در این روزها روزنامه عربی «العربیه الجدید» که توسط شرکت قطری Fadaat Media در لندن منتشر می شود، یک خبر جنجالی منتشر کرد. روزنامه نامبرده با استناد به منبع ناشناس دیپلماتیک مصری گزارش داد که طی سفر سه روزه شاهزاده محمد بن سلمان وارث تاج و تخت عربستان سعودی به مصر، توافقی بین قاهره و الریاض در خصوص معامله بین اعراب و اسرائیل در رابطه با حل و فصل مسأله فلسطین حاصل شد.
ولادیمیر ساژین مفسر «اسپوتنیک» در این خصوص نوشت: رسانه ها این پروژه را «معامله قرن» می نامند. این پروژه باید مناسبات بین اسرائیل و فلسطینی ها را عادی سازد که نهایتا باید به عادی سازی مناسبات بین اسرائیل و جهان عرب بطور کل منجر شود.
با استناد به مطالب رسانه ها، اساس اولیه آتش بس بین اسرائیل و فلسطین توسط آمریکایی ها و مشاورت با اسرائیل، مصر، عربستان سعودی شکل گرفت.
محمد بن سلمان پیشگام این طرح بود. او شخصا با نمایندگان رهبری عالی اسرائیل ملاقات کرد و جنبه های ساختار سیاسی منطقه اسرائیل — فلسطین را بررسی کرد. به این ترتیب توافق پیشنهادی، موافقت اسرائیل با ایجاد کشور فلسطین را در نظر دارد که مرزهای آن ارتباطی با «مرزهای سال 1967» نداشته باشد. بر طبق آن 90 درصد سواحل غربی رود اردن به فلسطین واگذار خواهد شد.
پایتخت کشور فلسطین باید در اورشلیم شرقی باشد. در عین حال، فلسطینی ها ممکن است اسرائیل را به عنوان یک دولت منحصرا یهودی برسمیت نشناسند که در اینصورت مجبور به امتناع از حق بازگشت مهاجران خواهند شد.
در عوض حل و فصل این مسأله، اسرائیل ممکن است به برنامه ساخت «شهر آینده» در جزایر عربستان سعودی بپیوندد. بعلاوه، شاهزاده محمد بن سلمان، علاقمندی زیادی نسبت به شرکت اسرائیل در پروژه عظیم اقتصادی رشد و توسعه سرزمین بزرگ حاشیه دریای سرخ، ایجاد منطقه آزاد تجاری بین سواحل شرقی مصر، اردن و عربستان سعودی نشان داد.
در حال حاضر، شاهزاده سلمان و عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهور مصر با شدت تمام روی این موضوع کار می کنند تا محمود عباس رهبر فلسطینی ها را به قبول این شرایط راضی سازند.
قاهره بطور همزمان حماس را مورد فشار قرار می دهد تا شرایط این معامله را بپذیرد. گفته می شود که عباس کامل رئیس سازمان اطلاعات مصر با 6 مقام عالیرتبه صلاحیت دار حماس در زمان سفر اخیر آنها به مصر در این خصوص صحبت کرد.
رهبران دیگر کشورهای عربی نیز معامله احتمالی را بررسی کرده اند. در ماه ژانویه، در زمان همایش اقتصادی داووس، عبدالله دوم پادشاه اردن در دیدار با سعد الحریری نخست وزیر لبنان،وی را با طرح حل و فصل مسأله اسرائیل — فلسطین آشنا نمود.
اما همه چیز به این سادگی ها نیست. محمود عباس رهبر فلسطینی ها، توافق در دست تهیه را «سیلی قرن» نامید. اما فشار بر فلسطینی ها ادامه دارد. بر طبق اطلاعاتی، چند کشور عربی به محمود عباس توصیه کردند این طرح را قبول کند «تا بعدا از رد آن پشیمان نشود».
این شرایط تا چه اندازه برای فلسطینی ها مفید خواهد بود. شایان ذکر است که همه از این طرح خوششان نمی آید. مطابق با اطلاعات روزنامه مصری «الشرق»،کارمند دولتی فلسطین که نخواست نامش فاش شود اعلام نمود که گرم شدن مناسبات اسرائیل-عربستان تأثیری منفی بر وضعیت رام الله و خودمختاری فلسطین می گذارد، زیرا عربستان سعودی دیگر به اسرائیل به عنوان دشمن اصلی خود درمنطقه نمی نگرد.
نزدیکی مناسبات الریاض و تل آویو و بطور کلی آغاز فرایند حل و فصل احتمالی مسأله اسرائیل — فلسطین که 70 سال است ادامه دارد با حمایت و شرکت اکثر کشورهای عربی نمی تواند باعث خوشحالی ایران بشود که مناسبات آن با دنیای سنی اعراب فوق العاده دشواراست.
در جریان سمینار علمی که چندی پیش در دوحه، پایتخت قطر برگزار شد یکی از کارشناسان مشهور سیاسی جهان عرب در یک گفتگوی خصوصی این ایده را مطرح کرد که اتحاد واقعی نظامی — سیاسی بین اسرائیل و عربستان سعودی نمی تواند وجود داشته باشد. اما اتحاد موقعیتی که در وهله اول علیه ایران و سیاست توسعه طلبانه شیعه ای آن در خاورمیانه سمتگیری شده باشد محتمل است. البته کشورهای عربی نمی توانند اینگونه اتحاد «غیر طبیعی» را قبول کنند. اما اگر به اتحاد«غیرطبیعی» توجه نشود و توجه بر هدف اصلی متمرکز شود- محدود کردن توسعه طلبی ایران — این اتحاد بطور کلی به نفع اعراب خواهد بود.
در باره احتمال حل و فصل مسأله اسرائیل — فلسطین بر اساس قالب واشنگتن،الریاض،قاهره، تل آویو چه می توان گفت؟ اگر این اتفاق در آینده دور رخ بدهد، اگر فرایند طولانی شکلگیری این معامله آغاز شود، این امر در واقع نابودی ایدئولوژی اصلی جمهوری اسلامی ایران- ضد صهیونیسم و عدم پذیرش حتی امکان وجود دولت اسرائیل- خواهد بود.
علاوه بر آن، اجرای این طرح بطور حساسی امکانات سیاسی، ایدئولوژیکی و تبلیغاتی جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه را کاهش خواهد داد که مطابق با این طرح، دشارژ تشنج بین اسرائیل و اعراب رخ خواهد داد. این امر موجب ایجاد شرایط جدید و وضعیت جدید در خاورمیانه خواهد شد که آشکارا اجرای نقش تهران در دفاع از فلسطینی های ستمدیده را دشوار خواهد ساخت.
البته تا اجرایی کردن کامل طرح (اگر اصلا به مرحله اجرا برسد) وقت زیادی باید سپری شود. بقول شاهزاده محمد بن سلمان اجرایی شدن این معامله « نه یک — دوسال، بلکه 30 سال وقت خواهد برد».
پس باید امیدوار بود که تا صدمین سالگرد درگیری اسرائیل — فلسطین این معامله رنگ واقعیت بخود بگیرد. در آنموقع واقعا هم می توان آن را «معامله قرن» نامید، زیرا صحبت از جهش سرنوشت ساز در تاریخ خاورمیانه می رود.
