اعلامیه وزیر دفاع ایران در باره امکان واگذاری پایگاه هوایی همدان به روسیه تا روسیه بتواند به مواضع « داعش» ضربات هوایی وارد آورد بازتاب زیادی داشت و سوالات زیادی را در جهان دامن زد. چرا همانا حالا این اعلامیه صادر شد؟ ایران با اعلام احتمال استقرار جنگنده های روسی در پایگاه هوایی ایران از چه اهدافی پیروی می کند؟
ولادیمیر ساژین، خاورشناس، کارشناس سیاسی روسیه در این خصوص اظهار نظر نمود.
— در واقع سوالات زیادی مطرح می شوند. تابستان گذشته، تهران امکان استقرار جنگنده های روسی در پایگاه هوایی همدان را برای نیروی هوا-فضای فدراسیون روسیه فراهم کرد. حسین دهقان، وزیر دفاع ایران در آن زمان به متحدان روس خود در درگیری سوریه اطمینان داد هواپیماهای نیروی هوا — فضای روسیه از پایگاه هوایی در همدان « تا هر زمانی که لازم باشد» پرواز خواهند کرد.
شانزدهم ماه اوت، بمب افکن های دوربرد استراتژیکی روسیه با پرواز از پایگاه هوایی در خاک ایران ضربات قوی هوایی به تأسیسات سازمان تروریستی « دولت اسلامی» در سوریه وارد آوردند.
ولادیمیر ساژین در ادامه گفت: « از نقطه نظر نظامی، استفاده از پایگاه هوایی ایران کارایی عملیات را بالا می برد. زیرا فاصله پرواز تا اهداف در سوریه دوبار کاهش می یابد و بمب افکن Ту-22М3 می تواند دو برابر بیشتر بمب حمل کند.
اما این گفته « تا هر زمانی لازم باشد» فقط « پنج روز» طول کشید. 21 ماه اوت ، حسین دهقان قطع پرواز های هواپیماهای دوربرد روسیه از خاک ایران را اعلام کرد.
پس از گذشت سه ماه، دوباره ژنرال دهقان اعلام می کند که پایگاه هوایی همدان ممکن است برای استقرار هواپیماهای روسیه واگذار شود. وی گفت: « البته اگر اوضاع و شرایط در سوریه طلب کند و حمایت هوایی ضروری باشد، ما پایگاه هوایی همدان را واگذار خواهیم کرد».
چه اتفاقاتی طی سه ماه گذشته رخ داد؟ حوادث زیادی در جهان و سوریه اتفاق افتاده است.
دونالد ترامپ در آمریکا به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد — سیاستمداری که بر طبق گفته های ماقبل انتخاباتی اش، مخالف سر سخت برجام هسته ای ایران است و حاضر است این موافقت نامه را نادیده بگیرد. ترامپ تا زمان تحلیف در ماه ژانویه، تهران را مجبور می کند نقاط تکیه که (روسیه می تواند یکی از آنها باشد) را برای نبرد احتمالی سیاسی — دیپلماتیک با واشنگتن برای خود دست و پا کند.
بعلاوه رئیس جمهور منتخب آمریکا آمادگی خود برای تعامل با روسیه در خصوص سوریه و اجماع بین مسکو و اشنگتن در رابطه با درگیری سوریه را اعلام نمود. تهران نگران آن است که فدراسیون روسیه و آمریکا ائتلاف جدید خود را تشکیل بدهند و به کنترل وضعیت مابعد جنگ در سوریه بپردازند. این امر برای ایران قابل قبول نیست که سوریه را 32-مین استان خود می داند. یکی از رهبران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران با اعلام این موضوع متذکر شد که با « از دست دادن سوریه، ما تهران را از دست می دهیم». به عقیده الکساندر دل وال، کارشناس مشهور فرانسوی و متخصص در امور خاور میانه ، « برای ایران حفظ میدان مانورهای استراتژیک در خاور میانه ضروری است که سوریه دروازه آن به حساب می آید».
در میدان های نبرد در این کشور نیز تغییراتی به نفع نیروهای دولتی بشار اسد رخ داد. متخصصان معتقدند تا فرا رسیدن سال نو میلادی، حلب شرقی — مهمترین منطقه استراتژیک از وجود شبه نظامیان آزاد خواهد شد که پیروزی بزرگ نظامی و اخلاقی — روانی و سیاسی دمشق و روسیه خواهد بود که از دمشق حمایت می کند. به عقیده کارشناسان سیاسی روسیه، ایران آشکارا سعی می کند سهم خود را افزایش بدهد تا در زمان « جمعبندی نتایج» از نفوذ بیشتری در منطقه برخوردار شود. در چنین زمینه ای « سرویس دهی» به نیروی هوا — فضای روسیه می تواند کاملا به جا باشد.
بدین ترتیب « ابراز محبت» ایران نسبت به نیروی هوا — فضای روسیه را می توان به عنوان استراتژی سیاسی دانست که چند هدف را دنبال می کند.
اولا واگذاری پایگاه هوایی همدان مسکو را « مهربان تر» خواهد کرد که نقش بسیار مهمی در تأمین موفقیت « مذاکرات هسته ای» ایفا کرد. اگر جنجال بین المللی در رابطه با تصمیم احتمالی ترامپ رئیس جمهور منتخب آمریکا پس از مراسم تحلیف وی به پا شود و از پیمان هسته ای ایران خارج شود، ایران می تواند روی کمک روسیه حساب کند.
دوما « وابسته کردن» روسیه به ایران — یکی از دشمنان اصلی آمریکا و شخص ترامپ که بدین ترتیب تلاشی جهت جلوگیری از توافق احتمالی بین فدراسیون روسیه و آمریکا در خصوص سوریه تلقی می شود.
سوما، ایران با تحکیم اتحاد با روسیه از طریق « همدان» می تواند مانع از اتخاذ تصمیمات جدی در رابطه با سوریه مابعد جنگ شود.
و بالاخره اینکه صدور اجازه استفاده مسکو از پایگاه هوایی همدان یکی از آجرهایی به حساب می آید که از آنها می توان ائتلاف سیاسی سه کشور اصلی شرکت کننده در این درگیری، اما رقیب یکدیگر در سوریه و خاور میانه بطور کلی — ایران، ترکیه و روسیه — را تشکیل داد.
فعلا معلوم نیست که آیا روسیه از « مهربانی» ایران استفاده خواهد کرد یا خیر. همه چیز بستگی به نقشه های فرمانده نظامی روسیه خواهد داشت. آیا تشدید عملیات جنگی نیروی هوا — فضای روسیه رخ خواهد داد یا نه. در هر صورت، پایگاه هوایی همدان برای هواپیماهای روسیه اهمیت دارد اما فقط به عنوان فرودگاهی برای سوختگیری و تأمین ذخیره جنگی. به گزارش رادیو « اسپوتنیک» حسین شیخ الاسلام مشاور وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت: « این پایگاه هوایی کاملا به ایران تعلق دارد و تمام عملیات در این پایگاه تحت کنترل کامل ما انجام می شود…پایگاه مذکور تحت هیچگونه شرایطی و هرگز به نیروهای خارجی واگذار نشده و نمی شود، زیرا در تضاد با قانون اساسی ایران است».
آری، ماجرا از این قرار است.
