مدارس نوینی که از سده 19 در ایران راه اندازی شدند کم و بیش زیر سایه فرهنگ غربی قرار داشتند. دسته ای مدارس دولتی همچون دارالفنون بودند که در آن ها زبان های اروپایی به اجبار تدریس می شد و گاه برخی دروس را استادان خارجی آموزش می دادند، دسته دیگر مدارس خصوصی بودند که در آنها تعدادی از دروس به زبان انگلیسی یا فرانسه تدریس می شد. حاکمیت انحصاری زبان انگلیسی بر نظام آموزشی و جهان فرهنگی ایران و بسیاری از کشورهای جهان، محصول چند دوره تاریخی در جهان و در ایران است.
با توجه به اینکه زبان انگلیسی دیگر زبان خارجی نیست بلکه زبان میانجی یا زبان مشترک تمام جهانیان، باید حق آموزش درست را هم برای تمام کودکان ایرانی قائل شد. زبان شناسان بر این عقیده اند که بهترین زمان برای آموزش زبان دوم، زمانی است که فرد زبان اول (مادری) خود را در حد خواندن و نوشتن ساده یاد گرفته باشد که این امر در پایه سوم ابتدایی ایران صورت می گیرد.
دانستن درست و کامل زبان انگلیسی نیرومندترین ابزاری است که می‌توان به یاری آن به گنجینه ارزشمند علم و ادب و هنر جهانی دست یافت. پس نباید در این رشته، در به روی کودکان ایرانی بسته شود.
برای آموزش مهارت‌های مختلف زبانی دوره‌های حساس متفاوتی وجود دارد. مثلا دوره حساس آموزش آواهای زبان در حدود 5 تا 6 سالگی است ولی برای یادگیری دستور یا واژگان، این سن بالاتر می‌رود. اما متأسفانه عامل سن در آموزش زبان در ایران نادیده گرفته شده است.
چندی پیش دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش ایران اعلام کرد تدریس زبان انگلیسی در مدارس ابتدایی دولتی و غیردولتی در ساعات رسمی یا غیررسمی ممنوع است و در صورت مشاهده با آن برخورد خواهد شد. در اینجا، موضوع مخالفت با یادگیری زبان خارجی نیست بلکه بحث اصلی، ترویج فرهنگ بیگانه در کشور و در میان کودکان، نوجوانان و جوانان است.
و این در حالی است که کانون زبان ایران به عنوان قدیمی‌ترین و بزرگترین مؤسسه آموزش زبان‌های خارجی در ایران و خاورمیانه از سال 1925 تحت عنوان انجمن روابط ایران و آمریکا در تهران شروع به فعالیت کرده است. پس از وقفه کاری از سال 1927 تا 1942، در سال 1943 فعالیت انجمن از سر گرفته شد و برگزاری کلاس‌های آموزش مکالمه زبان انگلیسی در انجمن ایران و آمریکا از فعالیت‌های آن اعلام شد.هم اکنون کانون زبان ایران در 31 استان و 100 شهر با بیش از 270 مرکز آموزشی و بیش از 1000,000 زبان آموز در هر سال، در زمینه آموزش زبان های انگلیسی، فرانسه، آلمانی، عربی، اسپانیایی و روسی فعالیت می کند. در تماس تلفنی که با کانون زبان داشتیم، هم صحبت ما گفت که ممنوعیت تدریس زبان انگلیسی به بچه های کم سن و سال، کلاس های کانون را در برنمی گیرد و حتی شاید باعث رونق بیشتر این کلاس ها بشود.
خانم زهره محمدی خواه مدیر یکی از مدارس شهر همدان (اکباتان) در خصوص روش آموزشی و ممنوعیت تدریس زبان انگلیسی در مدارس ابتدایی اظهار نظر کرده گفت:
— ذهن،روان و رفتار کودکان و نوجوانان نسبت به سال های گذشته دچار تحولات و دگرگونی های بی شماری شده است. دانش آموزان، آموزگارانی را ترجیح می دهند که به شخصیت آنها احترام گذارند، به جای تنبیه، آنها را تشویق و حمایت کنند، خوب درس بدهند، انگیزه تلاش و پیشرفت را در آنها زنده نگه دارند، ارزش ها و آرمان هایشان را نادیده نگیرند و آنها را در یافتن اهداف صحیح زندگی یاری کنند.
زبان هایی که کمتر مشابه زبان مادری باشند، آموختن شان دشوارتر است. زبان ها صداهای گوناگون دارند. بعضی از صداها در بعضی زبان ها در زبان مادری یافت نمی شود. بعضی از زبان ها از سیستم نوشتاری گوناگونی استفاده می کنند که تاثیر اصلی بر یادگیری آسان و سخت زبان خواهد داشت. دبیرستان های ما 50 سال پیش و برای برآوردن نیاز های دوران دیگری طراحی شده اند.
