منطقه خواف —هرات یکی از غنی ترین مناطق جهان از نظر معادن سنگی است و از آنجا که حمل و نقل جاده ای عقلانی نیست و برای حفظ محیط زیست، ایمنی ، صرفه جویی انرژی و سایر مسائل از حمل و نقل ریلی برای جابه جایی استفاده خواهد شد. همچنین به دلیل اینکه معادن افغانستان روی مرز واقع هستند، چنانچه بهره برداری و استخراج معادن در کشور همسایه انجام شود، افغانستان به مسیری برای دسترسی به دریا نیاز دارد.
ضمنا با اتمام راه آهن خواف به هرات ، علاوه بر حمل ونقل سنگ های معدنی ایران و افغانستان و حمل آنها تا آب های آزاد ، افغانستان به ۱۱ کریدور بین المللی از طریق ایران وصل می شود. ضمنا یکی از پروژه های مهم ریلی در ایران ، ایجاد خط آهن میان چابهار، تاجیکستان، قرقیزستان و چین است که با تکمیل پروژه خط آهن خواف- هرات بخشی از مسیر به سرانجام می رسد.
پروژه خواف-هرات علاوه بر توسعه و پیشرفت منطقه به ویژه کشور افغانستان در تکمیل و توسعه ی شبکه ی ریلی کشورهای اکو و ترانزیت از کشورهای آسیای میانه به اقیانوس هند و همچنین از راه ایران به ترکیه و اروپا تاثیرگذار خواهدبود.
راه آهن خواف- هرات نخستین قدم برای احیای جاده ابریشم است. ایران از طریق این مسیر می تواند راه نزدیک تری برای اتصال به چین بیابد و کالا بین چین و اروپا از طریق ایران ترانزیت شود و این خط آهن می تواند باعث رشد اقتصاد منطقه گردد.
بدین ترتیب علاوه بر توسعه و پیشرفت محدوده ی مرزی ایران و افغانستان، ایجاد شبکه ی ریلی بین ایران و افغانستان و امکان صادرات بین دو کشور ، اتصال افغانستان به آبهای آزاد از مزایای دیگر این پروژه محسوب می شود.
آقای عباس نظری مدیرامور بین الملل راه آهن ایران در مصاحبه ای اختصاصی با اسپوتنیک به شرح و توضیح پروژه خط آهن خواف — هرات پرداخته و به چند سوال خبرنگار اسپوتنیک در این زمینه پاسخ دادند:
پروژه خواف —هرات و چشم اندازهای آن:
مسیر ارتباط راه آهنی بین ایران و افغانستان طی سال های گذشته همواره مطرح بوده و به همین خاطر برنامه ریزی شد که از محل کمک های جمهوری اسلامی ایران تا ۶۴ کیلومتر در افغانستان به سمت هرات خط آهن ایجاد شود. زیر سازی این مسیر به اتمام رسید و روسازی مسیر تا ۲۰ کیلومتر نیز وجود داشت و از آنجا که باید از پتانسیل های موجود استفاده می شد و یکی از کشورهای اولی که مبادله تجاری با افغانستان دارد کشور ایران است، قرار شد که بهره بردای حمل و نقل آغاز شود تا حدود ۳۴ کیلومتر بعدی ساخته شود. در واقع تقریبا طی ۱۰ روز دیگر تا ۳۰ کیلومتر در خاک افغانستان خط آهن نهایی شده و بهره برداری آغاز می شود و درعین حال ساخت این خط آهن تا ۶۴ کیلومتر ادامه خواهد داشت. درواقع این خط آهن ۳۰ کیلومتری ایستگاه غوریان نامیده می شود و ۳۴ کیلومتر بعدی با نام جونو معروف است و از این ایستگاه تا هرات افغانستان مسیر ۵۰ کیلومتری ست که توسط خود افغانستان ساخته خواهد شد.
