دریایی مابین شرق و غرب که امروز به مسیری برای فرار از خون و کشتار و رسیدن به دنیای آرامش و صلح تبدیل شده است. آرزویی که گاهی در همین آب ها جا می ماند. مدیترانه امروز کشنده ترین مسیر برای مهاجران در دنیا ست.
کسانی که تمام زندگی شان را از ترس جان پشت سرشان می گذارند و تن به دریا می زنند تا شاید مجالی برای گریز بیابند. گریز به آرمان شهری که پذیرایشان نیست.
علی شمس ، نمایشنامه نویس، کارگردان و منتقد تئاتر که مسئله ی مهاجرین را دغدغه ی فکری اش می خواند دست به کار شده و تئاتری را برای مخاطب اروپایی اش آماده کرده است.
این کارگردان جوان و موفق تئاتر ایران در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار اسپوتنیک درباره ی نمایشنامه مدیترانه ، ایده ی اجرای آن در اروپا و رسالت هنری اش برای آگاهی مخاطب می گوید:
از ایده و فکرتان برای نوشتن و اجرای این نمایشنامه بگویید:
نمایش مدیترانه ، نمایشی ست که کانسپت اصلی و نگاه آن به بحران مهاجرت برمی گردد، مهاجرتی که از شرق به غرب ومشخصا پس از حوادث بهار عربی و ویرانی های گسترده ای که خاور میانه در حال تجربه آن است اتفاق افتاد و ما شاهد دسته بالا شدن افراطی گری در اروپا هستیم که در واقع با این شعارها به نفع خودشان استفاده کرده و رای می آورند. در حقیقت اروپا یکبار دیگر به صحنه ی نبرد نژادپرستی تبدیل می شود و دوباره درخواست و علائم فاشیستی خودش را بعد از گذشت ۵۰ ،۶۰ سال نشان می دهد. درکنار بحران زیستی و عمیقی که در مدیترانه اتفاق می افتد به واسطه پیشنهادهایی که در ایتالیا داشتیم این کار را شروع کردیم. فاز اول تور ما در رم، پسکارا و بوداپست است. از ۲۰ اکتبر تا ۱۶ نوامبر اجراهای ما در این شهرها طول می کشد. گروه کاری ما شامل: بازیگران: مارال فرجاد، بهار کاتوزی و پریسا نظری، بازیگردان الهه برادران و موسیقی کار را بابک کیوانی برعهده دارد.
چه سازمان و ارگانی پیشنهاد اجرای این تئاتر را به شما داد و چرا ایتالیا را برای اجرای اول خود انتخاب کردید؟
معمولا کمپانی ها به کارگردان ها پیشنهاد کار را می دهند. از طرف تئاتر دوکومنتی ایتالیا و رایزنی فرهنگی ایران در ایتالیا ، مجموعه ای از پیشنهاد ها برای اجرای تئاتر به ما داده شد. حجم این میزان مرگ و میر در دریای مدیترانه دغدغه ای برای من بود اینکه واقعا در چندین سال گذشته دست کم ۱۵ هزار نفر در این دریا کشته شده اند و مدیترانه کم کم به ابر گورستان آبی جهان تبدیل می شود. اجساد قابل شمارش نیستند. زنان و کودکان بیگناه رانده شده از جنگ در دریای مدیترانه کشته می شوند. و هیچ کس برایش مهم نیست. دولت های دست راستی در کشورهایی مانند مجارستان یا ایتالیا روی کار می آیند و اجازه ورود این مهاجران را نمی دهند و این مردم آواره با وضعیت اسفناک، بی آبی، گرسنگی و غیر بهداشتی هفته ها روی آب سرگردانند و اجازه ورود به کشور را ندارند. این موضوع به یک دغدغه شخصی برای من تبدیل شد و با ایده ای که داشتم تصمیم گرفتم که با همکاری دوستانی که گفتم این اثر را تولید کنیم. قطعا این فاز اول حضور ما خواهد بود و حتی با روسیه هم رایزنی هایی کرده ایم تا در این کشور هم اجرا داشته باشیم.
هر کجا که حرف از انسان و بحران مهاجرت و ننگ فاشیسم است این کار باید اجرا شود و تئاتر رسالت خودش را برای مبارزه با فاشیسم و نژاد پرستی انجام دهد.
هنر ،علی الخصوص هنرهای نمایشی مانند تئاتر و فیلم تا چه اندازه به بحران مهاجرت در جهان کمک می کنند؟
به عقیده من نمی توان تاثیری روی مسئولین گذاشت، برای آنکه سیاست مداران، شارلاتان هایی هستند که قبلا تصمیم خود را گرفته اند و شما هیچ وقت نمی توانید یک شارلاتان را به صداقت دعوت کنید. وقتی حربه آنها استفاده از خشم و جهل مردم است شما هیچ وقت نمی توانید آنها متقاعد کنید. هنر و علی الخصوص تئاتر با سیاست مدار کاری ندارد. من فکر می کنم که مخاطب من توده مردم عصبانی در اروپا هستند و کشورهایی که دست کم خوشحالند از اینکه بحران و مصیبت خاور میانه را تجربه نمی کنند. مخاطب من مردم عصبانی هستند که فکر می کنند مهاجرین، جا ، حضور و نفس آنها را تنگ کرده اند. من علی رغم جنبه های آرتیستیک و اجرایی تئاترم به این فکر می کنم که از خشم این مردم بکاهم و مردم و تماشاگرانم را در مواجه با حقیقت تلخی که نشانشان می دهم به این باور برسانم که هیچ زمینی از ابتدا ارث پدری کسی نبوده و هیچ نژادی احیانا به واسط آرامش نسبی که در این دوره زیستی خود تجربه می کند اجازه این را ندارد که آدمی را که از رنج و مرگ فرار می کند؛ تحقیر نماید. اساسا تئاتر من علیه تحقیر و تحقیر کردن است.
آیا از زبان خاصی در تئاتر مدیترانه استفاده می کنید؟ چه نوآوری و بدعتی در این کار خودتان به بیننده عرضه می کنید؟
من در هر تئاترم سعی می کنم چیزی را تجربه کنم که بلد نیستم. در واقع چیزی که می دانی را تکنیسین و متخصص آن می شوی. من در تئاتر به سمت جایی می روم که نسبت به آن تسلط و آگاهی ندارم. ما در این تئاتر از دو زبان انگلیسی و ایتالیایی استفاده می کنیم و یک زبانی را با نام زبان مردگان مدیترانه ای ساخته ایم که در واقع زبان کسانی است که در دریایی مدیترانه جان خودشان را از دست داده اند. این یک زبان من درآوردی ست که خود اجرا به تماشاگر پیشنهاد می دهد و من فکر می کنم که در این کار دغدغه های معمول من در رفتار زبانی و تجربیات جدید زبانی وجود دارد اما چون این تئاتر را به زبان دیگری تولید می کنیم یعنی به انگلیسی و ایتالیایی، سعی کرده ام فرآیند روایت قصه را جوری پیش ببریم که تماشاگری که خیلی خوب به زبان انگلیسی تسلط ندارد هم بتواند روند و خط قصه را پیدا کند و با ما جلو بیاید. این شکل از دیوانگی ها را وقتی که متن به زبان فارسی ست بیشتر دنبال می کنم نسبت به تئاتر هایی که در خارج از کشور اجرا کرده ام.
