لوان جاگاریان، سفیر فوق العاده و تام الاختیار فدراسیون روسیه در ایران جزو افرادی است که از منافع و مواضع روسیه در دشوارترین و بغرنج ترین روندها دفاع می کنند. وی در مصاحبه اختصاصی با مارینا الشعلان ، خبرنگار اسپوتنیک در رزیدانس خود در تهران درباره مهم ترین موفقیت ها و دستاوردهای سیاسی در روند همکاری و تعامل تهران و مسکو صحبت کرد.
اسپوتنیک: جناب آقای سفیر، سلام عرض می کنم! به نظر شما مهم ترین و موفق ترین نکات در همکاری تهران و مسکو در سال 2017 چیست؟ به کدامیک از اهداف مقرر توفیق حاصل شده است؟
جاگاریان: من در ساختمان سفارت روسیه در ایران به شما خیرمقدم عرض می کنم. ما به این که در اینجا رویدادهای تاریخی مهم زیادی رخ داده، افتخار می کنیم. در درجه اول باید کنفرانس تهران در سال 1943 میلادی با شرکت سران بزرگترین قدرت های جهان را ذکر کرد.
تعامل در رابطه با سوریه برای ایران و روسیه مرحله کیفیتا جدیدی در تعامل منطقه ای دو کشور شد. در نتیجه تلاش های سه کشور ضامن روسیه، ایران و ترکیه در کاهش محسوس سطح خشونت در جمهوری عربی سوریه توفیق حاصل گردید. مذاکرات آستانه که در نتیجه آن مناطق کاهش تنش تعیین و ایجاد شد، در این زمینه نقش مهمی ایفا کرد. از بین آنها سه منطقه کاهش تنش با همکاری سه جانبه ما با ترکیه و ایران و یک منطقه دیگر واقع در جنوب سوریه با همکاری با آمریکا و اردن ایجاد شده است. در نتیجه چنین شکل تعاون در کاهش سطح خشونت در کشور و ایجاد شرایط مساعد برای پیشبرد حل و فصل سیاسی یعنی روند مذاکرات ژنو توفیق حاصل شده است. بسیار امیدوارم که با حفظ این فرمت، همکاری در ایجاد شرایط لازم و مساعد برای راه اندازی کنگره گفت و گوی ملی (سوریه) نیز توفیق حاصل شود.
اسپوتنیک: با وجود تلاش های متعدد روسیه و ایران و همچنین دیرتر ترکیه برای اجرای توافق های حاصله در چارچوب مذاکرات آستانه، کشورهای دیگر که برخلاف مسکو و تهران خواستار تمامیت ارضی سوریه نبوده و از تجزیه این کشور عربی حمایت می کنند، مشکلات جدی در روند حل و فصل مسئله سوریه به وجود می آورند. این نکته در درجه اول در مورد آمریکا صدق می کند که از مشارکت فعالانه و حضور نظامی ایران در سوریه خوشش نمی آید. آیا به نظر شما ایران و روسیه خواهند توانست باهم در برابر آمریکا، مخالف آشتی ناپذیر تمامیت ارضی سوریه ایستادگی کنند؟
در رابطه با تعامل با ایران باید گفت ما چند سال است که هم از طریق کانال سرویس های اطلاعاتی ، هم از طریق کانال وزارتخانه های دفاع و هم از طریق کانال وزارتخانه های خارجه مشغول همکاری پرتحرک هستیم. من به عنوان سفیر عملا هفته ای یکبار در رابطه با مسائل گوناگون در رایزنی ها درباره هماهنگی اقدامات ما در روند حل و فصل بحران سوریه در وزارت خارجه ایران مشارکت می کنم. منظور از جمله سازماندهی دیدارها در چارچوب روند آستانه و همچنین مسائل لوژستیکی و سازماندهی برای مبادله هیئت های نمایندگی کشورهای ماست. در اینجا از سطح بالای تفاهم با شرکای ایرانی ابراز راضی هستم.
