ورونیکا نیکیشینا وزیر تجارت کمیسیون اقتصادی اوراسیا در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری اسپوتنیک درباره مشکلات اصلی روند مذاکرات، زمان اجرای توافقنامه و تاثیر پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا در کشورهای حاضر در این توافقنامه و کشورهای خاورمیانه به اظهار نظر پرداخت.
روند مذاکرات با ایران برای انعقاد توافقنامه موقت چگونه به پیش رفت؟ کمیسیون هنگام انجام این مذاکرات با چه مشکلاتی روبرو شد؟
روسای جمهور کشورهای عضو اتحادیه در اواخر دسامبر 2016 تصمیم گرفتند مذاکرات با ایران را آغاز کنند. قبل از آن گروه مطالعاتی مشترک بین ایران و اتحادیه وجود داشت که در چارچوب آن کارشناسان رشته های مختلف تلاش کردند خوش آتیه ترین عرصه ها برای تعامل را در زمینه تجارت ترجیحی تعیین کنند. در پایان کار این گروه توصیه شد که در مرحله فعلی انعقاد توافقنامه موقت یعنی توافقنامه در رابطه با تعدادی از کالاها برای مدت معین مناسب تر است تا دیده شود چنین توافقنامه ای چه تاثیری بر رشد تجارت فیمابین می تواند بگذارد و سپس درباره گذار به تجارت آزاد دائم تصمیم گیری شود.
در توافقنامه کدام طیف کالاها برای تجارت بین اتحادیه و ایران در نظر گرفته شده است؟
توافقنامه موقت ، توافقنامه در رابطه با انواع محدود کالاها و سطح محدود آزادی تجاری است. این کار برای آن انجام شده که طرفین بتوانند بالافاصله پس از اعتبار یافتن توافقنامه از آزادی تجاری نفع ببرند. ما با توجه به اعتبار سه ساله توافقنامه نتوانستیم برای "رونق بخشیدن" برای صنایعی که هنوز به صادرات به ایران اشتغال ندارند، وقت تخصیص دهیم. به این ترتیب توافقنامه بیشتر در راستای آن قرار دارد که مواضع صادرکنندگان فعلی تقویت شود.
اتحادیه به گذشت هایی در رابطه با انواع بسیار گوناگونی از کالاها از جانب ایران نایل آمد. در زمینه محصولات کشاورزی باید گوشت گاو، گوشت گوسفند، کره، آب معدنی، غلات و دخانیات را ذکر کرد. در زمینه محصولات صنعتی، صادر کنندگان فولاد، مواد و لوازم آرایش، چوب و مواد جنگلی، تراکتور و اتوبوس نفع خواهند برد.
امتیازات و تسهیلات از جانب اتحادیه اقتصادی اوراسیا به چنان کالاهایی از ایران همچون برخی از انواع سبزیجات و میوه جات، آجیل و مواد غذایی آماده واگذار خواهد شد. در میان کالاهای صنعتی می توان به فراورده هایی همچون محصولات نفتی، مصالح ساختمانی و محصولات نساجی اشاره کرد.
دینامیک رشد تجارت دوجانبه اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران در سالهای اخیر وجود گرایش های مثبت در رابطه با گروه های کالایی نامبرده را نشان می دهد که امکان می دهد ادامه رشد تجارت در رابطه با آنها با اطمینان زیاد پیش بینی شود.
روسیه از صادرات تعداد زیادی از کالاها (لوازم آرایشی و بهداشتی، عطریات، کف پوش لمینیت، تخته سه لایی ، کاغذ سیگار و غیره) امتناع کرده است. علت این امتناع چه بوده است؟
ایران عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیست. مسائل مربوط به تعهدات تجاری ایران در چارچوب سازمان جهانی تجارت چگونه حل شدند؟
ما در چارچوب مذاکرات تلاش کردیم منطق قوانین تجاری موجود در کشورهایمان را درک کنیم. مسلما برخی از تفاوت ها در تنظیم ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و اعضای آن وجود دارد اما نکات مشترکی نیز موجود است. منظور تمایل به ایجاد چنان شرایط مساعد برای کارآفرینان کشورهای ما است که به توسعه همکاری کمک کنند. این امر در حصول توافق به ما کمک کرد تا موازینی در راستای تامین شفافیت و جلوگیری از تبعیض در رابطه با واردات در مقایسه با کالاهای داخلی در عرصه هایی همچون تنظیم گمرکی ، تنظیم فنی، کنترل بهداشتی و شفافیت تنظیم دولتی برای وارد کنندگان در توافقنامه گنجانده شود. در ماهیت امر اغلب چنین موانع غیر تعرفه ای و نه فقط حقوق گمرکی بالا مانع ورود صادر کنندگان به بازار ایران می شود. این تصمیم متقابلا سودمند و اگاهانه طرفین است. در این حالت هیچکدام از اعضای توافقنامه تحت فشار هیچکسی قرار ندارد.
