در مقاله منتشره در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences (مقالات آکادمی ملی علوم) آمده است که تعداد یوزپلنگ ها در یکسری از کشورهای آفریقایی و آسیایی به میزان 90-70 درصد کاهش یافته است و مساحت محوطه زندگی آنها در جهان بطور کلی تا 98 درصد کاهش یافته است که آن ها را در مرز مرگ در سال های نزدیک قرار می دهد.
سارا دورانت از انجمن جانورشناسی لندن (بریتانیا) در این خصوص گفت: « ما تحقیقات کاملی در خصوص یوزپلنگ ها به انجام رساندیم. با توجه به اینکه بندرت می توان این جانوران وحشی را دید، همکاران ما دچار زحمت زیادی شدند. این نکته نیز یکی از دلایلی است که کمتر کسی به مسائل آن ها توجه کرده است. تحقیقات ما نشان داد که کاهش مساحت محل زندگی یوزپلنگ ها در کنار بسیاری از خطرات دیگر، یوزپلنگ ها را با ریسک انقراض مواجه کرده است».
دانشمندان یوزپلنگ ها را به دو دسته تقسیم می کنند — آفریقایی و آسیایی. از نظر ظاهر شباهت زیادی به یکدیگر دارند اما رفتار آنها فرق زیادی با هم دارد. یوزپلنگ های آفریقایی اغلب برای یافتن غذا دست به مهاجرت به مسافت های دور می زنند ولی یوزپلنگ های آسیایی از اراضی آشنای زندگی خود خارج نمی شوند. یوزپلنگ آسیایی در پارک های ملی ایران و باغ وحش ها حفظ شده است و هند نیز قصد دارد به تکثیر این جانور وحشی بپردازد.
هر دو نوع یوزپلنگ زندگی مخفی دارند که مانع از « سرشماری» منظم آن ها می شود. در سال گذشته، متخصصان توانستند با نصب دهها دوربین ویدئویی استراتژیکی از نادر ترین یوزپلنگ صحرا فیلم بگیرند. تا قبل از آن دهها سال بود که متخصصان این نوع جانور وحشی را ندیده بودند و خیلی ها فکر می کردند که این نوع یوزپلنگ بدلیل شکارهای غیر قانونی و انحطاط ژنتیک بطور کامل نابود شده است.
به گفته سارا دورانت و همکاران وی، اینگونه نتایج بدور از واقعیت نیستند — هم اکنون تعداد کل تمام انواع یوزپلنگ ها- 7 هزار رأس است که بخش اعظم آنها در آفریقا بسر می برند. کل مساحت اراضی مناسب برای زندگی یوزپلنگ ها فقط 9 درصد از اراضی اولیه است و اگر مقامات کشورهایی که این جانوران در آنجا زندگی می کنند دست به اقدامات ضروری برای حمایت از یوزپلنگ ها نزنند، مرگ این جانوران وحشی در آینده نزدیک ناگزیر خواهد بود.
یوزپلنگ های آسیایی بیش از بقیه به دلیل تغییرات محیط زیست آسیب دیدند و عملا تعداد آنها فقط 45 رأس است که با توجه به تصاحب اراضی زندگی آنها توسط انسان، نمی توان اطمینانی به زنده ماندن آنها برای مدت زیادی داشت.
بخش اعظم یوزپلنگ ها — حدود 4 هزار رأس — در یک محوطه نه چندان بزرگ در تلاقی شش کشور آفریقایی جنوبی زندگی می کنند، اما تعداد آنها در سالهای اخیر به دلیل شکار غیر قانونی بشدت کاهش یافته است- پوست آنها در بین کلکسیونرهای خارجی از محبوبیت زیادی برخوردار است. به عنوان مثال، طی 20 سال، تعداد یوزپلنگ ها در زیمبابوه از 1200 به 170 رأس کاهش یافت. در باقی کشورهای جنوب آفریقا بعلاوه زیمبابوه که اوضاع نسبتا با ثبات است، همین قضیه جریان دارد.
اوضاع به این دلیل وخیم تر می شود که اکثر یوزپلنگ ها — 77 درصد آنها- در فراسوی پارک های ملی و نقاط تحت حفاظت بسر می برند. اگر اوضاع بشکل کنونی پیشرفت کند، تعداد یوزپلنگ ها بشدت کاهش خواهد یافت و پس از 10-5 سال دو بار کمتر خواهد شد که در واقع به انقراض کامل یوزپلنگ ها خواهد انجامید. از اینرو نویسندگان مقاله از سازمان ملل و کشورهای آفریقایی و ایران درخواست کردند هر چه سریعتر اقدامات بیشتری در دفاع از این جانوران وحشی به انجام برسانند.
