راه رهایی ایران از تحریم ها

نشریه روسی گازتا رو می نویسد: چین قصد ندارد از خرید نفت ایران خودداری کند و معامله گران روسیه همچنان قصد خرید نفت از جمهوری اسلامی را دارند. کمتر از دو ماه تا 4 نوامبر باقی مانده، زمانی که آخرین دور جدید تحریم های آمریکایی علیه ایران شروع می شود. هم تهران و هم واشنگتن به طور فعال با شرکای خارجی همکاری می کنند: اول، برای جلوگیری از کاهش شدید صادرات نفت و دوم، برای مجبور کردن بسیاری از کشورها به خودداری از خرید نفت از جمهوری اسلامی ایران.

نبرد بخاطر هند

یکی از "پایه های" مقابله ایران و آمریکا هند شده است، این کشور مصرف کننده سنتی مواد هیدروکربنی از تنگه هرمز است. در نیمه اول سال 2018، هند از ایران به طور متوسط 585 هزار بشکه نفت در روز خریداری کرده و حجم روزانه واردات نفتی کل این کشور 4،62 میلیون بشکه بوده است. در ماه ژوئیه، هند خرید خود را به 768 هزار بشکه در روز افزایش داد — نفت ایران توسط تمام پالایشگاه های نفتی دولتی هند خریداری شده است.

شرکت حمل و نقل دریایی هند (SCI) پس از اعلامیه واشنگتن در مورد تحریم های ثانویه برای کسانی که هنوز نفت ایران را خریداری می کنند و "توصیه های مجدانه" وزارت خارجه آمریکا مبنی بر لزوم تجسس دیگر تحویل دهندگان نفت، شرکت حمل و نقل دریایی هند، مصرف کنندگان نفت را مجبور به استفاده از خدمات شرکت ملی نفتکش ایران (NITC) کرده و به آنها اجازه داد به طور مستقل در باره بار و قیمت حمل و نقل و بیمه با آن شرکت ایرانی به توافق برسند. به منظور حفظ خریدار، تهران به شرکای هندی شرایط بسیار مطلوبی عرضه کرد: طرف ایرانی به طور کامل هزینه حمل و نقل را به عهده گرفت و دوره پرداخت تحویل افزایش یافت. نمایندگان شرکت های دولتی هند اعلام کردند که حجم خرید نفت از ایران می تواند تا ماه مارس 2019 دوبرابر شود.
در این هنگام واشنگتن هم دست روی دست گذاشته ننشسته است. کاخ سفید مذاکرات با هند را در سطح وزیران آغاز کرد، و اعلام نمود که قصد دارد در مورد مسئله واردات نفت ایرانی بحث کند. مذاکرات در قالب "2 + 2" با مشارکت وزرای خارجه و دفاع هر دو کشور در روز 6 سپتامبر در دهلی برگزار شد. آنها موافقت نامه مربوط به ارتباطات، سازگاری و امنیت را امضا کردند و بیانیه مشترکی را در مورد قصدشان برای تقویت "مشارکت در دفاع و امنیت" تصویب نمودند، اما در مورد واردات نفت در این سند کلمه ای گفته نشده است. کارشناسان می گویند که شانس واشنگتن برای قانع کردن دهلی به خودداری رسمی هند از خرید مواد اولیه ایرانی هست، اما عمل گرایی کارآفرینان شرقی به نفع این تصمیم نیست.

جبهه چین

پکن هم راه هند را دنبال کرده است. مقامات چینی بارها اعلام کرده اند که مخالف استفاده از تحریم های یک جانبه هستند و همچنان به انجام تجارت با تهران ادامه خواهند داد. به گزارش آژانس بین المللی انرژی، چین در ماه ژوئیه سال گذشته 775 هزار بشکه نفت در روز از ایران خریداری کرد که بالاتر از آوریل 2016 بود. با این حال، با توجه به اطلاعات غیر رسمی، واشنگتن موفق شد پکن را قانع کند که لا اقل خرید نفت ایرانی را افزایش ندهد. در عین حال، بر اساس گزارش رویترز، مصرف کنندگان چینی نفت ایرانی نیز شروع به انتقال بارهای خود توسط کشتی های NITC می کنند.
منابع این خبرگزاری می گویند که به دلیل رژیم تحریم ها، شرکت های بیمه کار خود را در ایران، آهسته آهسته منحل می کنند. این شرکت ها عمدتا در ایالات متحده و اروپا مستقر هستند. از این رو، فروشنده دولتی نفت چینZhuhai Zhenrong Corp و بزرگترین پالایشگاه نفت آسیا Sinopec Group یکی از مفاد توافق نامه حاصله با NIOC را به اجرا در آوردند که اجازه استفاده از تانکرهای ایرانی را می دهد. مانند تجارت با هند، ایران تمام هزینه ها و بیمه تحویل نفت به چین را پوشش می دهد.

