در خبرها داشتیم که بهرام فاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد که ایران شکایتی را نزد دادگاه لاهه در مورد توقیف دو میلیارد دلار از دارایی‌های بانک مرکزی توسط ایالات متحده آمریکا مطرح کرده و در نشست ماه اکتبر این موضوع بررسی می‌شود. در مورد استدلال های حقوقی این قضیه با آقای الکساندر آزادگان، استاد دانشگاه در کالیفرنیایی جنوبی در رشته اقتصاد سیاسی بین الملل و مدیریت استراتژیک جهانی به گفتگو نشستیم.
لطفا برای خوانندگان در مورد شکایت ایران از آمریکا در دادگاه لاهه خلاصه ای بفرمایید؟
بار اولی نیست که ایران در دادگاه لاهه شکایت رسمی کرده است. وکلای ایران در دهه 80 بعد از انقلاب ایران و در زمانی که جنگ ایران و عراق در اوج خود بود در دادگاه لاهه خیلی مسائل را مطرح کرده بودند و می خواستند از حقوق ایران دفاع کنند و این زمانی بود که ایران نیاز به پول داشت ولی منابع مالی مسدود شده بود. اموال ایران را در حسابهای بین المللی توقیف کرده بودند و مقدار آن 100 میلیارد تا 120 میلیارد دلار است. سرویس تحقیقات کنگره اعلام کرد که حدود 2 میلیارد دلار از این 100-120 میلیارد دلار را آمریکا بلوک کرده است و در برجام قرار بود فقط حدود 30 میلیارد دلار از اموال ایران را به ایران بازگردانند که البته آقای ترامپ بدعهدی کرد.
موضوع شکایت ایران از آمریکا چیست؟
شکایت ایران نه فقط راجب به این دو میلیاردی(حدود 1.93 میلیارد دلار) است که آمریکا تسخیر کرده است بلکه راجب به بازگشت و رفع مسدود شدن بقیه دارایی های ایران است. چیزی که برای ایرانیها مهم است روند گرفتن پول است. واشنگتن سعی می کند که کمر ایران را از لحاظ اقتصادی بشکند و این تحریم ها فقط عوارض اقتصادی ندارد بلکه عوارض اجتماعی دارد. متاسفانه جامعه ایران الان دچار مشکلات متعددی مانند اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. یکی از دلایلی که اینها می خواهند این پول ها را ضبط کنند و به ایران ندهد نه فقط به خاطر اینکه وضع ایران به طور اورژانسی در وضعیت خطرناک است بلکه در واقع می خواهد جامعه ایران را به یک جامعه دارونیزم اجتماعی مبدل کنند که همه در حال خوردن و نابود کردن همدیگر باشند و جامعه ای از هم گسیخته در ایران بوجود بیاورند و از این طریق می توانند کمر جامعه را برای دو تا سه نسل خم کنند.
دارایی هایی که آمریکا مسدود کرده شامل چه چیزهایی می باشد؟ علت مسدود کردن چیست؟
این دو میلیاردی که گفته شده بیشتر مربوط به بانک مرکزی ایران است و رقم 100-120 میلیارد شامل ساختمانی است که در منهتن قرار دارد که در حدود یک میلیارد دلار قیمت دارد، مبلغی معادل 500 میلیون دلار پول تسلیحاتی است که ایران قبلا به آمریکا پرداخت کرده است و بعد از انقلاب در ایران، آمریکا این سلاح ها را به ایران تحویل نداد. البته بیشتر این پول ها در حسابهای بین المللی در کشورهای اروپایی مانند سوییس است که مسدود شده است و گفته می شود که فقط دو میلیارد دلار آن را آمریکا مسدود کرده است. مقداری از این پول را هم سازمان ملل متحد مسدود کرده است.
آیا این دارایی ها به نفع افراد خاصی ضبط خواهند شد؟
نه این دارایی ها در حساب های بین المللی خواهد ماند و به نام ایران است ولی به نام شخص خاصی نیست و می تواند این دارایی ها در بانک های مختلف و در دولت های مختلف باشد.
شکایت ایران چه زمانی توسط دادگاه لاهه بررسی خواهد شد؟
قرار است بین 8 تا 12 اکتبر برگزار شود که معمولا پروسه های قانونی بسیار طول می کشد. تاریخ های اکتبر و نوامبر تاریخ های سمبولیکی هستند برای اینکه فاز دوم تحریم های آمریکا در این ایام اتفاق می افتد و آمریکا قصد دارد با هدف ضربه زدن به اقتصاد ایران که الان هم در حال تضعیف است تحریم ها را به بانک ملی، سپاه و ارگان های مختلفی که پول در آنها در حال گردش است گسترش دهند.
شانس ایران برای پیروزی در این دعوی فکر می کنید چقدر باشد؟
متاسفانه شانس ایران برای پیروزی در دادگاه کم است. البته عوامل سوسیالیست اروپا که خیلی مخالف این رفتارهای واشنگتن در مورد ایران هستند امکان دارد که بتوانند یک سری کمک هایی به ایران بکنند. مثلا بانک ای آی پی می خواهد که تحریم های آمریکا را دور بزند و شرایطی درست کنند که شرکت های اروپایی که می خواهند با ایران تجارت انجام دهند زیر تحریم های آمریکا قرار نگیرند. البته اروپا این آوانس را به ایران برای شرکت های کوچک و متوسط می دهد و شرکت های بزرگ دارند یکی بعد از دیگری بدعهدی می کنند به خاطر ترس و وحشتی که از تحریم های آمریکا دارند خارج می شوند.
