وزارت دادگستری آمریکا در ادعانامهای مؤسسه مالی هالک بانک ترکیه (بانک خلق ترکیه) را به دست داشتن در معاملات چند میلیارد دلاری به نفع ایران و به منظور دورزدن تحریمهای بانکی علیه این کشور متهم کرد.
در اطلاعیه مطبوعاتی وزارت دادگستری آمریکا آمده است كه این بانک "به شش پرونده کلاهبرداری، پولشویی و نقض تحریمهای مرتبط با مشارکت این بانک در طرح چند میلیارد دلاری برای دور زدن تحریم های آمریکا علیه ایران" متهم شده است. جفری برمن، دادستان نیویورک در این خصوص خاطرنشان میکند که هالک بانک "بطور منظم در انتقال غیرقانونی میلیاردها دلار" مرتبط با درآمدهای نفتی ایران شرکت کرده است، و مدیریت بانک شخصاً این عملیات را انجام داده است. بر اساس این کیفرخواست هالک بانک از سال 2012 تا 2016 در جابجایی تقریبا 20 میلیارد دلار درآمدهای ایران نقش داشته است.
این نخستین بار نیست که مقامات قضایی آمریکا در پروندهای در ارتباط با هالک بانک تحقیق میکنند. پیشتر نیز مهمت هاکان آتیلا، معاون هالک بانک ترکیه به اتهام معاونت در دور زدن تحریم های آمریکا علیه ایران در مارس 2017 در آمریکا بازداشت شده بود. ریچارد برمن، قاضی پرونده دادگاه نیویورک با صدور حکمی هاکان آتیلا را به اتهام همکاری با رضا ضراب برای دور زدن تحریمهای آمریکا علیه ایران، تلاش برای فریب خزانه داری آمریکا، مقابله با قانون اقتصادی بین المللی ویژه شرایط اضطراری، تقلب در سیستم بانکی و به کار بردن روش های مخفیانه برای انجام تقلب در امور بانکی به 32 ماه حبس محکوم نمود.
این ادعاها تا چه حد صحت دارند؟ چرا این اتهامات در این برهه زمانی توسط ایالات متحده مطرح شده است؟ و اینکه آیا ایران در پرسه دادرسی به ترکیه کمک خواهد کرد؟ برای یافتن پاسخی برای این پرسشها اسپوتنیک با احمد حاتمی یزد، رئيس هيئت مديره و مدير عامل بانک صادرات، عضو هيئت مديره و قائم مقام مديرعامل بانک صنعت و معدن و عضو هيات نظارت بانك تجاری ايران-اروپا (هامبورگ) همکلام شده است.
اسپوتنیک: این ادعاها تا چه حد صحت دارند؟
ما در اینجا یک معمایی از حدود هشت سال پیش داریم که روزی آقای اردوغان در شرایطی که ترکیه با مشکلات گریبانگیر بود در تلویزیون اعلام کرد که خدا به ما یاری کرد و از جایی 18 میلیارد دلار به ما رسید و مشکل ارزی کشور حل شد. این سخنان رئیس جمهور ترکیه و اینکه منشا این مبلغ ایران بوده است در کشور مطرح شد، اما هیچ یک از مقامات اظهار نظر صریحی له یا علیه این موضوع نکرد و واقعیت این موضوع نیز تاکنون مشخص نشده است و به همین علت من این موضوع را نه میتوانم تایید کنم و نه رد.
اسپوتنیک: چرا این اتهامات در این برهه زمانی توسط ایالات متحده مطرح شده است؟
این اتهامات الان مطرح نشدهاند و مطرح شدن آن به زمانی بازمیگردد که آقای ضراب توسط آمریکاییها دستگیر شد و سپس یکی از مدیران هالک بانک دستگیر شد و هر دو نیز در حال حاضر در زندان به سر میبرند و جرم آنها دور زدن تحریمها علیه ایران است. در حال حاضر با به وجود آمدن برخی اختلاف نظرها میان آمریکا و ترکیه این مسائل به صورت جدیتر مطرح شده است و حول این مسائل برخی موارد حاشیهای نیز وجود دارد؛ از جمله اینکه آقای رودی جولیانی شهردار سابق نیویورک که اکنون وکیل شخصی دونالد ترامپ نیز هست در تلاش برای آزادی رضا ضراب از زندان بوده است و برای این منظور به رئیس جمهور آمریکا متوسل شده و ترامپ نیز به رکس تیلرسون، وزیر خارجه وقت آمریکا برای حل این موضوع دستور داده است. تیلرسون درخواست ترامپ را نپذیرفت و این کار را دخالت در تحقیقات قضایی درباره ضراب دانست و این امر موجب بروز اختلافات نظر میان رئیس جمهور و وزیر خارجه آمریکا شد.
بنابراین این مسئله در سطح بالایی مطرح است و عدهای نیز حتی با دونالد ترامپ برای لاپوشانی کردن این موضوع لابی کردند ولی اکنون که اختلاف نظر میان روسای جمهور آمریکا و ترکیه در حال تشدید است، مجددا این پرونده مطرح شده است.
آیا ایران در صورت تشکیل دادگاهی درباره این موضوع در پرسه دادرسی به ترکیه کمک خواهد کرد؟
نخیر، ایران حتی اگر پول خودش هم در آمریکا بلوکه بشود در دادگاههای این کشور حضور پیدا نمیکند چون روابط دو کشور حتی در حدی نیست که به طرف ایرانی برای دفاع از خود و حضور در ایالات متحده ویزا داده شود. از سوی دیگر بیشتر بحثهایی که تاکنون میان اردوغان و ترامپ بوده است به صورت دیپلماتیک بوده است. به عنوان مثال ترامپ اعلام کرد اگر ترکیه اقدام به خرید اس400 روسی کند، ایالات متحده این کشور را تحریم خواهد نمود، در حالی که ترکیه خرید خود را انجام داد و با تحریمی هم مواجه نشد و یا به عنوان مثالی دیگر میتوان به ماجرای کشیش آندرو برانسون که قرار بر این بود که در ازای آزادی وی فتحالله گولن توسط آمریکا در اختیار ترکیه قرار گیرد اشاره نمود، که دیدیم پس از آزادی کشیش آمریکایی چنین اتفاقی نیافتاد و تمامی این موارد بدین معناست که باب مذاکره و نرمش میان دو کشور باز است و هر دو کشور با در نظر گرفتن منافع ملی خود بازی دیپلماتیک زیبایی را اجرا میکنند و هر بار یکی از کشورها در بحثها کوتاه میآید و نمیتوان روی حرف هیچکدام از کشورها به صورت قطعی حساب کرد.
از سوی دیگر ترامپ آدمی است که فوق العاده شخصی تصمیم میگیرد و بر اساس حرفها و تهدیدهای وی نمیتوان پیشبینی کرده و یا تئوری در نظر گرفت. به عنوان مثال در قضیه کردها و عملیات نظامی ترکیه در سوریه، ترامپ تهدید به تحریم ترکیه کرده است با این حال به هیچ عنوان نمیشود به عملی شدن این تهدیدها اطمینان داشت و شخص بنده در این موضوع خیلی باور نمیکنم که آمریکا با یک عضو ناتو چنین برخوردی داشته باشد.