اروپا هم مایل نیست تسلیم شود

در همین حال، طبق آمار، صادرات نفت ایران در تمام جهات کاهش می یابد. بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، ایران در ماه ژوئیه تولید نفت معادل 40 هزار بشکه در روز را نسبت به ماه قبل کاهش داد — تا 3.75 میلیون بشکه در روز. صادرات نفت ایران در مدت مشابه به 90 هزار بشکه در روز تا 2.19 میلیون بشکه کاهش یافته است. بر اساس گزارش بلومبرگ، در ماه اوت کاهش صادرات هیدروکربن های ایران ادامه داشت: صدارات نفت ایران به 2.1 میلیون بشکه کاهش یافته است که از مارس 2016 پایین ترین نشانداد سال است. کره جنوبی کاملا از خرید نفت ایران پرهیز کرده و فروش هیدروکربن ها از ایران به فرانسه متوقف شده است. کمیسیون اروپا در ماه مه اولین بسته اقدامات را برای حفاظت از شرکت های اتحادیه اروپا در حال بازرگانی با ایران در مقابل تحریم های ایالات متحده تصویب کرد. مقامات کمیسیون اروپا در اوایل ماه اوت اقدام های بلوکه کننده تحریم ها را راه اندازی کرد. این کار به تمام سازمان های اروپایی ضرر دیده از تحریم ها اجازه می دهد که از مسببین تحریم ها تاوان جبرانی بخواهند.
ترکیه که به عنوان مصرف کننده نفت و مرکز بزرگ لجستیک آن اهمیت دارد، واردات نفت ایران را در سطح 140 هزار بشکه در روز حفظ کرده است. از آنجایی که واشنگتن همچنین جنگ را با آنکارا راه انداخته، آنکارا هیچ دلیلی برای قطع خرید نفت ایران را ندارد.

واکنش بازار

واشنگتن هرگز پنهان نمی کرد که هدف اصلی همه محدودیت ها، بیرون راندن نفت ایران از بازار است. برای این منظور، دولت ایالات متحده، یک سری مذاکرات را با خریداران نفت ایران برگزار کرد تا به دنبال یافتن منابع جایگزین برای آنها باشد: ترامپ با عربستان سعودی برای افزایش تولید و صادرات به منظور تعادل بازار، مذاکره کرد. دونالد ترامپ حتی تلاش های معیینی برای فشار دادن به اوپک انجام داد، تا این کارتل به افزایش سریع قیمت نفت اجازه ندهد.
به نوشته آلکسی انتونف، تحلیلگر شرکت بازرگانی "الور بروکر"، ایران به طور متوسط، 2 میلیون بشکه نفت در روز را صادر می کند و برداشتن این مقدار نفت از بازار به کاهش قابل توجهی عرضه نفت به طور کلی منجر خواهد شد که می تواند سبب رشد قیمت نفت تا بشکه ای 82 تا 85 دلار شود که به معنای ضرررسانی شدید به اتحادیه اروپا، چین و هند است.
اکنون فرایند رشد قیمت نفت ادامه دارد. گفتنی است که راه اندازی موج اول تحريم های آمريكا علیه ايران، قيمت های نفت را تحت تأثير قرار داد: از 3 اوت تا 7 اوت، یک بشکه نفت مارک برنت به بيش از 1.5 دلار افزايش يافت و به بيش از 74.5 دلار رسید. در روز جمعه، 7 سپتامبر، برنت با ارزش 76.2 دلار بابت هر بشکه به فروش می رسید. بسیاری از خریداران نفت ایران در حال حاضر هم قراردادهای مربوطه را به دلیل نگرانی درمورد تاثیرات جانبی ناشی از تحریم های آمریکایی علیه شرکت هایشان در ماه نوامبر، بسته می کنند.

تهران تسلیم نمی شود

با این حال، تهران انتظار ندارد که کسی در مورد آن مهربانی از خود نشان دهد و قبلا روشن کرده است که این بار مصمم است از خود دفاع کند. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در این هفته تأکید کرد که نتیجه برنامه های واشنگتن جهت کاهش صادرات نفت ایران صفر خواهد بود. او گفت: آنها نمی توانند تصور کنند که ایران نفت را صادر نخواهد کرد و دیگران صادر کنند. وی به سخنان رهبران ایران کنایه کرد که گفته بودند که ایران در جواب به تحریم های ایالات متحده، آماده است تنگه هرمز را ببندد که از طریق آن از جمله، نفت از خلیج فارس منتقل می شود.
ممکن است تهران به دنبال بازارهای جدید، ایجاد اتحاد های جدید و افزایش عرضه نفت به بازارهای آسیا باشد. برنامه ای به نام "نفت در برابر کالا" وجود دارد که در آن شرکت های روسی نیز مشغول تجارت نفت با ایران هستند و تا کنون هیچ بیانیه ای برای قصد ترک این بازار وجود نداشته است. طرح های دادوستد پایاپای را می توان به دیگران نیر پیشنهاد کرد: در 2 اوت، خبرگزاری ایرانی مهر گزارش داد که ایران توافق مشابهی با بلاروس به امضا رساند.