اسپوتنیک: آیا ایران و روسیه در زمینه امور انسانی در سوریه همکاری می کنند؟ مسکو و تهران چگونه می توانند برای بازسازی این کشور عربی در دوره پس از جنگ به مشارکت ثمربخش بپردازند؟
جاگاریان: اکنون ما برخلاف کشورهای غربی تحت رهبری آمریکا بدون توجه به اینکه این یا آن منطقه سوریه تحت کنترل چه کسانی قرار داشته باشد، کمک های انسانی زیادی را به مردم سوریه می رسانیم. آمریکایی ها می گویند فقط به آن مناطقی کمک های انسانی خواهند رساند که تحت کنترل دولت قانونی بشار اسد قرار نداشته باشند. من بر عبارت "دولت قانونی بشار اسد" تکیه و تاکید کرده و مثل غرب واژه"رژیم" را به کار نمی برم. باید واقعیات عینی را پذیرفت که این نوعی رژیم نیست بلکه دولت قانونی جمهوری عربی سوریه است و فرق نمی کند که کسی از این خوشش بیاید یا نه. آمریکاییان سیاست تجزیه سوریه را با چنان احساسی دنبال می کنند که گویا می خواهند نهادهای حکومت محلی خارج از کنترل دمشق را ایجاد کنند. این راه بسیار خطرناکی است که به تجزیه و تقسیم سوریه منتهی خواهد شد. در این میان آمریکا در حرف اعلام می کند که پیروی تمامیت ارضی سوریه اما در عمل همه چیز به شکل دیگری دیده می شود.
ما دارای چشم اندازهای بسیار خوبی برای گسترش همکاری انسانی با ایران در سوریه هستیم. اکنون ما در زمینه ارسال کمک های انسانی به نیازمندان در این کشور عربی با ایرانیان همکاری می کنیم و فکر می کنم چگونگی چنین تعاونی در جریان تماس های متعدد ما بطور مشخص بررسی خواهد شد.
- خط اعتباری روسیه برای ایران
اسپوتنیک: در حال حاضر علاوه بر سطح بالای تعامل سیاسی ایران و روسیه باید همچنین رشد روابط اقتصادی دو جانبه مسکو و تهران را خاطرنشان کرد. در این زمینه می ارزد توجه خود را معطوف کمک روسیه به ایران از جمله از طریق گشایش خط اعتباری 5 میلیارد یورویی کنیم. وضع در این راستا چگونه است؟ توافق ها چگونه اجرا می شوند؟ آیا اجرای طرح ها از طریق وجوه واگذار شده از سوی روسیه به پیش می رود؟
احداث چهار بلوک در نیروگاه بخاری "سیریک" در استان هرمزگان (با قدرت در مجموع 1400 مگاوات)، طرح مشترک دیگر ما است که از طریق خط اعتباری دوم و توسط شرکت روسی "تکنوپروم اکسپورت" اجرا می شود. در آنجا نیز هیچگونه مسائل جدید در زمینه اجرا وجود ندارد. کارشناسان ما فعالیت برای تدویتن پروژه مربوطه را آغاز کرده اند. من در تماس نزدیک با نمایندگان هر دو ساختار ما قرار دارم. نمایندگی های شرکت راه آهن روسیه و شرکت "تکنوپروم اکسپورت" در ایران مستقر هستند و من همواره تلاش می کنم حداکثر مساعدت رادر پیشبرد اجرای طرح های مربوطه به آنها برسانم.
- همکاری در بخش انرژی
اسپوتنیک: درحال حاضر تعامل روسیه و ایران در رشته انرژی و به طور مشخص در بخش انرژی اتمی چگونه به پیش می رود؟ ساختارهای ایران از چگونگی اجرای طرح بزرگ ابعاد احداث نیروگاه اتمی بوشهر توسط متخصصان روسیه تا چه حد راضی هستند؟
جاگاریان: در این دنیا هیچ چیز ایده آلی وجود ندارد. هرچند ما از سالهای 90 قرن بیستم میلادی دارای تجارب بسیار زیادی در این راستای همکاری هستیم. باید با صراحت عرض کنم که در تاریخچه همکاری ایران و روسیه، صفحات بسیار گوناگونی وجود دارد. طی اجرای این طرح گاهی ایرانیان روسیه را به خاطر عقب ماندگی از زمانبندی مربوطه مورد سرزنش قرار می دادند. اما در نتیجه تلاش های عظیم شرکت "روس اتم" با کمک دولت ما طی سالهای اخیر در راه اندازی موفق اولین واحد نیروگاه اتمی بوشهر و تحویل آن به طرف ایرانی توفیق حاصل شد. آلکسی لیخاچف، مدیرکل شرکت "روس اتم" به همراه علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی و معاون ریاست جمهوری ایران روز 31 اکتبر یعنی در آستانه سفر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به جمهوری اسلامی ایران در مراسم کلنگ زنی واحد های دوم و سوم نیروگاه اتمی بوشهر شرکت نمود. زیر ساخت عمومی ایجاد شده است اما تعدادی از مسائل دیگر وجود دارد که آنها را باید در چارچوب تعامل دو جانبه حل و فصل نمود.
