سیاست ضد ایرانی نهاد ریاست جمهوری آمریکا شدت می گیرد. اعلامیه چندی پیش دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، رکس تیللرسون، وزیر امور خارجه و دیگر مقامات عالیرتبه آمریکا گواه این امر است. واشنگتن، تهران را به چه « گناهانی» متهم می کند؟ تا چه حد این اتهامات عادلانه هستند؟ کاخ سفید تا چه حد در مقابله با جمهوری اسلامی ایران پیش خواهد رفت؟ واکنش احتمالی تهران چه خواهد بود؟
ولادیمیر ساژین، کارشناس سیاسی و خاورشناس روسیه در این خصوص اظهار نظر نمود.
— اولین و مهمترین ادعایی که از طرف نهاد جدید ریاست جمهوری مطرح می شود نه نسبت به ایران، بلکه نسبت به نهاد ریاست جمهوری باراک اوباماست- «معامله هسته ای».رئیس جمهور ترامپ که برخورد خصومت آمیزی نسبت به اوباما دارد نمی تواند خدمات نهاد ریاست جمهوری سابق در این خصوص را برسمیت بشناسد. از جمله در دستیابی به توافق تاریخی در خصوص برنامه هسته ای ایران — برجام که توسط پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل و آلمان و ایران بطور مشترک به امضا رسید».
رکس تیللرسون، وزیر امور خارجه آمریکا چندی پیش اعلام نمود که توافق فقط تأخیری در تبدیل ایران به یک کشور هسته ای است. در این رابطه نهاد ریاست جمهوری ترامپ بر خلاف گروه کاری اوباما، از همبستگی کامل با اسرائیل برخوردار است.
این سوال مطرح می شود که آیا واشنگتن می تواند از توافق هسته ای خارج شود؟ بعید است چنین اتفاقی رخ بدهد.
کاظم سجادپور — رئیس مرکز پژوهش های سیاسی و روابط بین الملل ایران اعلام نمود: « برجام — یک معامله بین المللی است که در چارچوب حقوق بین المللی با شرکت شورای امنیت سازمان ملل به امضا رسیده است. نمی توان این معامله را مورد بازنگری قرار داد و کنه توافق را تغییر داد».
پس در چنین شرایطی ترامپ چکار می تواند بر علیه این توافقنامه به انجام برساند؟ پاره کردن آن ممکن نیست، زیرا این یک قرارداد بین المللی است. خروج یکجانبه از این قرارداد، حتی برای رئیس جمهوری مانند ترامپ، ماجراجویی بزرگی خواهد بود، زیرا اعتبار و چهره آمریکا در جهان و در چشم متحدان آمریکا در اروپا، بشدت افت خواهد کرد : تمام شرکت کنندگان در مذاکرات و امضای برجام (بریتانیا، فرانسه، آلمان) از برجام حمایت کردند و می کنند. بعلاوه اتحادیه اروپا بطور کل در این معامله بین المللی و توسعه مناسبات تجاری — اقتصادی با ایران ذینفع است.
از اینرو ترامپ بعید است برای خروج آمریکا از برجام هسته ای آماده باشد. اما وی می تواند باعث کند شدن فرایند اجرای مفاد آن شود. همین و بس!
لفاظی تبلیغاتی ضد ایرانی واشنگتن با شدت تمام ادامه خواهد یافت. زیرا ترامپ از بهانه های دیگری برای متهم کردن تهران برخوردار است. به عنوان مثال، برنامه موشکی ایران. پس از امضای « توافق هسته ای» و تصویب قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل، آزمایش های موشکی ایران دلیل اتهامات آمریکایی ها در رابطه با نقض مفاد این اسناد شد.
البته ایران مفاد اسناد مذکور را نقض نکرده است. « برجام» حاوی هیچگونه ماده ای در خصوص منع آزمایشات هسته ای نیست و قطعنامه 2231 فقط ایران را به خودداری از طراحی و ساخت موشک فرا می خواند. با وجود آنکه برنامه موشکی ایران موازین حقوق بین المللی را نقض نمی کند، اما گسترش قدرت بالقوه موشکی در منطقه انفجار آمیزی مانند خاورمیانه باعث تحکیم امنیت منطقه ای و جهانی نخواهد شد.
در این رابطه برنامه موشکی ایران می تواند پس از 15-10 سال، وقتی زمان اجرای « برجام» به پایان برسد خطرناک شود. زیرا موشک های دوربرد و سلاح هسته ای — دو روی یک سکه هستند: آن ها نمی توانند بدون یکدیگر وجود داشته باشند. اما موضوع برنامه موشکی ایران باید در جریان بحث در فرمات مذاکرات بین المللی (البته با شرکت ایران) و توافق سازمان ملل متحد حل و فصل شود.
