ایران از زمانی که به عضویت فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) درآمد در پنج دوره مختلف توانست به این مسابقات صعود کند که همراه با فراز و نشیب های بسیاری بود.
فدراسیون فوتبال ایران در سال 1946 تاسیس شد و این فدراسیون در سال 1948 به عضویت فدراسیون جهانی فوتبال فیفا در آمد.
- جام جهانی 1978 آرژانتین و اولین حضور
اولین حضور ایران در مسابقات جام جهانی فوتبال به سال 1978 بازمی گردد که در کشور آرژانتین برگزارشد.
ایران در مرحله مقدماتی در منطقه آسیا در دور اول با تیم های سوریه و عربستان در گروه سوم این رقابتها قرار گرفت و با چهار پیروزی به دور دوم این رقابتها راه یافت.
در دور دوم پنج تیم برتر آسیا و اقیانوسیه "ایران، استرالیا، کره جنوبی، کویت و هنگ کنگ" به صورت رفت و برگشت به مصاف یکدیگر رفتند که تیم ملی فوتبال ایران با 6 برد و 2 تساوی و بدون هیچ شکستی مقتدرانه و به عنوان تنها نماینده آسیا به جام جهانی 1978 آرژانتین راه یافت.
در این دوره از رقابتها حشمت الله مهاجرانی به عنوان سرمربی تیم ملی فوتبال از بازیکنان بزرگی نظیر ناصر حجازی، ایرج دانای فرد، علی پروین، غفور جهانی، نصراله عبدالهی، حسن روشن، رسول کربکندی بهره می برد.
در مسابقات جام جهانی 1978 آرژانتین، ایران در گروه "D" این رقابتها با تیمهای پرو، هلند، و اسکاتلند همگروه شد که پس از برگزاری سه دیدار و تنها با کسب تنها یک امتیاز در مقابل اسکاتلند به اولین حضور خود در جام جهانی خاتمه داد.
ایران در مقابل هلند با نتیجه سه بر صفر و در مقابل پرو با نتیجه چهار بر یک شکست خورد ، ایرج دانایی فرد و حسن روشن گلزنان ایران در این رقابتها نام گرفتند.
تیم ملی ایران پس از جام جهانی 1978 آرژانتین به مدت 20 سال نتوانست به این مسابقات راه یابد و در مراحل مقدماتی در برابر حریفان آسیایی خود حذف می شد. البته در مقدماتی جام جهانی در سالهای 1982 و 1986 به دلیل جنگ نظامی با عراق و ناامن بودن این کشور، فدراسیون فوتبال ایران تصمیم به کناره گیری از این رقابتها گرفت.
- جام جهانی 1998 فرانسه، بازگشت پس از 20 سال
پس از گذشت 20 سال نسل طلایی فوتبال ایران طمع شیرین حضور در مسابقات جام جهانی فوتبال را در سال 1998 برای فوتبالدوستان ایرانی به ارمغان آورد.
بازی های ایران در مرحله مقدماتی با تلخی ها و شیرینی های بسیاری همراه بود. ایران در مرحله اول مقدماتی تیم مالدیو را با 17 گل به توپ بست که در این دیدار کریم باقری به تنهایی 7 گل در دروازه حریف گمنام خود جای داد، علی دایی و خدادعزیزی مهاجم ریزنقش و تکنیکی آنروزهای فوتبال ایران 2 گل، حمید استیلی 3 گل و رضا شاهرودی، میناوند و مهدوی کیا نیز دیگر گل های ایران را به ثمر رساندند.
ایران در مرحله اول مقدماتی که به صورت رفت و برگشت در سوریه و ایران برگزار شد، به مشکلی برنخورد و به مرحله دوم مقدماتی صعود کرد و با حریفان قدرتمند آسیا روبرو شد.
شاگردان محمد مایلی کهن سرمربی جوان تیم ملی ایران که در سال 1996 ایران به سومی آسیا رسانده بود با تیم های عربستان رقیب سنتی و دیرینه خود، چین، کویت و قطر همگروه شد. ایران در هر دو دیدار رفت و برگشت با چین این تیم را با 4 گل شکست داد. در تهران قطر را شکست داد و با عربستان به تساوی یک بر یک دست یافت و کویت را نیز در این کشور با شکست روبرو کرد. شرایط برای ایران به خوبی پیش می رفت که ناگهان در سه بازی آخر، تیم ملی ایران که می توانست تنها با کسب 4 امتیاز و به راحتی به جام جهانی 1998 فرانسه صعود کند، همه چیز تغییر کرد.
در برابر کویت در تهران به نتیجه تساوی رضایت داد، در عربستان که شب تلخی برای ایرانیان رقم خورد با اخراج محمد خاکپور و گل دقایق پایانی عربستان این بازی را واگذار کرد و در آخرین بازی هم که هنوز شانس اول صعود به شمار میرفت و می توانست با کسب یک پیروزی صعود خود را قطعی کند با حوادث عجیب همراه شد و با دو گل شکست را پذیرا شد. بازی ناهماهنگ و بازیکنان عصبی که هنوز کسی دلیل آنرا به درستی نمی داند با اخراج کریم باقری همراه شد تا ماراتن صعود به جام جهانی برای ایران به پلی آف و دیدار با ژاپن کشیده شود.
پس از این شکست محمد مایلی کهن از تیم ملی کنار گذاشته شد و "والدیر ویرا" مربی برزیلی جایگزین وی شد.
ایران و ژاپن در بازی پلی آف در مالزی به دیدار یکدیگر رفتند که در پایان بازهم این تیم ایران بود که نتوانست با مربی برزیلی خود ژاپن را شکست دهد و همچنان برای صعود باید به مبارزه ادامه می داد.
از حوادث به یادماندنی می توان به مصدومیت شدید "احمدرضا عابدزاده" یاد کرد که با این حال همچنان درون دروازه ایستاد و تا آخرین لحظه برای پیروزی ایران تلاش کرد. همچنین گل به خودی "علی اکبر استاد اسدی" مدافع ایران، که با خوش شانسی وی داور آن گل را مردود اعلام کرد. فوتبالدوستان ایرانی از این گل "استاد اسدی" تا به امروز به صورت طنز از آن یاد می کنند.
ایران به استرالیا رقیب سرسخت و قهرمان اقیانوسیه رسید که اکثر بازیکنان آن در تیمهای مطرح انگلستان شاغل بودند. در بازی رفت در ورزشگاه آزادی بازی این دو تیم به تساوی یک بر یک انجامید. که خداداد عزیزی تک گل ایران را به ثمر رساند و همه چیز به بازی مرگ و زندگی برای ایران در ورزشگاه ملبورن استرالیا کشیده شد. ورزشگاهی با جو سنگین برای ایرانیان که اکثر قریب به اتفاق کارشناسان عملا شانسی برای پیروزی تیم ملی ایران در این مسابقه و صعود به جام جهانی قائل نبودند و آنرا بازنده از پیش تعیین شده می دانستند.
حملات پیاپی استرالیا در ورزشگاه خانگی و در مقابل تماشاچیان خود در ابتدای بازی نفس بازیکنان ایران را گرفته بود و اجازه عرض اندام به بازیکنان تیم ایران را نمی دادند. و با دو گل صعود خود و حذف ایران را قطعی کرده بودند.
ادامه دارد…
