چندی پیش ایلون ماسک بنیان گذار شرکت فضایی « اسپیس ایکس» برنامه پرواز سرنشین دار به مریخ و سکونت در آنجا را معرفی کرد و قصد خود برای انجام اولین پرواز سرنشین دار طی شش سال را اعلام نمود. وی همچنین گفت که سفینه بزرگی افراد را برای سکونت به مریخ خواهد رساند و بلیط پرواز به سیاره سرخ فقط 200 هزار دلار است. تا چه حد این برنامه ها جدی هستند. شاید این نقشه ها « حباب» دیگری در عرصه تجارت فناوری عالی است؟ واسیلی کاشین کارشناس نظامی روسیه به درخواست « اسپوتنیک» به تفسیر این خبر پرداخت. به عقیده کارشناس روس، این نقشه ها فقط یک حرکت بازاریابی است و بیرون راندن رقبا از این بازار را در نظر دارد.
ماسک در باره پروژه خود نه در اجلاس دوستداران موضوعات علمی — تخیلی، بلکه در کنگره جهانی فضانوردی تعریف کرد. در عین حال، یگانه برنامه پرواز سرنشین دار به یک سیاره دیگر که تا کنون توسط انسان پیاده شده است، برنامه فضایی « آپولون» بود که هزینه آن با حساب تمام مخارج بیش از 200 میلیارد دلار به قیمت های کنونی بود. برنامه « آپولون» پرواز سفینه های سرنشین دار به گنجایش هر کدام فقط دو نفر به کره ماه و برگشت به زمین را در نظر داشت و صحبتی از سکونت در کره ما نشده بود. تلاش تمام نیروهای آمریکا، مالی و علمی — فنی برای اجرای این برنامه لازم شد تا اعتبار آمریکا به عنوان رهبر جهانی فناوری احیا بشود که با پرتاب ماهواره های شوروی و پرواز یوری گاکارین به فضا تضعیف شده بود.
از آن زمان تا کنون چه چیزی تغییر کرده است؟ مقیاس اقتصادی رشد کرده است و امکانات بودجه نیز افزایش یافته است ( بودجه آمریکا از آن زمان تا کنون 5 بار بیشتر شده است). فناوری های جدید نیز ظاهر شدند. قیمت رساندن بارها به مدار زمین کاهش یافته است. کاهش قیمت ها و پیشرفت در عرصه موشک سازی نیز ریشه ای نیست. رساندن یک کیلو بار حتی به مدارهای نزدیک زمین چند هزار دلار خرج برمی دارد.
مشخص است که پرواز ساده به مریخ با پیاده شدن کوتاه مدت انسان بر سطح آن و برگشت به زمین دشوارتر از پرواز به کره ماه خواهد بود. اما ماسک در باره « سکونت در مریخ» و ایجاد پایگاه خودکفا در سیاره سرخ صحبت می کند. این بدان معناست که در آنجا باید تولید سوخت و مواد غذایی و دارو و علاوه بر این چیزها، اقتصاد صنعتی به شکل مینیاتوری آن سازماندهی شود. واکنش بدن انسان نسبت به اقامت طولانی در مریخ پس از پرواز فضایی باعث بروز مسائل علمی زیادی می شود که فقط بعضی از آنها در جریان آزمایشات طولانی پزشکی — بیولوژیکی رفع می شوند که در روسیه و آمریکا جریان دارد.
شاخص های مالی شرکت ماسک آشکار نیست، زیرا یک شرکت خصوصی است. مطابق با اطلاعات چندی، موجودیت شرکت « اسپیس ایکس» به دو عامل وابسته است: بزرگ کردن ارزش قیمت خود که امکان جلب سرمایه تحت شرایط سودآور را فراهم می سازد و دریافت سفارش های دولتی از ساختارهایی مانند ناسا و پنتاگن. تبلیغات، مهمترین نقش را در دستیابی به این دو هدف بازی می کند. ماسک شرکت خود را به عنوان « شرکت خصوصی توانا» معرفی می کند که با شرکت های قدیمی و ساختارهای دولتی فرق دارد و می تواند خدماتی در خصوص پرتاب ماهواره ها به انجام برساند.
در عین حال، ماسک قصد ندارد شرکت خود را عضوی از « IPO » کند که در آینده مجبور خواهد شد شاخص های مالی خود را آشکار سازد. هیچگونه اطلاعات مطمئنی در اینباره که شرکت « اسپیس ایکس» سودی از قیمت پایین 4654 دلار در ازای رساندن هر کیلو بار به مدار نزدیک زمین بدست می آورد وجود ندارد.
می توان حدس زد که از مدل قیمت های پایین برای بیرون راندن رقبای دیگر از بازار فضایی استفاده می شود. سخنرانی بِرِت توبی معاون رئیس « ULA »، مدل کار « اسپیس ایکس» را به همین شکل تعریف کرد که مقاله او در ماه مارس سال 2016 در اینترنت نیز منتشر شد. صداقت زیاده از حد وی در این خصوص باعث اخراج او شد. چنین استراتژی می تواند مدت طولانی مورد استفاده قرار بگیرد و مهمترین شرط برای موفقیت آن ، تأمین توجه عموم و انتشار مقالات خوب در رسانه ها در باره این موضوع است. در چنین شرایطی تبلیغ پرواز های آینده به مریخ مبدل به استراتژی منطقی می شود.