یکی دیگر از اتهامات وارده آمریکا نسبت به ایران، متهم کردن تهران به حمایت از تروریسم بین المللی است. منظور حمایت از « حزب الله» و حماس است که از طرف بسیاری از کشورها ، سازمان های تروریستی به حساب می آیند.
در تهران تمام اتهامات در حمایت از تروریسم را رد می کنند. در جمهوری اسلامی ایران از زمان ظاهر شدن آن در سال 1979 میلادی ، از تمام نیروها (به ویژه شیعه) که اولا با « رژیم صهیونیستی» (اسرائیل) مبارزه کنند و دوما گروه هایی که در سراسر منطقه خاورمیانه از منافع ایران شیعه حمایت کنند، حمایت کرده و می کند. در تهران ، آن را مبارزه عادلانه مظلومان در برابر ظالمان و یا مبارزه آزادی بخش ملی می نامند.
یکی دیگر از ورق های بازی ضد ایرانی واشنگتن، موضوع حقوق بشر در ایران است. طبیعتا درک حقوق بشر دراروپا و یا آمریکا و تفسیر آن در جهان اسلام متفاوت است. اما بیشترین انتقاد در رابطه با حکم اعدام در ایران مطرح می شود. ایران پس از چین در ردیف دوم از لحاظ صدور حکم اعدام در جهان است.
تمام اینها بهانه ای به دست مدافعان حقوق بشر در خود ایران می دهد تا صدای خود را در دفاع از حقوق بشر بلند کنند و منتقدان خارجی بنوبه خود از وضعیت حقوق بشر در این کشور برای تحریم ایران استفاده کنند. شایان ذکر است که آزادی و حقوق بشر در ایران (دست کم در چارچوب قوانین شیعه) در مقایسه با عربستان سعودی و دیگر کشورهای سلطنتی و حتی غیر سلطنتی مانند جمهوری دمکراتیک خلق کره شمالی وسیع تر است.
این سوال مطرح می شود که کاخ سفید در مقابله با ایران تا چه حد پیش خواهد رفت؟
واشنگتن مانند دوره ریاست جمهوری اوباما، دوباره حساب خود را روی متحدان سنتی خود — اسرائیل و عربستان سعودی و تا حد معینی ترکیه که نهاد ریاست جمهوری قبلی آمریکا نتواست مناسبات خوبی با آن کشور داشته باشد — بنا می کند. اتحاد نزدیک آمریکا با این کشورها بطور اتوماتیک به وخامت مناسبات با ایران — دشمن اصلی آن ها می انجامد.
با وجود این، هنوز در کاخ سفید بطور نهایی و دقیق نظریه سیاسی در رابطه با ایران شکل نگرفته است. اما اینکه این سیاست ضد ایرانی با برقراری تحریم های جدید همراه خواهد بود ایجاد شک نمی کند. اما بعید است که تحریم ها مانند تحریم های « دندان شکن» سال های 2016-2012 میلادی باشد. راه نظامی حل و فصل « مسأله ایران» حتی با وجود تشدید مناسبات آمریکا — ایران در حال حاضر، باتوجه به وضعیت کنونی در بازی پیچیده خاور میانه ، غیرممکن خواهد بود.
در عین حال، در تهران آرامش خود را حفظ می کنند. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران آخرین اعلامیه های مقامات آمریکایی خطاب به تهران را « تکرار مکررات و سخنان بی فایده» نامید و سیاست ضد ایرانی آمریکا را با ایران هراسی و عدم درک از وضعیت واقعی امور در منطقه مرتبط دانست.
شایان ذکر است که در ایران نیز با این نقطه نظر موافقند. زیرا یکی از عواقب این نوع سیاست کاخ سفید می تواند رشد روحیات ضد آمریکایی در ایران و تشدید مواضع محافظه کاران در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در ایران باشد که قرار است 19 ماه مه برگزار شود.
واقعیت جالب دیگر این است که اعضای دارای روحیات رادیکال نهاد ریاست جمهوری ترامپ و محافظه کاران ایران عملا از « برجام» انتقاد می کنند. یعنی ترامپ و تیم وی به نفع رقبای حسن روحانی رئیس جمهور لیبرال ایران عمل می کنند که ممکن است بر نتایج انتخابات تأثیر بگذارد و ایران را به دوران مقابله سرسختانه با غرب و دیگر کشورهای جهان عقب براند که با زحمات زیاد پس از « معامله هسته ای» توانستند از چنین چرخش رویدادها دور شوند.
ولادیمیر ساژین، کارشناس سیاسی روسیه در پایان گفت: « سیاست ضد ایرانی آمریکا و به حکومت رسیدن کاندید رادیکال — محافظه کار در ایران ممکن است به خروج ایران از « برجام» و بطور همزمان احیا و تشدید برنامه هسته ای ایران بطور کامل بدون کنترل آژانس بین المللی انرژی اتمی بیانجامد که پیامدهای غیر قابل پیش بینی و فاجعه باری را در بر خواهد داشت.
