اتحادیه اروپا با شرایطی روبرو شده است که ژان کلود یونکر رییس کمیسیون اتحادیه اروپا باید برای بحران سیاسی تصمیم گیری کند. این شرایط پیچیده با تداوم بحران در سیاست های اقتصادی و پولی، مشکلات حل نشدنی حاصل از سیل پناهجویان و مشکلات دیگر امروز به مساله ای بغرنج تبدیل شده است. زمانی که در یک یا چند حوزه بحران رخ می دهد، آنها با هم در می آمیزند و بحران جدیدی بوجود می آید.
اگر در نظر بگیریم که سال های 2014 و 2015 سیاستمداران از وضعیت اقتصادی به شدت انتقاد می کردند، امروز مرزهای این انتقادها گسترده تر شده و به سایر مسایل هم رسیده است. در عین حال، مشکل سابق یعنی بحران بودجه اقتصادی به قوت خود باقی است، اگرچه دیگر درباره آن صحبت نمی کنند. در بروکسل برخی افراد از جمله هرمان وان رومپی رییس سابق شورای اروپا حتی می گویند که اتحادیه اروپا از مشکلات عملکرد خصوصی به مشکلات بیرونی رسیده است.
با این وجود، در اتحادیه اروپا همه سعی می کنند خوشبین باشند. مهمترین شعار اتحادیه اروپا در سال 2016 این بود که وقوع هر بحران به معنای پیدا شدن فرصت های جدید است.
فعلا می توان گفت که در سال 2016، مهمترین خسارت اتحادیه اروپا، آغاز پروسه رنگ باختن ایدئولوژی آنهاست. در گذشته کشورهای کوچک و حاشیه ای همچون مجارستان دست از این ایدئولوژی کشیده بودند، اما امروز اتحادیه اروپا در محورهای اصلی استراتژی خود دچار مشکل شده است. به همین خاطر، تزلزل اتحادیه اروپا در سال 2016 به خاطر نتیجه انتخابات ایالات متحده امریکا به عنوان شریک اصلی خود و به قدرت رسیدن دونالد ترامپ کاملا طبیعی است. ترامپ برای سیاست خارجی و داخلی اتحادیه اروپا چهره ای ناشناخته است و رهبران این اتحادیه در حاله ای از ابهام و عدم اطمینان به سر می برند.
پس، پیروزی دونالد ترامپ برای اتحادیه اروپا یک ضربه ایدئولوژیک بود. باراک اوباما رییس جمهور سابق امریکا برای مقابله با این شرایط آنگلا مرکل صدراعظم آلمان را مدافع اصلی ارزش های غرب نامید، حال آنکه اعتبار صدراعظم آلمان به خاطر سیاست های فاجعه بار مهاجران در المان زیر سوال است. امروز مرکل نه در بین رهبران اتحادیه اروپا جایگاه محکمی دارد و نه در برنامه ها و پروژه های خود برای تاثیر گذاری موفقیتی کسب کرده است. می توان گفت که اعتبار مرکل بدون حمایت و شراکت امریکا مثل طبل توخالی است. در هر صورت، مرکل باید در سال 2017 تمام تلاش خود را بکند و این امتحان سختی برای اوست.
عامل ترامپ، برگزاری رفراندوم بریتانیا برای خروج از اتحادیه اروپا و چالش های سیاست تجارت واحد این اتحادیه که نهادهای حکومتی آن را بی اعتبار می کند، بلند شدن صدای احزاب ملی گرا در سراسر اروپا همگی نشان دادند که اتحادیه اروپا باید به دنبال راه هایی برای حفظ حیات خود باشد. به عبارتی باید کاری کنند تا مردم اتحادیه دوباره به آنها اعتماد کنند.
بعد از ترامپ دومین عامل بی ثبات کننده اتحادیه اروپا در سال 2016 مساله برکسیت بود که ارزش عضویت در اتحادیه اروپا برای قدرت های بزرگ زیر سوال بود. این کشوررفراندوم همگانی و دموکراتیک برگزار کرد و نتیجه آن پیدا شدن بحران جدید در اتحادیه بود.
