید ناخالص داخلی ایران از 18 جهان در سال 2012 اکنون به رتبه 29 جهان سقوط کرده است و سرانه تولید ناخالص داخلی ایران برای شهروندان ایرانی در مقایسه با اعراب خلیج فارس و حتی در مقایسه با بسیاری از کشورهای آسیایی بسیار ضعیف و نامطلوب است. زمانی‌که از رونق یا رکود اقتصادی صحبت می‌شود قبل از هر چیز بحث تولید ناخالص داخلی مطرح است. همچنین وقتی از رشد اقتصادی صحبت می‌شود عملاً درمورد افزایش یا کاهش تولید ناخالص داخلی صبحت می‌شود. در ميان شاخص‌هاي اقتصاد كلان GDP از اهميت ویژه‌ای برخوردار است. زيرا نه تنها بعنوان مهم‌ترين شاخص عملكرد اقتصادي در تجزيه و تحليل‌ها و ارزيابي‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد، بلكه با این شاخص بسياري از ديگر اقلام كلان اقتصاد محصولات جنبي محاسبه و برآورد مي‌گردند. تولید ناخالص داخلی حاصل جمع ارزش ریالی (یا دلار) کل کالاها و خدمات نهایی عرضه شده در یک کشور درطول بازه‌ی زمانی مشخص (معمولاً یک‌سال)‌ است. بعنوان مثال وقتی از GDP حرف می‌زنیم، می‌خواهیم بدانیم درطول ‌سال چند تومان درکل کشور کالا و خدمات فروخته شده است. این میزان درآمد سالانه وقتی به جمعیت کل کشور تقسیم شود، سرانه تولید ناخالص داخلی را می‌دهد که مهم ترین شاخص وضعیت اقتصادی مردم یک کشور است. در مقایسه کشورهای خلیج فارس، متاسفانه شاخص ایران در سال 2018 با 5400 دلار در سال نسبت به جمعیت، از کشوری توسعه نیافته‌ای مانند عراق هم کمتر بوده است.

​دستیابی به رشد و رونق اقتصادی در شرایط رقابتی عصر حاضر، بدون ایجاد محیط مساعد برای ظهور و رشد کسب‌وکارهای کارآفرینانه و نوآور امکان‌پذیر نیست. کارآفرینی موتور رشد اقتصادی است که بدون آن رشد بهره‌وری و خلق مشاغل جدید بسیار دشوار خواهد بود. شاخص جهانی کارآفرینی (GEI) یک شاخص مهم فعالیت اقتصادی است که توسط موسسه جهانی کارآفرینی و توسعه GEDI سنجیده میشود. در منطقه خلیج فارس امارات در جایگاه 26 شاخص جهاني کارآفرينی و رتبه 1 منطقه خلیج فارس قرار دارد که نشان از مسیر توسعه یافتگی اقتصاد امارات دارد. کارآفريني قطر پس از امارات در جایگاه دوم منطقه و در جایگاه 28 جهان قرار دارد. کارآفريني ایران در رتبه نامطلوب 64 جهان و آخر منطقه تا پیش از کرونا قرار داشت.

​مدیر عامل مرکز مطالعات خلیج فارس تجارت های برون مرزی را برای اقتصاد هر کشوری ضروری دانسته و بیان کرد:

در چند دهه اخیر هیچ کشوری نتوانسته بدون تجارت برون‌مرزی، صادرات و جذب سرمایه و فناوری از سایر کشورها، دستاورد اقتصادی قابل‌توجهی کسب کند و استانداردهای زندگی بهتری برای شهروندانش فراهم سازد. پژوهش‌ها نشان می دهد که صادرات و حضور فعال کشورها در عرصه تجارت بین‌الملل نقش بسیار مؤثری در توسعه اقتصادی دارد. اهمیت و ضرورت حضور کالاهای ساخت یک کشور در بازار جهانی و فضای اقتصاد بین‌المللی از مهمترین عوامل توسعه اقتصادی پایدار برای یک کشور محسوب می شود. سهم کشورهای خلیج فارس از صادرات جهان بسیار قابل تامل است. هم اکنون صادرات جهانی امارات ۵ برابر ایران است! طی سال ۹۹، واردات ایران از امارات معادل ۹.۶ میلیارد دلار در برابر ۴.۶ میلیارد دلار صادرات به این کشور بود و آمار نشان می‌دهد که تجارت خارجی دو کشور طی این سال در مقایسه با سال پیش از آن، حدود ۶ درصد رشد داشته‌ است.  روند مناسبات اقتصادی دو کشور را رو به رشد است و گشایش در مناسبات ایران و عربستان، روابط تجاری ایران با امارات به ویژه با ابوظبی را افزایش می‌دهد. با فروکش کردن همه‌گیری کرونا و رفع محدودیت‌ها، اقتصاد دبی به حضور صنعتگران و بازرگانان و گردشگران ایرانی نیاز جدی دارد.  سهم امارات از صادرات به جهان ۱.۷ درصد است و پس از این کشور، عربستان با سهم ۱.۴ درصدی در جایگاه دوم است، بنابراین امارات و به طور ویژه، دبی محل خوبی برای صادرات مجدد کالاهای ایرانی است.  ایران سهم اندک ۰.۳۵ درصد از سهم صادرات به جهان را دارد و به این ترتیب، امارات پنج برابر ایران سهم صادراتی بیشتری در جهان را به خود اختصاص داده‌است. از نظر شاخص مراکز مالی نیز، دبی رتبه ۱۹ جهان را در اختیار دارد که رتبه بالایی است.

​