وزیران نفت ایران و عراق در مذاکرات غیر رسمی کشورهای عضو اوپک و کشورهای خارج از کارتل نفتی که در هفته جاری در ترکیه جریان دارد، شرکت نمی کنند. این موضوع در آینده چه تأثیری ممکن است بر قیمت های نفت بگذارد؟
ولادیمیر ساژین کارشناس سیاسی و خاور شناس روسیه در این خصوص عقیده خود را ابراز نمود: از نهم تا سیزدهم اکتبر سال 2016 میلادی 23-مین کنگره جهانی انرژتیک در استامبل برگزار می شود. شخصیت های با نفوذ از جمله روسای کشورها ، سیاستمداران ، وزرا و روسای شرکت های بزرگ انرژتیک و شرکت های تولیدکننده فناوری ها از بسیاری از کشورهای جهان در کار آن شرکت دارند. در جریان کنگره استامبل، دیدارهای دوجانبه نمایندگان کشورهای استخراج کننده نفت برگزار می شود. مهمترین هدف آنها، تعیین مقدار انجماد استخراج نفت برای ثبات قیمت های جهانی نفت است. ایرانی ها در مشورت ها در خصوص این موضوع شرکت ندارند.
ولادیمیر ساژین در ادامه گفت: شایان ذکر است که 28 ماه سپتامبر در الجزیره، در جریان دیدار غیر رسمی کشورهای عضو اوپک ، در باره سطح کلی استخراج 32,5 تا 33 میلیون بشکه در شبانه روز به توافق رسیدند. هم اکنون این شاخص 33 میلیون و 240 هزار بشکه نفت در روز است. اما در این دیدار، شرکت کنندگان نتوانستند در خصوص مدت عمل این توافق، سهمیه ها و حجم کاهش استخراج برای هر یک از کشورها به توافق برسند. تصمیم نهایی قرار بود در نشست رسمی « اوپک» اتخاذ بشود که قرار است روز 30 نوامبر در وین برگزار بشود.
ایران به گفته شخصیت های رسمی کشور قصد ندارد حجم استخراج نفت را کاهش بدهد و حجم آن وابسته به توافق های اجلاس ماه نوامبر اوپک خواهد بود.
موضع تهران قابل درک است. طی پنج سال اخیر ایران تحت تحریم های شدید مالی — اقتصادی و نفتی قرار داشت که باعث کاهش شدید استخراج و صادرات نفت و کمبود سرمایه خارجی و فناوری در صنعت نفت شد. در نتیجه زیربنای نفتی ایران از نظر اخلاقی — فیزیکی دچار فرسودگی شد.
قبل از آغاز تحریم ها ، جمهوری اسلامی ایران از 4 تا 4 میلیون و 799 هزار بشکه نفت استخراج و از 2 تا 2 میلیون و 400 هزار بشکه نفت صادر می کرد. تحریم ها این مقدار را بترتیب تا 2 میلیون و 1 میلیون بشکه کاهش داد.
علی کاردار معاون وزیر نفت ایران و مدیر اجرایی شرکت نفت ملی ایران اعلام نمود: « صنعت نفت کلید رشد کشور است. ما در آینده سعی خواهیم کرد استخراج نفت به سطح 4 میلیون بشکه در روز برسد».
ولادیمیر ساژین افزود: هم اکنون ایران هر چند به سطح ماقبل تحریم ها نرسیده است اما نفت بیشتری در مقایسه با زمان قبل از تحریم ها صادر می کند. در ماه سپتامبر صادرات نفت ایران به 2 میلیون و 800 هزار بشکه در روز رسید. در حالی که در دوره قبل از تحریم ها، صادرات نفت ایران از 2 میلیون و 600 هزار بشکه در روز تجاوز نمی کرد. اگر ایران به افزایش سطح استخراج نفت بپردازد، قیمت نفت در آینده چقدر خواهد بود؟
شایان ذکر است که دولت رئیس جمهور روحانی، یک هدف بلند پروازانه را در مقابل خود قرار داده است: افزایش سطح استخراج نفت به میزان 20 درسد تا سال 2021- از 3 میلیون و 800 هزار بشکه کنونی تا 5 میلیون و 200 هزار بشکه. در سالهای قبل از انقلاب ، حداکثر سطح استخراج نفت در سال 1974میلادی، 301 میلیون تن بود که بطور متوسط 5 میلیون و 190 هزار بشکه نفت در روز است. این استخراج با کمک تجهیزات آن زمان انجام شده بود.
هم اکنون ایران نیاز به سرمایه گذاری خارجی به میزان 200 میلیارد دلار دارد تا بتواند تا سال 2021 به این هدف برسد. اوضاع کنونی تغییر سیستم تماس با شرکت های خارجی را طلب می کند. مدل جدید که در ماه اوت به تصویب دولت رسید و از حمایت آیت الله علی خامنه ای رهبر معظم ایران برخوردار شد، شرایط بهتری برای همکاری را به کشورهای خارجی برای ایجاد موسسات مشترک پیشنهاد می کند که آنها به مدیریت تولید و استخراج معادن خواهند پرداخت. این امر تضمینی برای اجرای طرح های مربوط به افزایش استخراج نفت است.
لیبی و نیجریه و احتمالا عراق نیز قصد ندارند سطح استخراج نفت را کاهش بدهند.
در نتیجه، حتی اگر فرض کنیم که اعضای « اوپک» در ماه نوامبر بتواند در خصوص کاهش سطح استخراج به توافق برسند، به معنای آن نخواهد بود که این توافق ها اجرا شوند. کشورهای اوپک همیشه سهمیه های تعیین شده را نقض کرده اند و پس از کاهش سهمیه ها، سطح استخراج در این کشورها افزایش یافته است.
تحلیلگران مالی معتقدند که اجلاس ماه نوامبر و تصمیمات « اوپک» می تواند تأثیر روانی بر قیمت های نفت داشته باشد و و قیمت نفت می تواند 10-7 دلار در ازای هر بشکه نفت تا اوایل 2017 میلادی افزایش یابد.
تصادفی نیست که 10 ماه اکتبر، پس از اعلامیه ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در کنگره استامبل، در خصوص همکاری فدراسیون روسیه و اوپک در باره انجماد استخراج نفت، قیمت نفت به حداکثر قیت خود در سال — 51 دلار و 35 سنت در ازای هر بشکه رسید. اما بعد کاهش یافت.
بانک سرمایه گذاری — Goldman Sachs- که یکی از بزرگترین بانک های سرمایه گذاری در جهان است اعلام داشت که با وجود کاهش احتمالی تولید نفت در بعضی از کشورهای استخراج کننده احتمال زیادی وجود دارد که در سال 2017 بازار نفت با ثبات نشود. رشد استخراج نفت در ایران، لیبی، نیجریه و در عراق شانس تأثیر مثبت توافق ها در اوپک، در احیای تعادل را کاهش خواهد داد. نباید این نکته از نظر دور بماند که افزایش آتی قیمت ها تشویقی برای تولید نفت شیل در آمریکا خواهد بود.
هم اکنون « خط قرمز» برای رشد قیمت نفت 50 دلار در ازای هر بشکه نفت است، پس از آن نفت شیل آمریکا سودآور خواهد شد. فروش نفت شیل در بازار، باعث افت سریع قیمت نفت می شود که پس از آن « شیل» دوباره عقب نشینی می کند. این وضع تا زمانی ادامه خواهد یافت که فناوری استخراج نفت « شیل» به کاهش هزینه ها بیانجامد که طبیعتا « خط قرمز» را به قیمت های پایین تر سوق خواهد داد.
ولادیمیر ساژین در خاتمه گفت: از اینرو به عقیده متخصصان ، قیمت های نفت در سال 2017 بین 55-45 دلار در ازای هر بشکه نفت در نوسان خواهد بود.
