بازگشت بخشی از تاریخ یک ملت

این قطعه از تخت جمشید پس از آن پیدا شد که دادستانی منهتن دستور تحقیق در مورد اشیاء باستانی مسروقه در سال‌های اخیر را صادر کرد. پیرو این دستور و تحقیقات کارشناسان اشیاء عتیقه، تاریخچه خرید و فروش سفر ده‌ها مورد از اشیا باستانی در نیویورک به دست آمد.
سرانجام دادگاه عالی نیویورک ۲۳ ژوئیه 2018،حکم داد که این نقش برجسته متعلق به دوران هخامنشی باید به ایران بازگردد.

این اثر نقش برجسته تخت جمشید که در ابعاد۲۰ در ۲۰ سانتی‌متری می باشد،بخشی از صف طولانی سربازان حکاکی شده در ساختمان اصلی محوطه باستانی پرسپولیس (تخت جمشید) بوده است که بین سال‌های ۵۱۰ تا ۳۳۰ قبل از میلادی حکاکی شده و زمانی بخشی از دیوارهای شهر باستانی پرسپولیس (تخت جمشید)، پایتخت پیشین امپراطوری ایران باستان بوده است که هم‌اکنون یکی از محوطه‌های جهانی یونسکو است.
نقش برجسته سرباز هخامنشی چند دهه پیش از انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ میلادی (در سال ۱۳۳۶ شمسی) از تهران ربوده شده بود. متخصصان و باستان‌شناسان معتقدند این اثر تاریخی اولین بار بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۳ توسط تیمی از باستان‌شناسان موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو کاوش شده بود و آن را در میان عکس‌های گرفته شده از محوطه پرسپولیس در اواخر سال ۱۹۳۶ نیز می‌توان مشاهده کرد.

این اثر در دهه ۱۹۵۰ میلادی به موزه هنرهای زیبای مونترال اهدا شده و از آن زمان تا سال ۲۰۱۱ در این موزه به نمایش گذاشته می‌شد؛ تا این که همراه با یک مجسمه مرمرین رومی (که هنوز پیدا نشده) از این موزه به سرقت رفت. مقامات کانادایی موفق شدند این نقش برجسته را در میان آثار یک مجموعه‌دار در ادمونتون کشف کنند اما از آنجا که مسئولان موزه هنرهای زیبای مونترال هزینه این اثر را از شرکت بیمه «AxA» دریافت کرده بودند، به این بیمه‌گذار اجازه دادند این اثر تاریخی را به جای بازگرداندن هزینه پرداختی بیمه، نزد خود نگه دارد.

«روبرت وِیس» دلال آثار تاریخی به همراه شریکش «سم فاگ» این نقش برجسته را از شرکت بیمه «AxA» خریداری کردند و معتقدند؛ دلیلی نداشته که بخواهند درباره منشاء و خواستگاه اصلی این اثر تاریخی پرس و جو کنند.
برای اطلاع از روند استرداد این کتیبه ی سرباز هخامنشی تصمیم گرفتیم با آقای ابراهیم شقاقی،مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همچنین سرکار خانم مریم جلالوند، پژوهشگر ارشد حقوق بین الملل و حوزه سیاست خارجی دو مصاحبه جدا گانه را صورت بدهیم.

​

اسپوتنیک: شانس بازگشت این اثر را چگونه ارزیابی می فرمایید؟
ابراهیم شقاقی: شانس بازگشت این اثر 100 درصد است. کارهای مربوطه انجام شده و روند لازم برای بازگرداندن اثر نیز طی شده است.
اسپوتنیک: چه اقداماتی در زمینه استرداد این اثر انجام شده است؟
مکاتبات لازم با دانشگاه شیکاگو صورت گرفته است و نظر این دانشگاه نیز در این زمینه مثبت است.و مقدمات ضروری و مجوزهای لازم در این راستا را کسب کرده ایم.

اسپوتنیک: آیا این امکان هست که ایالات متحده این اثر را بعنوان اموال ایران مصادره کند؟
نخیر، پیش از این دیوان عالی کشور آمریکا نظر قطعی داده است و آثار باستانی یک کشور قابلیت مصادره ندارند.

و اما خانم مریم جلالوند در زمینه این اثر باستانی به سرقت رفته و همچنین امکان بازگرداندن و یا مصادره آن توسط دولت ایالات متحده اینگونه نظر خود را بیان کردند: از آنجا که اموال فرهنگی و آثار تاریخی در واقع پشتوانه فرهنگی یک ملت است و تاریخ یک ملت به این آثار پیوند خورده است.این اموال هیچ گونه مقاصد اقتصادی و تجاری برای یک کشور ندارند و این اموال فقط پشتوانه فرهنگی و تاریخی یک ملت محسوب می شوند.ایالات متحده همیشه این بهانه های واهی را داشته است که اموال ایران را با ترفندهای مختلف غارت و توقیف کند.

اما در مورد اینکه آیا امکان مصادره این اثر به عنوان اموال دولت ایران وجود دارد باید بگویم که نخیر،به لحاظ حقوقی و قانونی دولت آمریکا حق چنین کاری را ندارد.اولا این آثار متعلق به مردم ایران و متعلق به حکومت ایران نیستند که دولت امریکا بتواند حکومت ایران را به استفاده از این آثار برای مقاصد خود متهم کند.بصورت کلی انجام این کار نقض کنوانسیون های بین المللی است و حتی بنا به قوانین حقوقی داخلی آمریکا، مصادره اموال فرهنگی و تاریخی خلاف قانون است. بنا به قوانین داخلی ایالات متحده آمریکا،مصونیت دولت های خارجی در این کشور و قانون بیمه خطرات توریستی مصادره این اشیا با ماهیت فرهنگی و باستانی متعلق به ملت ایران خلاف نظم داخلی ایالات متحده است.دوما این اثر،یک اثر مسروقه است و چطور یک دولت به خود می تواند اجاره مصادره یک اثر سرقت شده را بدهد.