اگر ایران در دادگاه لاهه موفق نشد، آیا این دارایی ها بعدا تحت شرایط خاصی امکان دارد آزاد شود؟ آن شرایط چیست؟
اگر ایران در دادگاه لاهه موفق نشود آمریکایی ها شرایط را سخت تر خواهند کرد و خیلی به حساب های بین المللی فشار خواهند آورد. بانکهای هستند که آمریکا می تواند روی آنها فشار زیادی ایجاد کند و آزاد شدن این دارایی ها را خیلی سخت تر خواهد کرد.
شرایطی که شاید وجود خواهد داشت روند مذاکره باشد به خاطر اینکه اروپایی ها به خاطر فشار اسراییل و آمریکا می خواهند خیلی روی مسئله موشکی ایران مذاکره کنند و من فکر می کنم که برای ایرانی ها این مسئله جز خطوط قرمز آنها باشد. در تصور آمریکایی ها ایران شاید مجبور شود بیشتر مذاکره کند و این جز شرایطی می تواند باشد که این پول را به ایران پس بدهند، البته اگر بخواهیم این موضوع را از لحاظ علمی بررسی کنیم واقعی و واقع بینانه نیست.
چرا آمریکا تصمیم گرفت دارایی های بانک مرکزی ایران را مسدود کند؟
برای این است که می خواهند از این طریق اقتصاد ایران را نابود کنند. ایران در سوریه پیروز شد و می خواهد این پیروزی را در سوریه و عراق ادامه دهد و در یمن نیز کشورهای سعودی و هم پیمانانشان در حال باخت هستند. آمریکا نمی خواهد نفوذ ژئوپلیتیک ایران زیاد شود. این یکی از دلایل اصلی است و نمی خواهند ایران از لحاظ نظامی قوی شود و به همین خاطر می خواهد به سراغ بانک مرکزی ایران بروند و کمر ایران را بشکنند تا ایران نتواند پیروزی های خود را ادامه دهد.
آیا موضوع مسدود کردن دارایی های بانک مرکزی فقط در دولت ترامپ مطرح شده بود یا اینکه دولت های دیگر هم قصد داشتند چنین اقدامی انجام دهند؟ چرا انجام ندادند؟
این اقدام در دولت های قبل نیز وجود داشت، در سال 1996 که کنگره آمریکا تصمیم گرفت که تصمیمات کاملی در صنعت نفتی ایران انجام دهد. در سال 2006 جورج بوش پسر این تصمیم را تمدید کرد و در سال 2016 در اواخر دولت اوباما تحریم های نفتی ایران تمدید شد که همه تعجب کردند که چرا باید بعد از برجام اینهمه بدعهدی از سمت آمریکا شود.
آیا این اقدام آمریکا از لحاظ حقوق بین الملل درست است؟
کاملا درست نیست و غیر قانونی است. ولی در دنیایی زندگی می کنیم که قوانین بین المللی پایمال می شود از حمله به افغانستان و بعد به عراق که کاملا اساس آنها دروغ و نیرنگ بود قوانین را زیر پا قرارداد.
آیا این اقدام آمریکا فقط در مورد ایران انجام خواهد شد یا اینکه آمریکا این رویه را به نوعی برای کشورهای دیگر که در ضد با منافع آمریکا باشند نیز به کار خواهد برد؟
این تجربه آمریکا بستگی به نوع این که شکست بخورد یا اینکه موفق شود می تواند برای دیگر کشورها استفاده شود. مثلا در مورد روسیه که در زمان آقای اوباما جو روسیه هراسی به وجود آمد و تقویت شد و بعد اتهاماتی که ادعا کردند که کشور روسیه در انتخابات آمریکا دخالت کرد باعث شد تا بهانه به آنها دهد تا روسیه هراسی را ادامه دهند و بروند حتی سراغ ابرقدرتی مثل روسیه دیگر چه برسد به کشورهای کوچک و یا جهان سوم دیگر و کشورهایی مثل چین باید حواس خود را جمع کنند تا اگر جلوی سیاست های ابلهانه آمریکا بایستد ممکن است شامل فشار از طرف آمریکا شوند. کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا باید از این فرصت استفاده کنند و از این روند مضر آمریکا جلوگیری کنند.
اگر هدف آمریکا تحت فشار قرار دادن حکومت ایران باشد، آیا از این طریق می تواند به هدف خود برسد؟
متاسفانه آمریکا تا بحال توانسته است از این طریق به اهداف خود برسد ولی از نظر من این روش در دراز مدت جوابگو نخواهد بود ولی در کوتاه مدت کمر شکن خواهد بود.
چرا با اینکه دولت های کشورهای دیگر نیز در زمینه تامین مالی برای تروریست ها مجرم شناخته شده اند ولی دولت آمریکا اقدامی مشابه با این کشورها انجام نمی دهد؟
اگر بخواهیم خیلی رک بگوییم کشورهایی مثل عربستان سعودی و در همین اواخر مثلا تا یک سال پیش کشورهایی مانند قطر و ترکیه به خاطر اینکه این کشورها کاملا به آمریکا وابسته هستند از لحاظ نظامی، سیاسی و اقتصادی و این کشورها سیاست های خود مختارانه ندارند و طبیعتا جز کشورهای که کاملا حامی تروریست هستند در دنیا شناخته نمی شوند و رسانه ها پیگیری نمی کنند و در مورد آنها بحث نمی کنند البته بغیر از رسانه های آزاد دنیا مثل اسپوتنیک و رسانه های دیگر.
