شبکه دوازدهم تلویزیون اسرائیل اعلام کرد که کشتی باری شرکت اسرائیلی "ایکس‌تی منیجمنت" مستقر در حیفا روز پنجشنبه در دریای عرب با یک موشک ایرانی مورد حمله قرار گفت و دچار آسیب شد اما به خدمه آن آسیبی وارد نشد. این کشتی که در حال حرکت از تانزانیا به هند بود پس از حمله نیز توانست به حرکت خود ادامه دهد.
در این ارتباط با دکتر سید هادی برهانی، کارشناس فلسطین و خاورمیانه به گفتگو نشستیم.
شما این ادعای اسرائیلی ها را چقدر قابل قبول می دانید؟
واقعیتش این است که ما اطلاعاتی به آن معنا نداریم که دقیقا بگیم که این اتفاق چگونه رخ داده و عامل آن چه کسی است و ایران در این زمینه و تا این لحظه موضعی را اعلام نکرده است. اما به عنوان یک کارشناس و یک صاحبنظر احتمال این مسئله را من کم نمی بینم به دلیل اینکه خوب به هر حال شرایطی در منطقه وجود داشته و ما می دانیم که اسرائیل در طول سالهای اخیر عملیات متعددی را علیه ایران انجام داده است و ایران اسرائیل را مسئول اعلام کرده از جمله آخرین آنها که ترور شهید فخری زاده بوده است و خود اسرائیل هم از زبان نتانیاهو و مقامات دیگر به عهده گرفتند که ما علیه ایران در تمام خاورمیانه مشغول هستیم و داریم کار می کنیم و عملیات می کنیم و لذا نباید برای اسرائیل این امر بعیدی باشد که ایران به این حملات اسرائیل پاسخ دهد به ویژه اینکه دولت ایران هم در داخل از این نظر تحت فشار افکار عمومی است که چرا پاسخ موثری به حملات اسرائیل داده نمی شود.
در واقع این تلقی وجود دارد که عدم پاسخگویی به این حملات موجب شده که اسرائیل جسور شود و بی مهابا به مواضع ایران در منطقه حمله کند.
اگر این فرض را بگیرم که ایران در این حملات دخیل بوده چه منفعتی می تواند برای ایران داشته باشد؟
منفعت و هدف اصلی پاسخگویی به حملات اسرائیل است و اینکه به اسرائیل اعلام شود که حملات شما پاسخ و هزینه دارد و ایران این حملات را به مواضع خودش تحمل نمی کند. در واقع متوقف کردن حملات اسرائیل به مواضع ایران در منطقه می تواند مهمترین هدف و منفعت این عملیات باشد.
آیا این امکان وجود دارد که بازیگرانی دیگری پشت این حمله باشند؟
مهمترین احتمالی که من می دهم بحث ایران و دوستان ایران است، دوستانی که ممکن است رابطه ای هم با ایران نداشته باشند. ایران از جهت ایدولوژیکی و از نظر دینی در دنیا طرفدارانی دارد که ممکن است هیچ ارتباط سیستماتیکی هم با ایران نداشته باشند اما مایل هستند که از ایران دفاع کنند و این احتمال وجود دارد که آنها بدون هیچ هماهنگی برای دفاع از ایران این کار را انجام داده باشند.
اما در عین حال احتمال دیگری هم وجود دارد که آن را باید در روابط ایران و آمریکا دید. با آمدن بایدن احتمال بازگشت آمریکا به برجام و حل و فصل اختلافات وجود دارد و جدی است. اسرائیل به شدت از این مسئله ناراضی است و به شدت تلاش می کند که خرابکاری کند و مانع این شود که این اتفاق بیفتد و آمریکا به برجام بازگردد و اختلافات ایران و آمریکا یا بخشی از آن حل و فصل شود. لذا این احتمال را هم نمیشه نادیده گرفت که اتفاقات اینچنین هم ممکن است بیفتد و خود اسرائیل منشا آن باشد چون اسرائیل مایل است و تلاش می کند که در بحث برجام خرابکاری کند. البته این حالت را اگر بخواهم دقیق تر بگوییم باید مطلع باشیم که اکنون در روابط ایران و آمریکا چه می گذرد و در بحث برجام چه می گذرد تا بتوانیم دقیق تر بگوییم که این احتمال چقدر وارد است.
