در مرکز علمی — کلینیکی فیزیک و طب شیمیایی فدرال روسیه که شعبه آژانس طبی- بیولوژیکی روسیه است به پرورش شبکیه چشم از سلول های برنامه ریزی شده می پردازند. این روش امکان درمان بیماران مبتلا به نابینایی به دلیل دژنراسیون ماکولا را ممکن خواهد ساخت.اولین پیوند در چارچوب آزمایشات کلینیکی قرار است در سال 2017 میلادی انجام بشود. وظیفه بعدی این مرکز جستجوی راهی برای درمان بیماری پارکینسون با کمک فناوری جدید سلول سازی است.
وادیم گاوُرون مدیر عامل مرکز علمی — کلینیکی فیزیک و طب شیمیایی فدرال روسیه در این خصوص گفت: « تجدید برنامه ریزی سلول ها یک پدیده جدید در علم است. این کشف به سینیه یاماناکه پروفسور دانشگاه « کیوتو» تعلق دارد که در سال 2012 در ازای این کشف جایزه نوبل به وی تعلق گرفت. یاماناکا توانایی بی نظیر سلول های هر نوع بافتی مانند فیبروبلاست و یا اپیتلیوم پوست برای تجدید برنامه ریزی در حالت جنینی را کشف کرد. از چنین سلول های بنیادی (پرتوان) نامتمایز می توان هر بافتی را پرورش داد، به عنوان مثال از فیبروبلاست پوست می توان شبکیه چشم را پرورش داد. بدین ترتیب با انجام اینگونه عمل می توان بیماران مبتلا به دژنراسیون ماکولا — بیماری که یکی از دلایل کوری افراد بالای 55 سال است — را درمان کرد.
در آزمایشگاه بیولوژی سلولی توضیح دادند که برای تجدید برنامه ریزی سلول ها بهترین بافت، پوست است زیرا به بیمار آسیبی نمی رساند و سلول های آن بخوبی تکثیر می شوند.
سرگی کیسیلوف رئیس آزمایشگاه فناوری طب — زیست شناسی مرکز علمی — کلینیکی فیزیک و طب شیمیایی فدرال روسیه در این خصوص گفت: « برای هر نوع خاص سلول، سلول ویژه بنیادی وجود دارد، یعنی برای احیای سلول های خون فقط سلول های بنیادی خون مناسب است. سلول های بنیادی پرتوان نامتمایز فقط از حالت اونیورسال برخوردارند. این سلول ها را می توان از جنین دریافت کرد و یا از سلول های پوست با کمک روش تجدید برنامه ریزی. از این سلول ها می توان برای پرورش هر نوع بافتی استفاده کرد».
دانشمند روسیه توضیح داد که سلولهای جنینی فقط آلوژنیک هستند و پیوند نامربوط به حساب می آیند. اما در بدن انسان بافت هایی هستند که سیستم ایمنی تأثیر خود را بر این بافت ها گسترش نمی دهد. مغز و چشم از این نوع بافت ها هستند. برای چنین بافت هایی، « خویشاوندی بافتی» هنگام پیوند اهمیت چندانی ندارد. هر چند گفته می شود که پیوند بافت ساخته شده از سلول های خویشاوند و تجدید برنامه ریزی شده بهتر جوش می خورند.
به گفته سرگی کیسلوف هم اکنون در آمریکا و اروپا (از جمله بریتانیا) آزمایشات کلینیکی پیوند شبکیه جریان دارد. در ژاپن نیز این آزمایشات انجام شدند ولی بعد به دلیل تغییر قانون متوقف شدند. اما در سال 2017 میلادی ادامه خواهند یافت.
استفاده از سلول های اونیورسال برای تعداد زیادی از بیماری ها مناسب است ، فناوری ساخت را ساده کرده و قیمت عمل جراحی کاهش خواهد یافت. در مرکز علمی — کلینیکی فیزیک و طب شیمیایی فدرال روسیه اینگونه سلول ها پرورش یافته و روی خرگوش ها آزمایش شده اند. اما آزمایش کلینیکی آنها فعلا امکان پذیر نیست. دانشمندان منتظر قانون« محصولات سلولی بیوطبی» هستند که باید اول ژانویه سال 2017 تصویب شود و موازین و مقررات استفاده از آنها تعیین گردد که زمان تهیه آنها فعلا مشخص نشده است ، زیرا این مقررات هنوز طراحی نشده اند.
در مرکز علمی — کلینیکی فیزیک و طب شیمیایی فدرال روسیه می دانند که چه اشخاصی اولین بیماران پیوند شبکیه چشم خواهند بود. چند سال پیش خانواده ای مبتلا به دژنراسیون ماکولا ارثی برای کمک به آنها مراجعه کردند. بر خلاف دژنراسیون ماکولای سنی که تقریبا نیمی از ساکنان بالای 60 سال کشور از آن رنج می برند ، نوع ارثی آن یک نوع بیماری بی علاج است. اگر نوع سنی دژنراسیون ماکولا را می توان تا حدودی با انواع درمان ها علاج کرد، نوع ارثی دارو و روش درمان ندارد. این نوع بیماران در سن 30-20 سالگی نابینا می شوند.
در خانواده ای که به مرکز مذکور مراجعه کردند، ناقلان این ژن تغییر یافته، پدربزرگ از خانواده پدری ، پدر و بچه ها هستند.
سرگی کیسِلوف در این خصوص گفت: « برای بچه های این خانواده، سلول های شبکیه ای با ژن های تصحیح شده را ساختیم. اما در مرحله اول، آزمایش با سلول های غیر خویشاوندی را آغاز خواهیم کرد زیرا دریافت اجازه استفاده از این نوع سلول ها ساده تر است».
مرکز علمی — کلینیکی فیزیک و طب شیمیایی فدرال روسیه در حال جستجوی شرکای طبی است تا با کمک آنها بتواند در سال 2017 پیوند شبکیه های پرورش یافته در آزمایشگاه را ممکن سازد.
وادیم گاوُرون نیز اطلاع داد که در مرکز علمی — کلینیکی فیزیک و طب شیمیایی فدرال روسیه نرون های مغز پرورش یافته و روی جانوران آزمایش شدند. پیوند آنها و روند تصحیح ژن ها می تواند در درمان بیماران مبتلا به پارکینسون کمک کند. در جهان اینگونه آزمایشات کلینیکی انجام می شود. در روسیه انجام این آزمایشات در صورت ذینفعی نهادهای تخصصی — موسسات علمی مغز و اعصاب پس از تصویب قانون مربوطه امکان پذیر خواهد بود.