- برجام این مجموعه ای از سازش ها برای همه کشورهای امضا کننده است
اسپوتنیک: در حال حاضر برخی از امضا کنندگان برجام بر سر این توافق مهم امضا شده در جولای 2015 هیستری واقعی به راه انداخته اند و این وضع با نارضایتی جدی روسیه روبرو می شود. از جمله سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه بارها نگرانی مسکو به خاطر سرنوشت برجام را ابراز نموده که آمریکا با چنین علاقه ای می خواهد آن را لغو کند. به نظر شما در این شرایط روسیه برای متمایل کردن شرکای خود در گروه "1+5" به حفظ روح این توافقنامه چکار باید کند؟
جاگاریان: شما می دانید که ما از همان آغاز مذاکرات موضع خود را به طور بسیار روشن مشخص نمودیم: ما با هرگونه تلاش برای تجدید نظر در این توافقنامه که ثمره فعالیت چندین ساله کارشناسان روسیه و سایر کشورها، از جمله ایران و کشورهای اروپای غربی، آمریکا و چین است، به شدت مخالف هستیم. به این دلیل توافقنامه حاصله مجموعه ای از راه حل های سازشی است. انعقاد این توافقنامه چند جانبه در قطعنامه شماره 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد به ثبت رسیده که امکان داد اوضاع در منطقه در اطراف ایران تا حد زیادی سالم سازی شود. به این دلیل تلاش های دولت فعلی آمریکا و به طور مشخص کنگره این کشور برای تجدید نظر در این سند غیر قابل قبول است. این تلاش ها می توانند اوضاع مساعد ایجاد شده را بی ثبات سازند.
موضع روسیه و چین در رابطه با توافق هسته ای کاملا واضح است. به نظر من در این زمینه موضع کشورهای بزرگ اروپایی از نقش کلیدی برخوردار می شود. آنها پیروی خود از برجام و همچنین ادامه همکاری با آمریکاییان را اعلام کرده اند. اما شما به درستی متذکر شدید که اکنون تلاش هایی از طرف برخی از کشورهای اروپایی برای به شکلی تغییر دادن برجام یا به عقیده آنها بهبود این سند مشاهده می شود. من فکر نمی کنم که این گام در راستای صحیح باشد. ایرانیان با صراحت اعلام کردند که عقب نشینی نخواهند کرد و چنین موضع رهبری ایران کاملا منطقی و قابل درک است.
در رابطه با نگرانی ها نه فقط در غرب بلکه در برخی از کشورهای منطقه به خاطر آزمایش های موشکی ایران باید گفت به این نکته اشاره نمود که این نگرانی ها باید در خارج از چارچوب برجام مورد بررسی قرار بگیرد. این آزمایش ها هیچ گونه ارتباطی با برجام ندارند و ممنوعیتی علیه آنها موجود نیست. آنچه که به انتقاد برخی از کشورها از سیاست منطقه ای ایران مربوط می شود، نظرم بر این است که این انتقادات بی اساس و غیر سازنده هستند. ایران حامی و اسپانسر تروریسم نیست. اولا که خود ایران قربانی تروریسم است و در اینجا بارها حملات تروریستی رخ داده است. آخرین بار تروریست ها روز 7 ژوئن به آرامگاه امام خمینی و مجلس شورای اسلامی ایران حمله کردند. ثانیا، ایران در عمل نشان داده که یکی از مبارزان فعال با تروریسم بین المللی است. ایرانیان تعداد زیادی از افراد و نظامیان خود را در مبارزه با تروریسم در سوریه از دست داده اند. به این دلیل می خواهم بار دیگر تاکید کنم که ایران نه در حرف بلکه در عمل ثابت نموده که با تروریسم به طور جدی مبارزه می کند.