به نظر من، «فرهنگ» عنصر نادیده گرفته شده در آموزش زبان انگلیسی است. آموزش فرهنگ بخش جدایی ناپذیر از آموزش زبان انگلیسی است. گاه دیده می شود که دانش آموزان نمی توانند از دانش قبلی خود استفاده نمایند چون فرهنگ و ارزش های آمریکایی کاملا با فرهنگ آنها در تضاد قرار دارند. برای نمونه، در فرهنگ آمریکایی حیواناتی مانند سگ بهترین دوست انسان به حساب می آیند، حال آنکه مسلمان ها این حیوانات را کثیف دانسته و از تماس با آنها خودداری می کنند.
کیانا محمدی نیا فارغ التحصیل دانشگاه آزاد تهران، معلم زبان انگلیسی در باره موضوع ممنوعیت تدریس زبان انگلیسی،بچه های کلاس خود و ماجراهای «زبانی» برایمان تعریف کرد.
— من مخالف ممنوعیت تدریس زبان انگلیسی در مدارس هستم. به نظر من در این مورد می توان گفت حتی روش های کنونی تدریس بهتر از هیچی است. دست کم اینکه بچه های مدرسه با حروف انگلیسی و لغاتی چند آشنا می شوند و زبان انگلیسی برایشان مثل «غار سیاه» نمی ماند. من در دوره قبلی آموزش در گروه نوجوانان، پسرها را درس دادم. کلاس بدی نبود، خدا را شکر چون هم خلوت بود و هم بچه ها نسبتا مودب بودند. ولی خب شیطنت دیگه مقتضی سنشان هست. چند جلسه پیش در حال تدریس یکی از درسها بودم که اتفاق خنده داری افتاد. درس در مورد خرید در یکی از فروشگاهها بود. در این درس پسری از یک تی شرت خوشش آمده بود. فروشنده می پرسد می توانم کمکتون کنم و پسر می گوید من این تی شرت را خیلی دوست دارم ولی خیلی بزرگ است. متن انگلیسی:
I really like this T-shirt, but it's too big.
توضیحات درس را دادم و رسیدیم به قسمت تکرار جملات مکالمه. بعد از تکرار، رو کردم به یکی از شاگردان. جمله بالا را گفتم و ازش خواستم تکرار کند. بعد جمله ای که او تحویلم داد، این بود.
I really like this Teacher, but…….
دیگر خودتون فکر کنید چی شد. بچه ها فقط می خندیدند. من هم پا به پای بچه ها خندیدم.
هوشنگ بقال پورمعلم زبان انگلیسی از شهر رشت خاطرات تدریس را به یاد آورده برایمان تعریف کرد:
— من مخالف ممنوعیت تدریس زبان انگلیسی در مدارس هستم. ولی با روش هایی که زبان در مدارس تدریس می شود شاید این تصمیم بجا باشد و کمکی باشد برای برخورد بهتر به این موضوع. تدریس در مدرسه واقعا هم سخته. حاضرم چندین ساعت موسسه و دانشگاه درس بدهم ولی مدرسه نروم. ولی هر ترم یک کلاس در مدرسه دارم آنهم راهنمایی پسرانه.
با عرض پوزش این خاطره را براتون تعریف می کنم، تا بدونید معلم زبان انگلیسی با چه وضعیت هایی روبرو می شود.
همیشه موقع درس دادن لغت Read باید آماده همه چی باشیم. نصف بچه ها میرن زیر میز یا تیکه می اندازند. من وقتی این فعل را می خواهم درس بدهم به بچه ها اصلا نگاه نمی کنم. چون خودم بدتر از آنها هستم. احتمال اینکه بزنم زیر خنده زیاده. اونوقته که نمیشه دیگه کلاس را کنترل کرد. یکی دوبار هم بیشتر تکرار نمی کنم. یک روز این کلمه را با موفقیت درس دادم. دلم خوش بود تموم شده که رسیدیم به قسمت شعر که 50 بار این لغات تکرار می شود تا بچه ها خوب یاد بگیرند. به خودم گفتم دیگه مشکلی نیست. از Write write write شروع کردیم تا رسیدیم به خط بعدی Read read read.وایسادم بچه ها تکرار کنند و نشان بدهند که یکی از پسرها زل زد تو چشمام و گفت: آقا معلم، شرمنده دیگه ما اینکار را نمی کنیم. کلاس از خنده منفجر شد. چند دقیقه ای طول کشید تا بتوانم آرامش را به کلاس برگردانم…
