دکتر محمدعلی هژبری، مدرس علوم سیاسی دانشگاه های ایران
دومین سخنرانی در دیدار با دانشجویان و در روز حادثه تروریستی تهران، صورت گرفت. انتقاد به اختلال در دستگاه های فرهنگی(با اشاره به درخواست پخش ربنای شجریان) و تجویز نسخه آتش به اختیار، نقد صریح توافق ۲۰۳۰ و تبیین انقلابیون ارتدوکس، سه هشدارِ مهم، در سخنرانی اخیر رهبری بود.
رهبرانقلاب برای اولین بار واژه ای بنام " انقلابیون ارتدوکس" را بکار بردند.متاسفانه این مفهوم در سایه ی پُررنگ شدن مفهوم " آتش به اختیارید" در فضای مجازی، کلاً مورد غفلت واقع شده است و تحلیل و توضیحی از طرف سیاسیون و کارشناسان، صورت نگرفته است.به گونه ای که بنده به سختی متن کامل سخنرانی رهبری را پیدا کردم.
به نظر بنده، همه هشدارهای رهبری را میتوان به موضوعی بنام " انقلابیون ارتدوکس" ارجاع داد. منظور رهبری از انقلابیون ارتدوکس کسانی هستند که لانه جاسوسی امریکا را در سال ۵۸ تسخیر یا فتح کردند ولی بعدها خود مغلوب و از درون، بی محتوا شدند.
بی شک اشاره رهبری به تفاوت دیدگاه خود با انقلابیون سابق و اصلاح طلبانِ حاضر و برخی از سیاسیون و اصولگرایان سنتی سابق است.
چرا اصلاح طلبان؟ توضیح مفهوم واژه، به دریافت مطلبِ اصلی کمک میکند.
هرچند واژه ارتدوکس به معنای" عقیده درست " است و معمولاً برای اعتقاد سرسختانه و محافظه کارانه به کار میرود و ارتدوکسها، ضدِ بدعت محسوب شده و در مقابل اصلاح گرایان قرار میگیرند.ولی تعبیرِ رهبری، به سپهرِ سیاست و نظریه مارکسیسم و انشعابات مختلف آن برمیگردد.
مارکسیسم ارتدوکس، انشعابی از مارکسیسم است و نظریه ی انقلاب کائوتسکی و پلخانف به عنوانِ نمایندگان انقلابیونِ ارتدوکس، بسیار مشهور است.
محورِ مباحثات کائوتسکی و پلخانف، نفیِ نقشِ اراده ی فردی و تاکید بر نقشِ ویژه ی شرایط اجتماعی در وقوع تحولات اجتماعی و انقلابها است. در واقع، شرایط اجتماعی است که زمینه را برای وقوع رفتار قهرمانانه فردی(در انقلابها) اماده میکند.لذا ارتدوکسها نگاهی دترمینیستی(جبرگرایی) به شرایط اجتماعی و سیاسی دارند.انگار، شرایطِ سیاسی و اجتماعی، مسیر خاصی را طی میکند و افراد و نهادها، بالاجبار خود را با آن هماهنگ میکنند.به تعبیر بهتر، انقلابیون ارتدوکس در ایران بنا به شرایط سیاسی- اجتماعی و شرایطِ بیرونی، با انقلاب هماهنگ شده اند و از درون، بی محتوا بوده اند.لذا با تغییرِ شرایطِ سیاسی و اجتماعی، رنگ عوض کرده اند. یا از نگاه دیگر، شرایط سیاسی اجتماعی ویژه، انها را با انقلاب همراه کرده بود و چون دیگر شرایط انقلابی وجود ندارد، با انقلاب پیشین هماهنگ نیستند. لذا اعتقادی به انقلاب مستمر ندارند.
رهبری این واژه را هوشمندانه و در ارتباط با شرایط اجتماعی و سیاسی ویژه، یعنی انقلاب دوم(تسخیرلانه جاسوسی امریکا در ابان ۵۸) بکار برده اند.تمام افرادی که در این موضوع(تسخیر سفارت) سهیم بودند، مشخص است و نمیتوان انها را در عداد محافظه کاران قلمداد کرد. رهبری نهیب میزند، کسانی که به تسخیر لانه جاسوسی اقدام کردند، انقلابیون ارتدوکس هستند.چرا که بنا به شرایط بیرونی و احساسی وارد عمل شده اند و امروز، همانها دست دوستی با شیطان بزرگ را به سمتش دراز کرده اند.
باید اعتراف کنیم که هیچ یک از انقلابیون ایران، به اندازه رهبری به متونِ انقلاب وفادار و ثابت نمانده است.تحلیل گفتمان سخنرانیهای رهبری نشان میدهد که" دشمن " کلید واژه اصلی، شاه بیت و حتی قافیه و ردیف سخنان اوست. واژه ی دشمن در ذهن و فکر و بیان او کمرنگ نمیشود و همان طراوت سالهای انقلاب را دارد.انگار الان سال ۵۷ است.اینجاست که رهبری با اعتقاد به تداوم انقلاب و بزرگ نمایی اراده انسانی در مواجهه با دشمن، در مقابل انقلابیون ارتدوکس قرار میگیرد. برای همین، تمامی هشدارهای رهبری را در تفاوت دیدگاه ایشان با دیدگاه ارتدوکسها می بینم.[اعتقاد به انقلاب مستمر یا انقلابی که تمام شده است]
رهبری حوادث ۶۷ را متعلق به سی سال پیش نمیداند.نفرت از منافقین هم در نظر او تَر و تازه است و رنگ نمیبازد. لذا هشدار میدهد که جای جلاد و شهید عوض نشود.
اگه بخواهیم از تعبیر رهبری استفاده کنیم، باید بگویم دیدگاه برنشتاین در مورد انقلاب، نقطه ی مقابلِ ارتدوکسهاست. یعنی اراده آزاد انسان در تکوین تاریخ، که انقلاب هم بخشی از انهاست، موثر است.
با این توضیح، ارتباط انقلابیون ارتدوکس با " اتش به اختیارید" مشخص و عیان میشود.
رهبری بارها صحنه فرهنگ را به صحنه پیکار تشبیه کرده و همه را به نقش آفرینی در این مبارزه فرا خوانده بودند.
برای همین از یک اصطلاح نظامی بنام " آتش به اختیارید" برای عرصه فرهنگ استفاده میکنند. در یکی از دیدار های ایشان با دانشجویان، یکی از دبیرانِ تشکلهای دانشجویی از ایشان پرسید که چگونه رفتار کنیم که مواضع سیاسی ما نعل به نعل منطبق با خواسته ها و مواضع رهبری باشد؟ مقام معظم رهبری در پاسخی روشنگرانه فرمودند: " قرار نیست شما منتظر تحلیل رهبری باشید. قرار نیست شما هیچ تصمیمی نگیرید و هیچ واکنشی نشان ندهید و منتظر رهبری بنشینید.بلکه اوضاع کشور را رصد کنید و وضعیت کشور را با داده های ذهنی خودتان تحلیل کنید! "
رهبری، افسران جنگ نرم (دانشجویان) را به رصدِ اوضاعِ فرهنگی و سیاسی دعوت میکند.لذا اراده انسانی را در انقلاب مستمر سهیم میداند.
مغز کلام اینکه،شرایط سیاسی اجتماعی و شرایط بیرونی نباید بر افسران جنگ نرم سوار شوند بلکه باید انها، در هدایتِ شرایط سیاسی و فرهنگی جامعه سهیم باشند.
ممکن است عقاید نویسندگان مقالات با سیاست های اسپوتنیک مطابقت نداشته باشد.
