اسپوتنیک - ولادیمیر ساژین خاورشناس مطرح روس می نویسد: در 23 ژوئن سال 2020، کتاب "اتاق، جایی که آن اتفاق افتاد: خاطرات از کاخ سفید" در آمریکا منتشر شد. حتی قبل از انتشار رسمی، این كتاب جنجالی گرید.
از 9 آوریل 2018 تا 10 سپتامبر 2019، نویسنده آن آقای بولتون پست مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ داشت. او كه در مركز حوادث سياسي بود، تلاش كرد تا از تأثيری كه در مقام خود تأمين كرده، برای تحقق ايده های راديكاليسم افراطی استفاده كند. روزنامه بریتانیایی "تایمز"، بولتون را به این شرح توصیف می کند: "جان بولتون که کرکس جنگ سرد بود، مدت هاست که در طیف گسترده ای از افکار عمومی آمریکایی و بین المللی به عنوان یک متعصب جنگجوی دیوانه وار، به عنوان ابزاری بد ذهنی از جناح راستگرای افراطی حزب جمهوری خواه شهرت یافته است.
در تاریخ 16 ژوئن، حتی قبل از انتشار کتاب، دولت ترامپ با استناد به این که بولتون با نقض توافق نامه در باره عدم افشا، که یکی از شرایط کار وی در کاخ سفید بود، امنیت ملی آمریکا را به خطر انداخت. با این وجود، رویس لامبرت، قاضی فدرال، دادخواست دولت را رد کرد و کتاب منتشر شد.
جان بولتون در خاطرات نزدیک به 600 صفحه ای خود به بسیاری از موضوعات سیاست خارجی پرداخت، اما بدون شک جمهوری اسلامی ایران مرکز آرمان های سیاسی بولتون بود. تعداد مراجع به کشورهای مختلف موجود در متن كتاب گویا بوده و حاکی است: ایران - 755 مرجع، روسیه - 532 ، کره شمالی - 425 ، چین - 361 ، ونزوئلا - 360 ، اروپا - 145 ، افغانستان - 143 ، عراق - 124 ، اسرائیل - 100 ، عربستان سعودی - 21.
و اکنون ما این نویسنده را نقل می کنیم: "من در مورد امنیت ملی آمریکا در جهانی پرتلاطم فکر کرده ام ... تهدیدات موجود به ما: در سطح استراتژیک - روسیه و چین؛ متقاضیان تسلیحات هسته ای - ایران، کره شمالی و سایر کشورهای سرکش؛ تهدیدات طوفان مانند ناشی از تروریسم رادیکال اسلامی در خاورمیانه - سوریه، لبنان، عراق و یمن، فراتر از مرزهای آن - افغانستان و در نیمکره ما، تهدیداتی مانند کوبا، ونزوئلا و نیکاراگوئه.
در عین حال، جان بولتون با وزیر دفاع وقت جیمز متیس، که جمهوری اسلامی ایران را فقط یک "تهدید سطح چهارم" تعریف کرده، موافق نیست. وی ادعا می کند که ایران یک تهدید اصلی است. به طریقی، تمام خاطرات بولتون آکنده از موضوع ایرانی است.
موضوع های اصلی ایرانی بولتون در این کتاب عبارت است از معامله هسته ای - برجام، خروج آمریکا از آن، اعمال تحریم های آمریکا علیه ایران، گنجانیدن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست سازمان های تروریستی، فعالیت نظامی-سیاسی تهران در سوریه، خطرات همکاری موشکی - هسته ای ایران و کره شمالی و همچنین لزوم حمله تلافی جویانه آمریکا در پاسخ به اقدامات ضد آمریکایی در خاورمیانه.
وی می نویسد: "بارزترین نشانه مشکلات، ایران، به ویژه معامله هسته ای سال 2015 (برجام) بود که اوباما آن را تاج موفقیت های خود دانست. این معامله ضعیف اندیشیده شده بود، بد آماده و هماهنگ شده و کاملاً برای ایران سودمند بود: غیرممکن برای اجرا، غیرقابل کنترل و از نظر درازا و دامنه - فاقد برابری. اگرچه تصور می شد این توافق تهدید ناشی از برنامه هسته ای ایران را از بین ببرد، اما بی نتیجه ماند. در حقیقت، این توافق با ایجاد ظاهر راه حل، تهدید را تشدید می کرد ... و به تهران اجازه می داد تقریباً بدون مانع عمل کند.