ضمن جمع بندی سخنان فوق الذکر، بسیار مهم است رهبران سیاسی اروپایی بتوانند کنگره و دولت آمریکا را قانع و راضی کنند تا آنها از هرگونه تلاش برای برهم زدن برجام دست بردارند. برهم خوردن این توافق هسته ای پیامدهای غیرقابل پیش بینی را به همراه خواهد داشت که مسئولیت آنها بر عهده آمریکا خواهد بود.
- چشم اندازهای همکاری نظامی مسکو و تهران
اسپوتنیک: برجام امکانات جدیدی را برای ایران گشود و تعدادی از تحریم های وضع شده علیه این کشور برداشته شدند. اما برای ایران، تحریم تسلیحاتی هنوز حفظ شده است. پس از سال 2020 تعداد دیگری از تحریم ها علیه ایران از جمله در زمینه خریداری تسلیحات لغو خواهند شد. به نظر شما در صورت لغو این تحریم ها چه افق هایی و چشم اندازهایی در عرصه همکاری نظامی مسکو و تهران گشوده خواهد شد؟
جاگاریان:همکاری نظامی، عرصه بسیار حساسی است.اما دلم می خواهد یک چیز را بگویم: روسیه آماده همکاری با ایران در آن راستاهایی است که مغایر تعهدات بین المللی فدراسیون روسیه نباشند. کنترل صادرات و منع گسترش سلاح های هسته ای و سلاح های کشتار جمعی از جمله آنها می باشد.
- طرح های آینده
اسپوتنیک: شما قبل از عهده دار شدن سمت سفیر فوق العاده و تام الاختیار روسیه نیز دارای تجربه بسیار غنی کار دیپلماتیک در ایران بودید. به نظر شما ایران طی سه دهه اخیر تا چه حدی تغییر کرده است؟ آیا برخورد جامعه نسبت به روسیه عوض شده است؟ احساس شما در این باره چیست؟
جاگاریان: شکی نیست که احساسات و مشاهدات من در جریان اقامت در اینجا بسیار مثبت است. طبعا آن ایرانی که من در سالهای 90 قرن بیستم به خاطر دارم و ایران امروز این دو کشور گوناگون هستند که بین آنها تفاوت زیادی وجود دارد. همچون روسیه و ما که اصولا عوض شده ایم.
با این حال من در تماس هایم با ایرانیان همواره دوستی نسبت به روسیه و رهبری عالی کشور ما را احساس می کنم. تمایل صادقانه ای به برقراری همکاری بسیار نزدیک انسانی و معنوی ـ فرهنگی با کشور ما احساس می شود. اما همچنین باید این نکته را در نظر داشت که تاریخ روابط ما با ایران چندین قرنی است. امسال ما 515 ـ مین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک بین دو کشور را برگزار می کنیم. در تاریخ ما تعداد بسیار زیادی از صفحات گوناگون وجود داشته است. می توان گفتگوهایی درباره موضوعات بسیار حساس انجام داد. من همواره در چنین مواردی توضیح می دهم که دلیل وقوع این یا آن رویداد در تاریخ ما چه بود. توضیح می دهم که حتی حضور نیروهای شوروی در افغانستان بر تاریخ روابط ما با ایران چگونه تاثیر گذاشته است.در این راستا همواره هم صحبتان خود را به این نکته ایی فرا می خوانم که ما باید ضمن فراموش نکردن درس های گذشته ، به آینده بنگریم. همچنین باید در مورد آینده و در این باره فکر کنیم که چگونه روابط خود را به سطح بالاتری ارتقا داده و اساس لازم را برای درک و مشارکت سازنده برای اخلاف خود و نسل بعدی ملت های روسیه و ایران ایجاد کنیم. ما همسایه هستیم. اگرچه ما و ایران پس از فروپاشی شوروی دارای مرزهای زمینی نیستیم، روابط روسیه با ایران پررونق تر از سابق در زمان حکومت شوروی است. تماس های متعدد نزدیک در سطح عالی رهبران سیاسی ما باعث رضایت فراوان من به عنوان سفیر می شود. همچنین می خواهم کار پرتحرک همکارانم، سفارت و نمایندگی های دیپلماتیک ایران در روسیه را خاطرنشان سازم. ما باهم کار بسیار مهم، بزرگ و مفیدی را در راستای منافع کشورهایمان انجام می دهیم.
