ائتلاف جدید ضد ایرانی تحت سرپرستی واشنگتن ممکن است در آینده نزدیک در منطقه خاور میانه ظاهر شود. کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و اردن به این اتحادیه خواهند پیوست و در آینده کشورهای دیگر ممکن است به این ائتلاف بپیوندند.
اسرائیل مانند آمریکا رسما یکی از اعضای آن نخواهد بود اما کمک های اطلاعاتی، سازمانی و نظامی — فنی را به این ائتلاف خواهد رساند. هدف اصلی این ائتلاف — بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران — خواهد بود. پیامدهای تشکیل یک ائتلاف جدید نظامی — سیاسی چه می تواند باشد؟
ولادیمیر ساژین خاورشناس، کارشناس سیاسی روسیه در این خصوص اظهار نظر نمود.
— دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا برخورد شدیدا منفی نسبت به ایران ابراز می کند. چندی پیش، ترامپ اعلام نمود که آمریکا قصد دارد تا حل و فصل « مسأله ایران» که با حمایت از تروریسم و هژمونی سیاسی در منطقه و بلندپروازی های موشکی — هسته ای آن کشور همراه است، بر آن کشور فشار وارد آورد.
در رابطه با این نوع سیاست، دولت ترامپ فعالیت خود در خصوص تشکیل ائتلاف دفاعی ضد ایرانی با شرکت اسرائیل را شدت می بخشد.
مهمترین عنصر این ائتلاف را توافق در باره دفاع متقابل تشکیل خواهد داد که مقرر خواهد کرد، حمله به یکی از کشورهای عضو ائتلاف ، حمله به همه اعضای ائتلاف به حساب خواهد آمد. در عین حال آمریکا و اسرائیل رسما خارج از این ائتلاف حمایت خود را ارائه خواهند داد.
ولادیمیر ساژین در ادامه گفت: تلاش برای متحد کردن نیروهای مسلح کشورهای عربی در چارچوب سازمان مختلف سیاسی قبلا نیز انجام شده بود. اما بلندپروازی های رهبران کشورهای عربی در بهترین وجه به ایجاد ائتلاف تبلیغاتی — نظامی ختم شد.
نقشه های رئیس جمهور ترامپ در جهت تشکیل ائتلاف جدید با شرکت کشورهای عربی از فرق ریشه ای با سازمان های قبلی برخوردار است.
اولا- شرکت اسرائیل در ائتلاف نظامی عربی حتی در قالب یک نهاد وابسته بخودی خود یک واقعیت عجیب و غیرعادی در تاریخ جدید این کشور است. به عنوان مثال، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، اعلام داشت: « بسیاری از کشورهای عربی هم اکنون به اسرائیل به عنوان دشمن نمی نگرند، بلکه اسرائیل را متحد خود در مقابله با خطرات گسترده از طرف ایران و « داعش» — این دو نیروی اسلامی — می بینند که همه را تهدید می کنند. این نکته باعث نزدیک شدن ما و اعراب می شود و می تواند به رسیدن به صلح مساعدت کند».
واقعا هم در سال های اخیر ، کاهش سطح تشنج سیاسی، نظامی و تبلیغاتی تل آویو و بسیاری از کشورهای عربی با تشدید همزمان نگرانی آنها نسبت به سیاست تهران در منطقه و همچنین فعالیت موشکی — هسته ای آن کشور همراه بوده است. از اینرو، تماس های گاهی پنهانی و گاهی آشکارا بین اسرائیل و کشورهای عربی در عرصه های مختلف از جمله دفاع و اطلاعات صورت می گیرد. کشورهای عربستان سعودی، مصر و اردن در اینگونه همکاری ها فعال تر از دیگر کشورهای عربی هستند. بدین معنا، اصل « دشمن دشمن من- دوست من» عمل می کند.
دوما- ایران دشمن مشترک اسرائیل و بعضی از کشورهای عربی شده است. وجود دشمن معین به عنوان شرط اصلی برای طراحی دکترین نظامی هر کشوری، از جمله ائتلاف نظامی است.
سوما — ائتلاف نظامی مورد بحث — از سوی رئیس جمهور آمریکا پیشنهاد شده است که نقش هدایتگر تمام جهات فعالیت ائتلاف را ایفا خواهد کرد. شکی نیست که بدون کمک همه جانبه آمریکا، نیروهای مسلح کشورهای عربی حتی در صورت اتحاد آنها و وجود مدرن ترین تسلیحات قادر نخواهند بود به مقابله با ایران دست بزنند.
تهران از اینگونه پیشرفت اوضاع ناراضی است. در تهران درک می کنند که افزایش نقش عربستان سعودی در منطقه و به ویژه همکاری آن کشور با آمریکا و اسرائیل خطر بزرگی برای ایران در برخواهد داشت.