علاوه بر این، این توافق نامه سایر تهدیدات مطرح شده از سوی ایران را جدی نگرفت. منظور برنامه موشکی بالستیک تهران (تلاشهای خوب پنهان شده برای توسعه وسایل حمل سلاحهای هسته ای) است. نقش مداوم ایران به عنوان بانکدار جهانی تروریسم بین المللی؛ دیگر فعالیت های خرابکارانه تهران در منطقه ناشی از مداخله و قدرت رو به رشد نیروهای ویژه قدس است که در خارج از کشور فعالیت می کند - در عراق ، سوریه ، لبنان ، یمن و جاهای دیگر. معافیت از تحریم ها و بهره مند شدن از انتقال 150 میلیون دلار پول نقد توسط هواپیماهای باری و خلاص شدن از انجماد حدود 150 میلیارد دلار دارایی در سراسر جهان، آیت الله های رادیکال تهران را به کار خود باز گرداند.
و علاوه بر این بولتون نوشت: "من مدتهاست که معتقدم تهدید هسته ای ایران، گرچه از نظر عملیاتی به درجه تهدید کره شمالی نبود، اما خطر بالقوه بیشتری داشت به خاطر ایده های انقلابی مذهبی که باعث ایجاد انگیزه در رهبران آن کشور می شد. <...> و پس از چهل سال، آتش انقلاب اسلامی در ایران در بین رهبران سیاسی یا نظامی آن کشور تضعیف نشد.
جان بولتون همواره علیه معامله هسته ای ، صرفاً از موضع ضد ایرانی عمیق خود، جنگیده است. اولویت ترامپ تخریب دستاوردهای رئیس جمهور قبلی باراک اوباما بود که البته برجام یکی از شمرده شد. ترامپ حتی در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری سال 2016 ، بارها توافق با ایران را "بدترین توافق تاریخ" خوانده است و دستیار بولتون به طور مداوم به دنبال این بود كه کاری شود تا آمریكا در طول دوره تصدی او در مقام دستیار امنیتی از برجام خارج شود، او نوشت: "در مورد ایران ، من [ترامپ] را ترغیب كردم كه ایده خروج از توافق هسته ای را ترك نكند و توضیح دادم كه چرا استفاده از زور در برابر برنامه هسته ای ایران ممکن است تنها راه حل بلند مدت باشد.
دقیقا بولتون بود که برای رئیس جمهور ویژگی منفی برجام را فرمولبندی کرد، که ترامپ مکرراً آن را تکرار کرد، و تصمیمی برای خروج آمریکا از معامله هسته ای توجیه نمود. هنگامی که ترامپ طرفداران برجام - رکس تیلرسون وزیر امور خارجه و اچ آر مک مستر مشاور امنیت ملی را برکنار کرد و آنها را با مایک پومپئو و جان بولتون رادیکال جایگزین نمود - خروج آمریکا از برجام اجتناب ناپذیر شد. جان بولتون همچنین با متحدین اروپایی فعالانه همکاری کرد و از آنها خواست تا به کاخ سفید بپیوندند. از جمله در مورد اعمال تحریم ها علیه ایران.
بحث جدی در دولت آمریکا در باره ایده شناختن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان یک سازمان تروریستی در گرفت. بولتون در این مورد پافشاری کرد و اظهار داشت که پاسداران برنامه های هسته ای و موشکی ایران را کنترل کردند و از تروریسم رادیکال اسلامی، سنی و شیعه حمایت گسترده ای داشتند. ترامپ ابراز نگرانی کرد که اتخاذ چنین تصمیمی می تواند تهران را به حمله به نیروهای آمریکایی مستقر در عراق و سوریه تحریک کند. بولتون به ترامپ گفت که برای جلوگیری از این امر، "یا محافظت بیشتری از سربازان آمریکایی در عراق و سوریه انجام دهد، یا آنها را از آنجا خارج کند تا آنها روی تهدید اصلی - ایران متمرکز شوند". و بولتون ترامپ را قانع کرد - پاسداران در انظار آمریکایی ها به یک سازمان تروریستی تبدیل شدند.
موضوع مهم دیگر، سیاست آمریکا در سوریه است. اما بولتون به این کشور عربی نیز از دیدگاه مبارزه با ایران می نگرد: "سوریه یک نمایش استراتژیک است و کسانی که نقش خود را در آنجا بازی می کنند، نباید توجه ما را از ایران ، خطر واقعی ما، منحرف کنند. بولتون می نویسد: "اولویت های [آمریکایی] ما ، نابودی داعش [در فدراسیون روسیه ممنوع است] و عقب نشینی همه نیروهای ایرانی است. ما با جنگ داخلی در سوریه پیکار نمی کنیم، ایران اولویت ما است. بولتون یک مخالف سرسخت خروج نیروهای آمریکایی از سوریه بود که به نظر وی این کار منجر به افزایش چشمگیر نفوذ ایران در این کشور می شود.
نگرانی بزرگ بولتون - همکاری نظامی و سیاسی ایران با کره شمالی است. مشاور ریاست جمهوری می نویسد: "توضیح دادم، برخی از روابط بین دو کشور سرکش، از جمله فروش موشک های اسکاد کره شمالی به ایران بیش از 25 سال پیش و آزمایش موشکی مشترک آنها در ایران پس از سال 1998 بود. بولتون نوشت: من به ترامپ توضیح دادم که ایران می تواند از کره شمالی هر آنچه را که می خواست در هر زمان که بخواهد خریداری کند. در نتیجه ، رئیس جمهور به سازمان های ویژه آمریكا دستور داد كه تجزیه و تحلیل كامل از اوضاع را انجام دهند. با این حال، بولتون مطمئن نیست که ترامپ خطر احتمالی پیونگ یانگ در فروش سلاح های هسته ای به تهران را درک کرده است یا نه.
بولتون حتی قبل از اینکه مشاور امنیت ملی شود، تغییر نظام در ایران را ضروری می دانست و طبیعتاً در دوران تصدی خود در کاخ سفید، سخت ترین روش های انجام سیاست ها علیه ایران از جمله در سال 2018 - 2019 و استفاده از نیروی نظامی در خلیج فارس را به دولت ترامپ تحمیل کرد. تقریباً هر ماه درگیری با تانکرها، هواپیماهای بدون سرنشین آسیب دیده توسط حملات ایرانیان در خلیج فارس رخ داده و حملات به واحد های عربستان سعودی که توسط گروههای طرفدار ایران انجام شده بود، شدت گرفت. اوضاع حول ایران به حدی بالا افزایش یافت و بولتون سعی کرد ترامپ را قانع کند که نیاز به حمله به ایران وجود دارد. رئیس جمهور از پاسخ های قاطع سرپیچی کرد.
در ژوئن سال 2019، هنگامی که هواپیمای بدون سرنشین RQ-4A Global Hawk آمریکا به ارزش 146 میلیون دلار، توسط سپاه پاسداران بر فراز تنگه هرمز سرنگون، بولتون به ترامپ فشار آورد تا در انتقام، انجام یک سری از حملات نظامی را تصویب کند. وی می نویسد: "سه تصمیم مهم که اخیراً گرفته شده بود وجود داشت: 1. ما به اهداف نظامی موجود حمله می کنیم و نه فقط به اهداف سمبولیک. 2. ما به خاک ایران ضربات وارد می کنیم، از خط قرمز ایرانی عبور می کنیم و البته ما می خواهیم ادعاهای مکرر آنها را چک کنیم که چنین حمله ای با یک پاسخ تمام عیار روبرو می شود. 3. ما حملاتی را انجام می دهیم که احتمالاً منجر به تلفات می شوند ..."