در نهایت، رفراندوم بریتانیا برای خروج از اتحادیه تبدیل به یک مورد خاص برای سربلند کردن «ناسیونالیسم» در کشورهای عضو اتحادیه اروپا در مخالفت با نهادهای ملی گرایانه این اتحادیه شد. به جای اینکه بریتانیا از جایگاه خاص برخوردار شود، لندن و بروکسل با پروسه طلاق و بن بست روبرو شدند که باعث بحث و اختلاف نظر در خصوص مفهوم عضویت در اتحادیه می شود.
سال 2016 اروپا در مقابل بحران مهاجرت قرار گرفت و مجبور شد مسایل سختی را حل و فصل کند: آنها مجبور شدند مسیر غیرقانونی را برای ورود مهاجران به اتحادیه اروپا ببندند و به پناهجویان پناه بدهند، در عین حال مراقب ارزش هایشان باشند و اصلاحات بزرگی در قوانین سراسری اتحادیه اروپا برای ورود پناهجویان انجام دهند. در نتیجه امروز می بینیم که در فقیرترین کم عضوترین آژانس اتحادیه اروپا یعنی فرانتکس ورشو پایتخت لهستان تحولاتی رخ داد و از مرزهای خارجی به شدت محافظت می کنند. اروپاییان به کمک تلاش های هدفمند دیپلماتیک و غیردیپلماتیک توانستند مسیر بالکان را برای مهاجران غیرقانونی ببندند. اتحادیه اروپا توافقاتی با ترکیه انجام داد تا پناهجویان به حساب اروپا در این کشور بمانند. اما همانطور که پیشبینی می شد، مرکز ثقل از بالکان به مدیترانه تغییر یافت. در ماه اکتبر 2016 27،5 هزار نفر از طریق لیبی وارد ایتالیا شدند که بالاترین رقم مهاجرت غیرقانوی است.
آخرین انفجار در برلین یک بار دیگر نشان داد که شهروندان اروپا به خاطر این مساله در خطر هستند.
حال به جای چالش ها نگاهی به پاسخ های اتحادیه اروپا در مقابل این چالش ها در سال 2016 بیندازیم. بعد از برکسیت، فرانسه و آلمان با ایتالیا و اسپانیا آمادگی خود را برای همگرایی بزرگ نظامی و سیاست دفاعی مستقل بیان کردند. فرانسه، آلمان، ایتالیا و اسپانیا می توانند هسته سیاست نظامی جدید اتحادیه اروپا را نشان دهند.
حملات تروریستی در بلژیک، آلمان و فرانسه طی سال گذشته، باعث شدت گرفتن تنش ها شد. اقدامات تروریست ها منجر به از دست رفتن اعتماد نسبت به توانایی های دول عضو اتحادیه اروپا برای حفظ جان و امنیت مردم این کشورها شد. شرایط با انتقاد از نهادهای اروپا از جمله شنگن شدت گرفت. پس سیاست واحد دفاعی اتحادیه و سیاستگذاری در حوزه امنیت باید اعتماد از دست رفته به یورو و منطقه یورو را برگردانند. در اجلاس ماه سپتامبر 2016، اتحادیه اروپا در براتیسلاو وظایفی را مشخص کرد که تا ماه مارس 2017 در اجلاس اتحادیه اروپا باید حل و فصل شوند. در ماه مارس به مناسبت 60 سالگی سند اتحادیه اروپا تحت عنوان قرارداد رم، اجلاسی برپا خواهد شد. واضح است که شرایط «بحران های متعدد» در اتحادیه اروپا آرام آرام از سال قبل به سال بعد وارد می شوند. مشکلات در اتحادیه بیشتر می شوند، اما فعلا خسارات و تلفات قابل کنترل نیستند. سال 2017، به جستجوی راه هایی برای حل این مشکلات ادامه خواهند داد.
