ترامپ بلوف می زند یا باید منتظرعواقب استراتژی جدید کاخ سفید باشیم؟

گروه مشاوران ترامپ در بخش امنیت ملی در تقابل با گفته های رئیس خود اعلام کردند که ایران شرایط معاهده را رعایت می کند. این بیانیه کاملا منطقی و موجه است از آنجا که کنترل کننده اصلی بین المللی برنامه ی هسته ای ایران یعنی آژانس بین المللی انرژی هسته ای هشت بار از زمان انعقاد این توافق " اجرای سخت گیرانه مفاد برجام توسط ایران" را تایید کرده است. بنابراین ترامپ دلیلی رسمی برای از بین بردن معاهده نداشته و ندارد.
مسئله ی دیگر تغییر درخواست ها از ایران در این معاهده است. اما بسیار بعید به نظر می رسد. ایران عملا مخالف آن است. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران بیان داشت که تهران هیچ گاه در خصوص معاهده ی تصویب شده هسته ای با قدرت های جهانی بحث و گفتگو نخواهد کرد.
علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی هسته ای ایران به نوبه خود تاکید کرد که شرایط برجام ممکن نیست دوباره بررسی شوند و روش بهتر نظارت و رعایت آن است.
روسیه ، چین و اتحادیه اروپا همچنین نشان دادند که برجام به مسائل تکمیلی احتیاج ندارد. سرگی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه در این خصوص خاطر نشان کرد: " یک ضرب المثل آمریکایی هست که همکاران آنسوی اقیانوس اغلب در این شرایط به کار می گیرند: " چیزی که کار می کند را تعمیر نکن".
برجام طی دو سال و نیم به درستی کار کرده است. معاون سابق وزارت امور خارجه آمریکا و مذاکره کننده اصلی از واشنگتن با سایر اعضای گروه 5+1 و ایران یعنی وندی شرمان تاکید نمود: " عدم تمایل رئیس جمهور برای پذیرش حقیقت توافق با ایران که کار می کند یا به نفع امنیت ملی آمریکاست ، عواقب بسیار وسیع تری خواهد داشت."

می افزاییم که این آخرین باری نیست که آمریکا با چالش های اخلاقی ، سیاسی مواجه می شود. چراکه همه شرکت کنندگان مذاکره با ایران (غیر از آمریکا) از برجام حمایت می کنند و ضمن نقد مواضع ترامپ خواستار حفظ آن هستند. ضمنا ایران خارج شده از رژیم تحریم ها به تکه ای خوشمزه برای تجارت بین المللی تبدیل شد. عملا تمامی کشورهای اتحادیه اروپا و همچنین ژاپن، کره جنوبی، چین ، کشورهای جنوب شرقی آسیا به توسعه ارتباطات اقتصادی با ایران علاقه مند بوده و مخالف کمپین های ضد ایرانی و تحریم های جدید هستند.
برجام، سند تاریخی مهمی است و احتمالا اولین بار از سال 1945 و آغاز عصر اتمی و جاه طلبی های هسته ای کشوری خاص را محدود کرده و برنامه ای هسته ای را در چارچوب قوانین بین المللی و الزامات آژانس بین المللی انرژی قرار داده است. این نمونه ای واضح از کار موثر دیپلماسی جهانی است که بر ادامه ی اعتماد طرفین برای حفظ رژیم عدم گسترش تسلیحات هسته ای استوار است. برجام می تواند به مدلی برای حل و فصل دیپلماسی بحران های جهانی و منطقه ای مبدل شود. قابل ذکر است که بریتانیا ، آلمان، فرانسه در معاهده جنبه عدم گسترش هسته ای را تاکید کرده و خاطر نشان می کنند که این وظیفه اجرا می شود. آنها از برجام حمایت کرده و از آمریکا خواستند گام هایی برندارد که باعث از بین رفتن آن شود.
از بین بردن برجام از جانب آمریکا به نابودی اعتماد و اطمینان به آمریکا و در کل به هر مذاکره در زمینه مشکل هسته ای کشورهایی که برای رسیدن به تسلیحات هسته ای تلاش می کنند و در وهله اول کره شمالی تبدیل می شود و در آینده به سقوط رژیم عدم گسترش تسلیحات هسته ای منجر خواهد شد. همه ی اینها آمریکا را به کشوری مطرود مبدل می کند که هیچ گونه حق اخلاقی برای درخواست کشورها به منظور مذاکره و معاهده ی هسته ای جدید نخواهد داشت.