خبرگزاری اسپوتنیک در این راستا با پروفسور میر لیتواک، مدیر مرکز مطالعات ایران در دانشگاه تل‌آویو نیز به گفتگو نشست.
چرا ایران باید نیازمند حمله به کشتی باری اسرائیلی باشد؟
فکر می کنم ایران با این حرکت دو کار انجام می دهد، اولا اینکه این یک حمله تلافی جویانه در واکنش به حملاتی است که ظاهرا اسرائیل به کشتی های ایرانی، انتقال نفت یا سلاح به حزب الله لبنان انجام می دهد. این اقدام تلافی جویانه و احتمالاً تلاشی برای بازدارندگی اسرائیل از ادامه انجام چنین عملیاتی است. می توان گفت که اسرائیل و ایران در حال تلاش برای مشت زدن به یکدیگر در بازی بسیار ظریف و خطرناکی هستند اما هنوز از رویارویی همه جانبه پرهیز می کنند. چنین حملاتی به کشتی های اسرائیلی را نمی توان آشکارا به ایران نسبت داد. اما آنها تلاش می کنند که این پیام را به اسرائیل ها برسانند: "حمله به فعالیت های ما را متوقف کنید".
آیا دلیلی وجود دارد که ایران در پشت این حمله باشد؟
شاید هیچ مدرک قانونی وجود نداشته باشد، اما اگر به وضعیت خلیج فارس نگاه کنید، بدیهی است که سعودی ها و اماراتی ها و دیگر کشورهای کوچک خلیج فارس که اکنون روابط باز با اسرائیل برقرار کرده اند قطعا این کار را انجام نمی دهند و اطلاعات زیادی در مورد تماس های غیررسمی یا حتی شاید نوعی همکاری بین اسرائیل و عربستان سعودی وجود دارد، بنابراین این چیزی نیست آنها بخواهند انجام دهند. سوال دیگر این است که حالا که به نفع آنها نیست پس چه کسی می ماند؟ و تنها کشوری که علناً می تواند چنین کارهایی را انجام دهد و دارای منافع است ایران است. علاوه بر این، در گذشته ایرانیان تهدید به انجام چنین کارهایی می کردند و قبلا نیز حمله ای به یک کشتی اسرائیلی صورت گرفت و سپس شواهد واضحی از جمله شواهد قانونی و غیره وجود داشت که نشان می داد که کار ایران است. بنابراین اگر بقیه را حذف کنید به علاوه کشوری که انگیزه و توانایی و برخی نشانه های دیگر را دارد، کاملاً واضح است که ایران کشوری است که پشت سر آن قرار دارد. اتفاقاً بعضی اوقات در رسانه های غیر رسمی می توانید چیزهای بیابید مثلاً در حادثه قبلی حمله به کشتی اسرائیلی قبل از بیانیه رسمی مقامات ایران در رد نقش داشتن در حمله به کشتی اسرائیلی، سردبیر روزنامه کیهان که مهمترین روزنامه ایران است، گفت "ما این کار را کردیم" اما بعداً رسماً تکذیب شد. بنابراین فکر می کنم این مثل لغزش زبان بود که او اعتراف کرد ایران به کشتی قبلی اسرائیلی حمله کرده است.
ایران از این حمله چه سودهایی می برد؟
من فکر می کنم هدف از ایده این باشد که اسرائیل را از ادامه این سیاست منصرف کند و نشان دهد که ایران بیکار نمی ماند و ایران با اقدامات یا حملات اسرائیل علیه خود ساکت نخواهند ماند.