گذار حتمی به توافقنامه تمام و کمال تجارت آزاد پس از پایان دوره انتقالی معین ، شرط اساسی است که اتحادیه در رابطه با عضویت کشورهای عضو خود در سازمان جهانی تجارت حتما باید اجرا می کرد.
این مطالبه در توافقنامه موقت به ثبت رسیده است: طرفین قرار گذاشتند پس از پایان دوره انتقالی سه ساله بازار آزاد مشترک تمام و کمال ایجاد کنند. در نتیجه، این مطالبه در رابطه با عضویت در سازمان جهانی تجارت برای اتحادیه نیز اهمیت دارد و مغایر اهداف کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران نیست.
مناطق آزاد تجاری، عوارض گمرکی را برای هر دو طرف لغو می کند. از طرف ایران، مشکلات ناشی از قوانین این کشور بوجود آمد که محدودیت کاهش تعرفه ها را به 4 درصد محدود می کند. این موضوع چگونه حل و فصل شد؟ آیا تعرفه های گمرگی لغو شد و یا مکانیسم های دیگری توسعه یافت؟
لازم به ذکر است که در چارچوب مذاکرات ایجاد یک منطقه آزاد تجاری کامل که آغاز آن، همانطور که قبلا ذکر شدبه طور مستقیم توسط توافقنامه موقت پیش بینی شده است، ما با همکاران ایرانی در مورد حذف کامل هزینه واردات در تجارت متقابل در اکثر کالاها صحبت خواهیم کرد.
آیا روسیه علاوه بر مزایای اقتصادی، علاقه سیاسی نیز به عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا را دارد؟
این اتحادیه چه انتظاراتی از توافقنامه دارد؟
مهمترین موضوعی که اتحادیه به آن خواهد رسید، یک بازار فروش جدید با شرایط تجاری مناسب و با قواعد قابل پیش بینی و قابل درک است. در ایران، طبقه متوسط، مایل به خرید کالاهایی با کیفیت و با قیمت های مناسب هستند. با توجه به توافق موقت، ما می توانیم به رقابت بیشتر نسبت به سایر رقبا در این بازا بازار داشته باشیم
چه شرایطی برای اجرای توافقنامه آینده وجود دارد و زمانی که مدت زمان این توافقنامه به پایان می رسد با توجه به این موضوع که این توافقنامه برای مدت سه سال منعقد می گردد، شرایط چگونه خواهد بود؟
پس از امضای توافقنامه موقت، مراحل لازم برای اجرای آن اجرا خواهد شد. این توافقنامه 60 روز پس از دریافت آخرین گزارشات مربوطه به اتمام مراحل لازم در ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا آغاز خواهد شد. با توجه به اولویتی که به کشورهای این اتحادیه و ایران جهت توسعه همکاری تجاری و اقتصادی داده شده است، می توان انتظار داشت که این روند زمان زیادی را صرف نکنند.
آنچه که به برنامه های آینده ما مربوط می شود، به وضوح در اسناد مربوط به خود آمده است. طی سه سال توافق موقت، طرفین باید شرایط رسیدن به برنامه کامل تجارت آزاد برای کالاهای اساسی و بدون تعرفه را بپذیرند. همه اعضا علاقه بسیاری برای رسیدن مرحله را دارند، اما در ابتدا باید دید چگونه در برخی از کالاها در سیستم جدید صورت می گیرد.
در هر صورت من مطمئن هستم که توافق موقت تنها اولین قدم در جهت همکاری تجاری و اقتصادی بیشتر بین ایران و این اتحادیه است و همه طرف های ذینفع از این روند بهره مند خواهند شد.
پس از امضای توافق نامه، گردش مالی چگونه خواهد بود؟
در سال 2017، روند افزایش نقش چین به عنوان یکی از بزرگترین شرکای تجاری EAES حفظ شده است. در سال 2017، تجارت با چین به حدود102.7 میلیارد دلار آمریکا رسید (در مقایسه با مدت مشابه در سال 2017، با افزایش 31 درصدی مواجه بوده است). علاوه بر این، روابط تجاری به طور قابل توجهی در هر دو جهت افزایش یافته: صادرات 38٪ افزایش یافته و واردات 25٪ افزایش یافته است.
امضای توافقنامه تأثیر مثبتی بر روابط تجاری و توسعه تجارت بین کشورهای اتحادیه و چین را ترویج خواهد داد.
به عقیده ما پویایی رشد گردش مالی در تجارت همچنان مثبت خواهد بود و اجرای دستور کار داخلی این توافقنامه تاثیر مثبتی بر شکل گیری ارزش های زنجیره ای جدید خواهد داشت که موجب تجارت کالا در سطح وسط می شود.