بولتون در اوج خوشبختی بود. ولی او شوك وحشتناكی را احساس كرد وقتی كه در همان لحظه آخر، ترامپ تصمیم گرفت كه ضربات را لغو كند، با دانستن اینكه آنها منجر به مرگ حدود 150 نفر می شوند. ترامپ به بولتون گفت: "تعداد کیسه های بدن بیش از حد است. متناسب نیست." مشاور امنیتی از این نمایش احتیاط و انسانیت خشمگین شد و نوشت: "طبق تجربه من با دولت، این غیرمنطقی ترین کاری بود که رئیس جمهور تاکنون انجام داده است." ظاهراً این مورد خاص کاسه صبر در روابط ترامپ و بولتون را لبریز کرد و این امر در ماه سپتامبر به استعفای مشاور امنیت ملی منجر شد.
البته، ترامپ و تیم وی به هیچ وجه لیبرال های نرمتن نیستند. و حتی اعضای نسبتاً معتدل دولت فعلی به خط سیاست سختگیرانه ایالات متحده پایبند هستند. با این حال، آنها سعی می کنند فراتر از عمل گرایی و احتیاط خاصی قرار نگیرند.
شایان ذکر است که نظرات بولتون و ترامپ از جهات مختلف یکسان است: هر دو طرفدار افزایش هزینه های دفاعی و همچنین تحریم مخالفان خارجی هستند، هر دو مخالف نفوذ سازمانهای بین المللی هستند. با این حال ، بولتون ، که اغلب نسبت به ترامپ اعتراض می کرد، در مواضع بسیار جنگ جویانه، به ویژه در مورد ایران و کره شمالی ایستاد. و 10 سپتامبر 2019 ، ترامپ در توییت نوشت: "من مانند خیلی ها در دولت کنونی با بسیاری از پیشنهادها و توصیه های بولتون، مخالفم، بنابراین من از جان خواستم استعفا دهد."
جان بولتون مقابله به مثل کرد. بولتون معتقد است که ترامپ برای ریاست جمهوری مناسب نیست: "من فکر نمی کنم که وی به اندازه کافی صلاحیت برای انجام این کار دارد." "او از هیچ اصل راهنمایی پیروی نمی کند <...> ، هیچ پایه و اساس ثابتی ندارد، هیچ استراتژی ندارد ، هیچ فلسفه ای ندارد. تمام تصمیمات به صورت فی البداهه و به سبک تکه تکه انجام می شود ... " به گفته بولتون، ترامپ هنگام تصمیم گیری در مورد امنیت ملی، ملاحظات سیاسی شخصی خود را در نظر داشت. به نوشته روزنامه انگلیسی گاردین، جو بایدن - مخالف ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آینده - نمی توانست بهتر بگوید.
هر طوری شده، کارشناسانی که خاطرات بولتون را می خوانند بر این باورند که علی رغم همه چیز، ترامپ موفق به مهار بولتون شد، که اگر ترامپ بیشتر از توصیه های بولتون پیروی می کرد، ایالات متحده درگیر اختلافات بیشماری در سراسر جهان از جمله با ایران می شد.
اینک جمهوری خواه جان بولتون مشاور سابق رئیس جمهور آمریكا در امور امنیت ملی، ضربه ای حیله گرانه و قدرتمند را به رئیس جمهور جمهوری خواه ترامپ وارد کرد. لوید گرین مفسر روزنامه گاردین می نویسد: "جلد تقریباً 600 صفحه ای از خاطرات جان بولتون آشکارترین گزارش کتبی یک مامور سابق دولت ترامپ است، گزارشی که رئیس جمهور را تا ماه نوامبر تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تعقیب خواهد کرد.
سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه به درستی در مورد این موقعیت چنین گفت: "من می دانم که این کتاب، مانند بسیاری از موارد دیگری که در ایالات متحده اتفاق می افتد، مربوط به سیاست خارجی آن کشور نیست، بلکه مربوط به سیاست داخلی آن است. و همه آنچه در مورد سیاست خارجی در آنجا نوشته شده است، یک ابزار است، این ادامه جنگ به روش های دیگر و غیر سیاسی است، و این باید مد نظر گرفته شود."
ولادیمیر ساژین در پایان نوشت: در عین حال ، ما اشاره می کنیم که بدون شک ایران ابزاری در این مبارزه بود و عواقب آن - تنش دائمی حول این کشور و در سراسر خاورمیانه است.