مناسبات بین عربستان سعودی و ایران هرگز گرم نبوده است. علت اولیه و اصلی آن — دینی است. ایران — مرکز شیعه و عربستان سعودی — مرکز سنی — است. مقابله بین دو جریان اسلامی از تاریخ چند قرنی برخوردار است. اما هم اکنون این اختلافات به یک جریان دیگر — نظامی — سیاسی و اقتصادی مبدل می شود. اصل و اساس مقابله کنونی را مبارزه بر سر برتری در خاور میانه تشکیل می دهد. طی دهسال اخیر، ایران و عربستان سعودی در دو سوی سنگر در درگیری های دینی قرار دارند- افغانستان: عربستان سعودی از طالبان حمایت می کند و ایران — بر خلاف آنها. در عراق: عربستان سعودی — از سنی های عراق دفاع می کند و ایران — از شیعیان عراقی، یمن: ایران حامی حوثی های شیعه و عربستان سعودی — مدافع سنی های یمن است، در سوریه: ایران حامی اسد و عربستان سعودی مخالف اسد است.
اوج مقالبه تهران و الریاض رویدادهای ژانویه سال 2016 میلادی بود که در جواب به اعدام شیخ نیمر النیمر شیعه در عربستان سعودی، به سفارت آن کشور در تهران و کنسولگری عربستان سعودی در مشهد حمله شد. عربستان سعودی بطور یکجانبه مناسبات دیپلماتیک با ایران را قطع کرد. درجه تشنج بین ایران و کشورهای خلیج فارس تا کنون کاهش نیافته است.
متأسفانه، برای ایران ، مرگ چندی پیش آیت الله علی اکبر هاشمی رفسنجانی — شخصیت بزرگ سیاسی ایران، که بطور موثری ارتباط و تماس با باقی جهان و از جمله مخالفان عرب را حفظ می کرد، شدیدا امکان گفتگو و دیالوگ تهران با کشورهای عربی را محدود ساخته است. رئیس جمهور روحانی باید این وظیفه را به انجام برساند.
حسن روحانی برای نخستین بار پس از آنکه رئیس جمهور ایران شد ، اواسط ماه فوریه 2017، سفری به عمان و کویت داشت. مهمترین وظیفه رئیس جمهور ایران — احیای تماس ها با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و احیای مناسبات دیپلماتیک با آنها و عربستان سعودی بود. همانا عمان و کویت باید نقش میانجی را ایفا کنند. بدون شک موضوع ائتلاف نظامی ضد ایران در دستور روز قرار دارد.
خبر شبکه تلویزیونی « فاکس نیوز» در باره اینکه 14 فوریه قاسم سلیمانی فرمانده نیروی « قدس» سپاه پاسداران اسلامی سفری به مسکو داشت، را نباید نادیده گرفت. مطابق با اطلاعات منابع این شبکه تلویزیونی ، ژنرال ایرانی گویا «برای ابراز نارضایتی خود نسبت به مناسبات روسیه و عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی و قبل از همه در خصوص معامله تسلیحاتی و تحکیم تماس های اقتصادی » به مسکو سفر کرده بود.
ایران که نگران اوضاع در حال شگلکیری در منطقه است، یکبار دیگر به امید اینکه راهی برای جواب دادن به چالش های آمریکایی در ایجاد ائتلاف نظامی ضد ایرانی بیابد به روسیه رو کرده است. 19 ماه فوریه علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران اعلام نمود که تهران سعی می کند یک ائتلاف استراتژیک با مسکو در منطقه خاور میانه تشکیل بدهد. وی متذکر شد که تهران و مسکو در خصوص مسائل کلیدی دستور روز خاورمیانه « اختلافی ندارند». البته موضوع ائتلاف استراتژیک و فقدان اختلاف نظر در خصوص خاور میانه بین مسکو و تهران قابل بحث است. اما خود واقعیت اینگونه اعلامیه گواه وجود مسائل جدی است که تهران پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ در کاخ سفید با آن ها روبرو شده است.
بدین ترتیب ، تهران تلاش فوق العاده زیادی برای به حداقل رساندن امکان ایجاد ائتلاف نظامی ضد ایرانی کشورهای عربی همراه آمریکا و اسرائیل به انجام می رساند. اما هم اکنون کمتر چیزی به ایران و حتی کشورهای عربی وابسته است. هم اکنون توجه همه به کاخ سفید متمرکز شده است که دولت غیر قابل پیش بینی دونالد ترامپ فعلا جهت نهایی سیاست آمریکا (سیاست واقعی و نه تبلیغاتی) در رابطه با خاور میانه و از جمله در رابطه با کشورهای عربی و ایران را طراحی نکرده است. از اینرو نمی توان در باره سرنوشت ائتلاف نظامی ضد ایرانی آینده پیش بینی کرد. اما بی تردید اگر این نقشه عملی شود، تمام بازیگران بزرگ در منطقه خاور میانه را در وضعیت دشواری قرار خواهد داد.
