طی یکسال و نیم گذشته حدود 700 هزار نفر افغان کشور خود را ترک و در جای دیگری بدنبال سرپناهی برای خود می گردند. وضعیت انسانی در افغانستان به عقیده ناظران سازمان ملل متحد نزدیک به سطح بحرانی است. کارشناسان بین المللی بعید نمی دانند که تعدادی از پناهجویان راهی تاجیکستان بشوند. عالم فصح الدینوف خبرنگار ویژه « اسپوتنیک» از دوشنبه گزارش می دهد.
از اوایل سال 2017 میلادی، حدود 38 هزار ساکن افغانستان برای نجات جان خود مجبور به ترک خانه زادوبومی شدند. مطابق با اطلاعات اداره هماهنگ کننده مسائل انسانی سازمان ملل متحد، بیش از 20 درصد آنها زن هستند. در این گزارش ارقام شوکه کننده تری قید شده اند. در سال گذشته تعداد جابجایی داخلی در افغانستان به تقریبا 652 هزار نفر رسید. درگیری بی پایان و جنگ بی امان باعث آن می شود تا مردم برای نجات جان خود بدنبال جای امن تری بگردند.
ویتو ترانی سخنگوی اداره کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهجویان در تاجیکستان در مصاحبه با خبرنگار « اسپوتنیک» گفت که افغان های غیر نظامی از یک شهر به شهر دیگر می روند. خوب است که هنوز جایی هست که آنها بتوانند از جنگ در امان بمانند.
— در افغانستان ما شاهد دو پدیده هستیم. اولا جابجایی در داخل کشور. در 31 از 34 ایالت افغانستان یا پناهجویان را می پذیرند و یا به جای دیگری می فرستند. بطور همزمان افغانستان عودت شدگان از پاکستان را می پذیرد. در سال گذشته حدود 362 هزار افغان از پاکستان به افغانستان برگشتند».
وضعیت ناخوشایندی در این اواخر در مناطق شمالی افغانستان شکل می گیرد. 4 ایالت شمالی — بدخشان، تاهور، قندوز و بلخ هممرز با تاجیکستان هستند. برای درک مقیاس بحران کافیست نظری به اطلاعت مربوط به « قندوز» بیاندازیم.
— در سال گذشته در یک دوره کوتاه — از سپتامبر تا اکتبر ، جابجایی 100 هزار افغان فقط از ایالت « قندوز» در داخل کشور به ثبت رسید. هیچگونه خبری در باره آنکه آنها به سمت مرز تاجیکستان حرکت کردند دریافت نشد. آنها به سوی غرب به سمت کابل رفتند. یکی از مهمترین اهداف حکم سازمان ملل متحد — کمک به تاجیکستان و دولت آن کشور در صورت بروز اوضاع بحرانی و جاری شدن سیل پناهجویان افغانی به آن کشور است».
تاجیکستان که یکی از جمهوری های سابق اتحاد شوروی است، طی 4 قرن به تعداد کمی از پناهجویان افغانی پناه داده است. اکثر آنها به کشورهای دیگر رفتند. حدود 1500 نفر از افغان ها به کشورهای اسکاندیناوی ، اروپا و آمریکا رفتند. هم اکنون کمی بیش از 2500 پناهجو در تاجیکستان مستقر هستند که 99 درصد آنها افغان هستند که بیش از پناهجویان افغانستان در دیگر کشورهای آسیای میانه است.
— تاجیکستان تعداد زیادی از پناهجویان را می پذیرد. البته تعداد آنها از ترکیه ، لبنان و اردن کمتر است. اما در منطقه آسیای مرکزی تاجیکستان در جای اول پذیرش پناهجویان قرار دارد. در قزاقستان — 653 نفر، قرقیزستان — 339 و ازبکستان 27 نفر پناهنده شده اند. ترکمنستان نیز 27 پناهنده را قبول کرده است.
هم اکنون اوضاع در مرز تاجیکستان — افغانستان تحت کنترل کامل قرار دارد. اگر مورد خطرناکی بروز کند فقط تاجیکستان از حق تصمیمگیری در رابطه با باز کردن مرزها به روی پناهجویان برخوردار است. مقامات تاجیکستان به همراه ساختارهای سازمان ملل در هر صورت برای سازماندهی منطقه ویژه برای پذیرش پناهجویان آماده می شوند. مهمترین موضوع — امنیت است. زیرا امکان آن هست که در بین پناهحویان اعضای گروهک های تروریستی بین المللی نیز وارد کشور بشوند. موضوع دوم تأمین نیازهای پناهجویانی است که در صورت ضرورت وارد تاجیکستان خواهند شد. تاجیکستان نمی تواند به تنهایی از عهده اجرای این وظیفه برآید.
