عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، یکی از منتقدان اصلی بشار اسد، رئیس جمهور سوریه و از مخالفان سیاست ایران، پست خود در این وزارتخانه را از دست داد. در زمان وزارت الجبیر، روابط دیپلماتیک عربستان سعودی با ایران به طور یک جانبه قطع شد.
انتظارات ایران از وزیر خارجه جدید عربستان سعودی چیست؟ آیا یخ روابط فی ما بین ایران و عربستان ذوب خواهد شد؟
سید هادی افقهی، کارشناس امور خاورمیانه و دیپلمات سابق سفارت ایران در لبنان در مصاحبه با اسپوتنیک به این نکته اشاره کرد که به رغم برخی از حقایق، یک نگرش مثبت نسبت به وزیر خارجه جدید عربستان سعودی با توجه به شرایطی که منجر به این جابجایی‌ها و تغییرات شده است وجود دارد.
چند نکته پیرامون جابجایی های نسبتا گسترده و متنوعی که در بین مقامات سیاسی-دیپلماتیک و نظامی-امنیتی عربستان سعودی که برجسته ترین آن ها تغییر رئیس دستگاه دیپلماسی عربستان یعنی عادل الجبیر و جابجایی وی با ابراهیم العساف، توسط ملک سلمان، پادشاه این کشور بود، وجود دارد. جالب است بدانیم که العساف جزو بازداشت شدگان هتل Ritz-Carlton بود که محمد بن سلمان بسیاری از امرا و حتی فامیل ها و پسر عموهای خود را در این زندان به بهانه فساد مالی و پولشویی نگهداری کرد.
اما اینکه چرا در این برهه عادل الجبیر جابجا شد به این باز میگردد که اولا هتاکی ها، دروغ پردازی و موضع گیری های رادیکالی که وی بر علیه سوریه، جمهوری اسلامی، محور مقاومت، حزب الله و انصارالله یمن اتخاذ میکرد از خودش نبوده و تنها انعکاس نظرات و دیدگاه های محمد بن سلمان بود، فلذا دیده میشد که گاهی لحن وی تند و گاهی آرام بود و این نشان دهنده اینست که محمد بن سلمان از تعادل روحی و شعور سیاسی برخوردار نیست و نبوده است.
مسئله حساس تر و خطرناک تر مسئله قتل فجیج جمال خاشقجی در یکی از نمایندگی های تابع وزارت خارجه یعنی در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول صورت گرفته است که میدانیم نماینده های سیاسی مانند سفارتخانه و کنسولگری ها همگی زیر نظر وزارت خارجه است پس در اینجا الجبیر باید جوابگو باشد.
نکته دیگر اینست که تمامی مقامات جابجا شده به نوعی با قتل جمال خاشقجی مرتبط بودند. چندی پیش ملک سلمان سازکار و ساختار دستگاه امنیتی را تغییر داد و این نشان میدهد که سازمان امنیت در این مسئله دخیل بوده است و میبینیم که همزمان با الجبیر، عبدالله بن بندر بن عبدالعزيز ، را رئیس گارد ملی یعنی مسئول حفاظت از شخصیت ها نمود. ماهر المطرب سرتیم محافظتی محمد بن سلمان بود که وی در مسئله خاشقچی، قتل و تکه تکه کردن وی را فرماندهی کرده و نظارت داشته است. بنابراین این جابجایی ها برای دور کردن تیرهای انتقاد و فشارهای افکار عمومی از بن سلمان است و ملک سلمان این افراد را قربانی میکند تا نشان دهد فرزندش در این مسئله دخالت نداشته است.
البته الجبیر با عزل از وزارت خارجه پست دیگری با عنوان وزیر مشاور در امور خارجه عربستان دریافت نمود و در واقع بصورت مستقیم از ریاست دستگاه دیپلماسی عربستان دور شده اما در کنار این دستگاه وی را نگه داشتند. اما نفس دلیل این جابجایی ممکن است به این علت باشد که طرح های کاملا افراطی و جنگجویانشان در منطقه شکست خورده است و میخواهند با رویکرد دیگری بازگردند که نشانه آن نشست مشاوره ای انصارالله یمن با مخالفین بود که خروجی آن هم خوب بود. سعودی ها در حال عقب نشینی هستند زیرا تحت فشار هستند، از سویی جنگ یمن برای آنها هزینه بر است و هم پس از قتل خاشقچی افکار عمومی جهان و محافل بین المللی در حال وارد آوردن فشار هستند تا جنگ یمن، بحث محاصره قطر و دخالت عربستان در منطقه پایان پذیرد.
ایران آمادگی دارد و‌بسیار خوشحال خواهد شد در صورتی که احساس کند لحن و رویکرد عربستان سعودی عوض شده و این کشور دست از ماجراجویی، عملیات های تخریبی، حمایت از تروریست ها و حمله به مردم مظلوم یمن بردارد و مشکل خود با ایران را از طریق گفتگو سیاسی حل کند. چندین بار رهبر و رئیس جمهور ایران اعلام کردند که دل آمریکایی ها و انگلیس ها برای ما نسوخته است و آنها میخواهند بین ما دشمنی باشد تا بتوانند اسلحه خود را بفروشند، بنابراین اگر واقعا این تغییرات میخواهد عربستان را به خط اعتدال و آرامش برگرداند، ایران قطعا استقبال میکند و تا کنون هم‌چندین پیام هم آقای روحانی و هم آقای ظریف برای سعودی ها فرستادند و فکر میکنم که سعودی ها هم بی میل نیستند که به سمت ایران بیایند و از ایران کمک بگیرند برای خروج خودشان از این بن بست منطقه ای و بین المللی.
