رییس سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به این پرسش که گفته شده نقشه راه تولید سوخت مشترک میان ایران و روسیه ترسیم شده است، این نقشه راه از چه زمان و با چه تمهیداتی عملیاتی می‌شود؟ با تأکید بر این‌که سازندگان سوخت هسته‌ای در دنیا این فن‌آوری را به کشورهای استفاده‌کننده از نیروگاه‌های اتمی نمی‌فروشند، اظهار کرد: با این حال، با توجه به تجربه‌ای که در دوران جنگ تحمیلی داریم ـ که در مواقع حساس آن‌چه مورد نیاز بوده است را به ما ندادند ـ تصمیم کشور بر این بوده است که به طور کلی در زمینه‌های استراتژیک خوداتکا باشیم. یکی از این زمینه‌ها بحث فن‌آوری صلح‌آمیز هسته‌ای است که نظام تصمیم گرفت پس از پایان جنگ تحمیلی نسبت به تأمین مطمئن سوخت در داخل کشور با توجه به وجود نیروگاه اتمی بوشهر، اقدام شود.
صالحی با اشاره به این مطلب که ساخت سوخت کار آسانی نیست، گفت: دو سال پیش با تلاش متخصصان سازمان انرژی اتمی سوخت مشابه مجتمع سوخت نیروگاه اتمی بوشهر را ساختیم. هرچند هنوز کارهای زیادی است که باید انجام دهیم تا اطمینان حاصل کنیم سوخت ساخته شده برای قرار گرفتن در راکتور آماده است یا خیر. اما آن‌چه ایران در این زمینه انجام داده است در بین کشورهای در حال توسعه که در مسیر کسب دانش و فن‌آوری هسته‌ای حرکت کرده‌اند، کم نظیر است.
وی با اشاره به مرحله مهم تست نمونه مجتمع سوخت تولید شده برای نیروگاه‌های اتمی گفت: برای این کار باید سوخت را در راکتورهایی که به این منظور آماده شده‌اند، قرار داد. بر همین اساس، سوخت حدود ۳ الی ۴ سال در آن قرار می‌گیرد که به اصطلاح به آن تست(PIE) Post Irradiation examination گفته می‌شود.
رییس سازمان انرژی اتمی ایران تأکید کرد که برای تست سوخت مورد نیاز در نیروگاه‌های اتمی در ایران نیازی نیست که مجتمع‌های سوخت در اندازه طبیعی بسازیم، بلکه نمونه‌های کوچکی از آنها را با استفاده از اورانیوم می‌سازیم تا در سیستم PIE تست شود.
صالحی در ادامه توضیح داد: وقتی مذاکرات هسته‌ای شروع شد، هم‌زمان با روس‌ها وارد مذاکره برای احداث واحدهای جدید نیروگاهی شدیم. در کنار آن، با توجه به نیاز ایران و مشارکت روس‌ها برای ساخت حداقل ۲ نیروگاه اتمی قدرت دیگر در ساختگاه نیروگاه اتمی بوشهر، ایران متقاضی ساخت سوخت مشترک با همراهی روس‌ها در داخل خاک خود شد. این در حالی است که علاوه بر ۳ نیروگاه، احتمال دارد روس‌ها با همراهی متخصصان کشورمان نیروگاه‌های بیش‌تری را در آینده با توجه به نیاز کشور و برنامه تامین ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای احداث کنند.
وی ادامه داد: یکی از نکات مفید که پیرامون آن در مذاکرات هسته‌ای بحث شد و در نهایت نهایی شد، توافق در باب ساخت سوخت مشترک میان ایران و روسیه بود که ما اعلام کردیم متقاضی کمک آنها در این زمینه هستیم. از این رو، با توجه به رابطه خوب ایران و روسیه و تجربه قبلی روس‌ها در صنعت نیروگاه سازی ایران و این‌که ایران کشوری مبتدی در عرصه هسته‌ای نیست و دارای تجربیات و دانش فراوانی است، قرار شد تا روس‌ها به ما در این زمینه کمک‌های مشورتی داشته باشند. از این رو تفاهم‌هایی انجام شد و الان این تفاهم بعد از رایزنی‌های فشرده و طولانی که بیش از دو سال به طول انجامید به نقشه راه تبدیل شده است. آقای کمالوندی در سفری که اخیراً به روسیه داشتند، این نقشه راه را تنظیم کردند. لازم به ذکر است که این نقشه راه به تأیید مقامات دو کشور رسیده است.
صالحی درباره تست سوخت راکتور اراک و امکان انجام این کار در ایران در آینده، تصریح کرد: برای راکتور اراک سیستم PIE در روند بازطراحی دیده شده است و در برجام گفته شده، اگر بخواهیم تست PIE انجام دهیم آنها (۱+۵) باید به ما کمک کنند. کشورهایی مثل فرانسه و روسیه این توانمندی را در اختیار دارند.
رییس سازمان انرژی اتمی در ادامه گفت: اکنون در مجتمع اصفهان امکانات وسیعی برای تولید سوخت در اختیار داریم و روس‌ها در بازدیدی که از این تأسیسات داشتند، از نزدیک با امکانات ایران آشنا شدند. آقای اسپایسکی، معاون انرژی اتمی روسیه در این بازدید خیلی به ما تبریک گفتند که تا این حد گام‌های بلند برداشته شده است.