بر اساس تفاهم نامه بین ایران و افغانستان برنامه ریزی شده است که بهره بردای از این مسیر نیز شروع شود. بدین ترتیب طی ده روز آینده این مسیر ۳۰ کیلومتری افتتاح خواهد شد و اولین محموله آن ۴۰۰ هزار تن سیمان صادراتی ایران به کشور افغانستان است. البته در ابتدا بحث حمل و نقل بار مطرح است که حدود پنج میلیون تن در سال پیش بینی می شود در ادامه احتمالا قطار مسافربری در این مسیر نیز خواهیم داشت. ضمنا از مسیر ایران کالاهای متفاوتی به افغانستان صادر می شود یعنی علاوه بر سیمان ، بنزین از شهر اراک ، محموله دیگر نفتی از کردستان عراق به صورت ترانزیت از ایران به افغانستان صادر خواهد شد. به هر حال ایران به دلیل هم جواری با افغانستان مراودات تجاری فراوانی با این کشور دارد.
غیر از ایران و افغانستان چه کشورهای دیگری در این پروژه سهیم و ذینفع خواهند بود و آیا این این خط راه آهن به عنوان یک مسیر استراتژیک بررسی می شود؟
این همکاری یک بحث استراتژیک است. اولین بحث ایجاد کریدور چین به اروپاست. براساس مطالعات و جلساتی که برگزار شده و توافقاتی که توسط روسای جمهور کشورها در سازمان اکو بدست آمده، قرار براین شد که خط راه آهن استانداری را از کشور چین به سمت قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان، ایران و اروپا داشته باشیم که در واقع از اهداف بلند مدت این پروژه است. بر این اساس پروژه مذکور بخشی از یک کریدور بزرگ چین تا اروپاست. در این لحظه قرار داد مطالعات مسیر هرات تا مزارشریف با کمک مالی چین در حال بررسی ست و اگر این حلقه به مزارشریف وصل شود ما یک مسیر دیگری برای اتصال به چین خواهیم داشت که مسیر نزدیکتری هم به اروپاست. و این از اهداف بلند مدت خط راه آهن مذکور است.
مسئله دیگر مربوط به هند است. درواقع به دلیل وجود معادن بسیارزیادی که در کشور افغانستان وجود دارد و تقریبا همه آنها روی سطح زمین بوده و به راحتی قابل بهره برداری هستند و در این زمینه قراردادهای متعددی با کشور هندوستان وجود دارد. ضمن اینکه هندوستان همواره به دنبال یافتن مسیری بود که از ایران به افغانستان راه یابد. و این یک هدف میان مدت پروژه مذکور است که بدین ترتیب بتوانیم ارتباط هندوستان را از طریق این مسیر به افغانستان تسهیل کنیم. این امکان وجود دارد که از مسیر بندرعباس به کمک این خط راه آهن به افغانستان وصل شویم. در ادامه بحث پروژه ی مسیر چابهار هم مطرح است که به هندوستان هم نزدیک تر است.
آقای نظری در خصوص امنیت این مسیر با توجه به اینکه افغانستان کشور نسبتا ناامنی محسوب می شود این طور توضیح دادند:
به نظر من این یک مسئله ی سیاسی است و درواقع بمب گذاری یا ناامنی در کل کشور افغانستان اتفاق نمی افتد. به طور مثال ما طی ساخت این مسیر حتی با یک مشکل امنیتی هم مواجه نشدیم. همینطور ازبکستان که خط راه آهن ۷۵ کیلومتری تا مزار شریف دارد و در این مسیر سالانه بیش از پنج میلیون تن کالا را جابه جا می کند تا به حال به مورد امنیتی برخورد نکرده است. به طور کل در این مسیر یعنی تا هرات و از هرات به مزار شریف و مسیر بعدی تا ازبکستان جزء مناطق امن محسوب شده و مشکل خاصی وجود ندارد.
مصاحبه ی کامل اسپوتنیک با آقای عباس نظری ، مدیر امور بین الملل راه آهن ایران را می توانید در فایل صوتی زیر بشنوید:
