روسیه نه فقط رسما اعلام کرده که به هیچ وجه تحریم های آمریکا بر علیه ایران را قبول ندارد بلکه عملا هم در همه زمینه ها به همکاری خود با ایران ادامه داده.
می توان گفت کم و بیش هم چین چه به صورت رسمی چه بصورت غیر رسمی تلاش کرده پایبند تعهدات خود به برجام باشد و همکاری های اقتصادی خود با ایران را علیرغم فشار های ایالات متحده ادامه دهد.
برجام یک توافق یک طرفه نبوده بلکه توافق چند جانبه ای بوده که عملا میان ایران و ایالات متحده منعقد شده و پنج کشور دیگر به علاوه اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل تضمین کرده اند که طرفین به تعهدات خود عمل کنند و اگر بنا شد طرفی به تعهدات خود عمل نکند جامعه جهانی خود وارد عمل شود و جلوی او را بگیرد.
البته ایرانی ها سوال می کنند، مشخص نیست این جامعه جهانی فعلا کجاست.
ایران هم با اعتماد به ضامنین برجام تعهىات خود را انجام داد اما از همان ابتدا ایالات متحده به بهانه های مختلف از اجرای تعهدات خود سرباز زد و با بهانه اینکه برخی تحریم ها مربوط به کنگره است و برخی دیگر ریاست جمهوری به جای اینکه تحریم ها را کامل لغو کند سه ماه به سه ماه تحریم ها را تعلیق می کرد.
کشورهای اروپایی هم این ماجرا را مستمسک قرار دادند و علیرغم اینکه قرارداد های کذایی با ایرانی ها به امضا رسانده بودند ولی مدام اجرای آن را به بهانه منتظر تصمیم نهایی ایالات متحده در لغو تحریم ها هستند به تعویق می انداختند.
ودر نهایت هم مشاهده کردیم پس از به قدرت رسیدن آقای ترامپ و خروج ایالات متحده از برجام و بازگشت تحریم های آمریکا شرکت های اروپایی به سرعت برق از ایران خارج شدند.
خروج شرکت های اروپایی هم به این دلیل بود که کشورهای اروپایی حاضر نشدند چتر حمایتی برای آنهایی که تمایل دارند با ایران همکاری کنند ایجاد کنند.
در سال 1992 میلادی ایالات متحده تحریم هایی را بر علیه کوبا اعمال کرد اما اتحادیه اروپا بلا فاصله چتر حمایتی برای شرکت های خود از طریق تصویب قانون در مجلس این اتحادیه، ایجاد کردند و شرکت های اروپایی توانستند به همکاری خود با کوبا ادامه دهند.
پس از ماجرای جزیره کریمه ایالات متحده تحریم های مالی ای را بر علیه روسیه وضع کرد اما اروپایی ها به بهانه اینکه انرژی آنها وابسته به روسیه است به این تحریم ها تمکین نکردند.
همچنین ایالات متحده سال گذشته به دلیل بازداشت یک کشیش متهم به جاسوسی در ترکیه تحریم های مالی ای را بر علیه ترکیه وضع کرد اما کشورهای اروپایی به این تحریم ها تمکین نکردند.
این ماجراها نشان می دهد که اگر اروپایی ها واقعا بخواهند و اراده داشته باشند می توانند برجام را نجات دهند و به تعهدات خود طبق برجام عمل کنند اما رویکرد اروپایی ها نشان می دهد که آنها اراده ای برای انجام تعهدات خود ندارند.
در واقع دلیل خودداری اروپایی ها از اجرای تعهدات خود همیشه این بوده که آنها باور داشتند ایران جرئت نخواهد کرد از توافق هسته ای خارج شود و اینکه تهدید کنند که اگر ایران از توافق هسته ای خارج شود به ایالات متحده در تحریم ها بر علیه ایران می پیوندند می تواند مترس خوبی برای ایرانی ها باشد.
حدود یک سال پیش مقاله ای در این راستا در اسپوتنیک منتشر کردم که در آن تاکید داشتم این ذهنیت اروپایی ها بسیار اشتباه است و اگر بنا باشد ایران از برجام خارج شود همین دولت آقای روحانی از برجام خارج خواهد شد و قطعا آقای روحانی اجازه نخواهد داد رئیس جمهوری بعدی این امتیاز را به نام خود ثبت کند.
دقیقا همانند زمانی که آقای خاتمی دو ماه قبل از تحویل دادن کرسی ریاست جمهوری به آقای احمدی نژاد پلمپ تاسیسات هسته ای که بر اساس توافق سعد آباد بسته شده بودند را شکست.
حال این اقدام ایران نشان می دهد که دولت ایران، همان دولتی که برجام را امضا کرده، عزم خود را جزم کرده که اگر بنا باشد منافع ایران از برجام تامین نشود خود از این توافقنامه خارج شود.
ایران قبلا اعلام کرده بود که اگر اروپایی ها به تعهدات خود عمل نکنند و راهکاری برای سنگ اندازی های آمریکا پیدا نکنند از سقف 300 کیلوگرم ذخیره اورانیوم خواهند گذشت.
تا همین چند روز پیش اروپایی ها با اما و اگر به این ماجرا نگاه می کردند.
شاید هم توقع داشتند که ایران به دلیل سنگ اندازی ایالات متحده در برجام و منع فروش اورانیوم غنی سازی شده ایران وقتی به سقف برسد از افزایش سقف بترسد اما مشاهده کردیم که ایران حرف خود را اجرایی کرد تا ثابت کند ترسی در کار نیست.
اروپایی ها توقع داشتند با یک معامله صوری اینستکس ایران از تصمیم خود عقب نشینی کند.
حال یک هفته مانده به تصمیم بعدی ایران.
هنوز مشخص نیست این تصمیم چه خواهد بود اما به گفته برخی تحلیلگران احتمالا یا افزایش سطح غنی سازی از 3.67 درصد به 5 درصد خواهد بود و یا اینکه افزایش سرعت تولید اورانیوم غنی سازی شده توسط ایران و افزایش سانترفیوژ های فعال.
گویند چیزی که عوض دارد گله ندارد.
اول آمریکایی ها بودند که از توافق هسته ای خارج شدند و اروپایی ها بودند که به تعهدات خود عمل نکردند.
امروزه توپ در زمین اروپایی ها هست وباید دید آیا طی این مدت باقیمانده آنها حاضر خواهند بود طبق گفته آقای ظریف 11 تعهد خود طبق برجام که اینستکس هیچکدام آنها نیست، را انجام دهند یا نه.