بعید نیست که ترامپ با آگاه شدن از عواقب تصمیم خود در خصوص خروج از برجام به صورت جدی و غیر قابل برگشت از خروج از برجام حرف نزد. در شرایط دشوار شدن اوضاع سیاست داخلی در آمریکا او مسئولیت این کار را برعهده کنگره گذاشت. به نمایندگان کنگره 60 روز زمان برای اندیشیدن و تصویب قانون مربوط به از سرگیری تحریم ها در ارتباط با رد رئیس جمهور از تاییده ی اجرای توافق هسته ای توسط ایران و همچنین 10 روز برای روند رای گیری داده شد. یعنی 24 دسامبر باید سرنوشت برجام تعیین شود. در آمریکا طرفداران ایران کم هستند اما آنجا مخالف ترامپ هم زیادند. بنابراین مشخص نیست که کنگره در روزهای دسامبر چه خواهد کرد. بازی سختی مانند فوتبال آمریکایی در جریان است.
بعید نیست که ترامپ با ایجاد کمپین جدید ضد ایرانی مخالف معاهده هسته ای سعی دارد ایران را به خروجش از برجام ترغیب نماید. برای ترامپ این بهترین گزینه است.
در ایران نیز بازی در جریان است از آنجا که این توافق مخالفان زیادی دارد. اکنون در کشور مبارزه ی شدیدی بین محافل لیبرال و اصلاح طلب رئیس جمهور روحانی و مخالفین اقتصادی و سیاسی او برقرار است.
در بین آنها می توان در وهله اول سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را نام برد و همچنین سیاست مدارانی که حول نامزد سابق ریاست جمهوری ایران روحانی رادیکال ابراهیم رئیسی جمع بودند. توجه ویژه معطوف سپاه است سازمانی که نه تنها قدرت نظامی بلکه قدرت اقتصادی دارد. و در دوره سخت ترین فشارهای تحریمی به ایران در واقع ساختارهای مالی سپاه توانستند مسیرهای دورزدن محدویت را کشف کرده و درآمدهای عظیم غیرقانونی بدست آورند. طبیعتا سپاه به لغو تحریم ها علاقه مند نبود. مبارزه سیاسی بسیار شدیدی در جریان است.
فعالیت ضد ایرانی رئیس جمهور ترامپ توپ را به دستان مخالفین حسن روحانی داد. روحانی که ریاست جمهوری خود را بر انعقاد معاهده هسته ای و خروج ایران از رژیم تحریم ها بست.
از بین رفتن برجام یا حتی تلاش برای انجام آن از طرف کاخ سفید موضع مخالفین رئیس جمهور روحانی و تیمش را تقویت می کند و در نهایت ممکن است به عواقب جدی منجر گردد که شامل انتقال اجباری مقام اجرایی از رئیس جمهور به مخالفینش است. در چنین حالتی بدیهی ست که ایران از برجام خارج شده و آژانس بین المللی انرژی هسته ای بر فعالیت هسته ای ایران کنترل نخواهد داشت که برنامه هسته ای ایران را فعال می کند.
چنین نتیجه ای واکنش شدید آمریکا، اسرائیل، عربستان سعودی را به دنبال خواهد داشت که باعث به وجود آمدن یک درگیری نظامی دیگر در خاور میانه می شود.
تصمیم ترامپ برای وارد کردن سپاه پاسداران به لیست سازمان های تروریستی و آنرا سازمانی مانند القاعده یا داعش خطاب کردن هم خطرناک است.
بدین ترتیب جنگ سرد بین آمریکا و ایران که تقریبا 40 سال است ادامه دارد با تلاش های دولت رئیس جمهور ترامپ گام به گام به فاز بحرانی نزدیک می شود. نه تنها ایران بلکه خاور میانه و حتی مهم تر از همه رژیم منع گسترش سلاح هسته ای در خطر است.