خبرگزاری اسپوتنیک- گردشگری سلامت یا درمانی یکی از موضوعات جدید در عرصه گردشگری والبته پزشکی به شمار می آید. بر اساس گزارشات، بیشترین متقاضیان خارجی که برای بهره برداری از امکانات درمانی به ایران سفرمی کنند شهروندان کشورهای خاورمیانه، آسیای مرکزی، اروپا، استرالیا، آمریکا وهمچنین ایرانیان مقیم خارج از کشور هستند. علاوه بر خدمات درمانی و پزشکی، توانمندیهای ایران در عرصه جراحی زیبایی یکی از عوامل اصلی در جذب متقاضیان خارجی است.
در این خصوص دکتر علیرضا فدایی نائینی- فوق تخصص جراحی پلاستیک و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی گیلان به خبرگزاری اسپوتنیک گفت: هزینه جراحی های زیبایی در ایران در مقایسه با سایر کشورهای دنیا به گونه ای است که قابلیت جلب متقاضیان خارجی را دارد. در ادامه مشروح این گفتگو ارائه می گردد:
تاریخچه جراحی زیبایی
همیشه شیرین ترین مباحث علوم پزشکی دانستن تاریخچه هر رشته ای است. آنچه که ما امروز در جهان به عنوان جراحی پلاستیک می شناسیم، تاریخچه بسیار قدیمی و نزدیک به 600 سال قبل از میلاد دارد. در کتب قدیمی منجمله کتاب بودای چهارم از جراحی هندی به نام « ساشروتا سامهيتا» نام برده که بینی افرادی را که به دلیل مجازات بریده می شد، جراحی و ترمیم می نمود. جراحی پلاستیک حتی در ایران باستان نیز دارای سابقه تاریخی می باشد، اگرچه به دلیل حمله اعراب و همچنین اسکندر به ایران بسیاری از کتب و مستندات تاریخی مربوط به علوم پزشکی از بین رفته است، اما موارد بسیاری از جراحی های ترمیمی در ایران مانند استخوان جمجمه کشف شده در شهر سوخته زابل که دارای پرتز ثابت چشم بود، گزارش شده است. زکریا رازی 100 سال قبل از ابن سینا پزشک شهیر ایرانی، در دائره المعارفی به نام «الحاوی» که یکی از غنی ترین ذخایر علم پزشکی دنیا است از جراحی پلاستیک صحبت نموده و در این کتاب حتی نحوه صحیح برش زدن بینی نیز آمده است. یکی دیگر از پزشکان قدیمی ایران «علی بن عباس مجوسی اهوازی» است که در تالیفات خود به جراحی پلاستیک نیز پرداخته است.
به هر حال، تولد واقعی و به معنای کلمه حرفه ای جراحی پلاستیک در قرن های نوزده، بیست و بیست و یکم صورت گرفته است. در ایران نیز پدر جراحی پلاستیک معاصر دکتر «سیروس اصانلو» هستند که نه تنها پزشکان زیادی را درداخل کشور تربیت نموده، بلکه جراحان سرشناس مختلفی نیز در خارج از ایران نزد دکتر اصانلو آموزش دیده اند. بعد از جنگ ایران و عراق به دلیل نیاز به جراحی های ترمیمی که ناشی از صدمات جنگ بود زمینه پیشرفت جراجی پلاستیک در کشور فراهم می شود. پیشرفت روز افزون جراحی پلاستیک در ایران تاجایی ادامه می یابد که اکنون در کشور 300 حراج پلاستیک فوق متخصص در زمینه های مختلف در حال فعالیت و خدمت رسانی هستند.
جراحی زیبایی چیست؟
جراحی پلاستیک بر خلاف تصور عامه، تنها به عمل های زیبایی خلاصه نمی گردد. جراحی پلاستیک که از واژهٔ یونانی «plastikos» به معنای قالب یا فرم دهی نشات گرفته دامنه بسیار وسیعی دارد که عملهای زیبایی بخشی از آنها به شمار می آید. در واقع جراحی پلاستیک شاخه بزرگی از جراحی عمومی است که به پنج زیر شاخه مهم تر تقسیم می گردد:
— شاخه دست و اعصاب محیطی- که متمرکز بر عملهای ترمیمی اعصاب محیطی، تاندونها، ناهنجاریهای مادرزادی دست و حتی تومورهای دستی است. ایران در سطح جهانی از پیشرفته ترین کشورها در عرصه جراحی دست هستند و یکی از چهره های معروف و شناخته شده عرصه پزشکی بین المللی در این زمینه پروفسور«سیدجمال سادات گوشه» دارای نشان شوالیه آکادمیک از دولت فرانسه هستند که چندی قبل دا فانی را وداع گفتند.
— شاخه دوم رشته ترمیمی و بازسازی اندامها- همانطور که گفتم بدنبال جنگ ایران و عراق پیشرفت چشمگیری در این زمینه حاصل گردید. که اکنون نیز متخصصان ماهری در ایران مشغول فعالیت در این زمینه هستند.
— شاخه سوم رشته فک و صورت- که ناهنجاریهای مادرزادی مربوط به جمجمه و یا تومورها و شکستگیهای ناحیه فک و صورت را درمان می کند که خیلی از پزشکان کنونی ایران تربیت یافتگان و ادامه دهندگان راه پرفسور «تسین» هستند.
— شاخه چهارم سوختگی های حاد- که اکنون مراکز پیشرفته ای مانند مرکز سوختگی مطرحی در ایران فعالیت دارند، همچنین مراکز سوختگی که مشغول تحقیقات در عرصه کشت سلولهای بنیادی و فناوری نانو و سایر عرصه های تحقیقاتی هستند.
— شاخه پنجم جراحی پلاستیک رشته زیبایی است- که تا حدودی متاسفانه، بیشتر جراحان پلاستیک را فقط در زمینه جراحی زیبایی می شناسند.
باید بگویم که ایران در عرصه جراحی زیبایی نیز جز کشورهای پیشرو در دنیا است. نمی توان گفت که ایران از نظر تعداد عملهای جراحی در دنیا دارای رتبه اول است، اما بر اساس جمعیت و تعداد عملهای جراحی در مقایسه با سایر کشورها می توان گفت جزء رتبه های اول در دنیا بحساب می آید. به عنوان مثال اکنون کره جنوبی در این زمینه رشد چشمگیری داشته و حتی طبق داده های آماری 20 درصد از خانمهای بین نوزده تا چهل و نه سال در این کشور تحت عملهای جراحی قرار می گیرند.
بد نیست بدانیم که کیفیت کار جراح با مرور زمان و با کسب تجربه افزایش می یابد و به سادگی می توان گفت که به دلیل تعداد زیاد متقاضیان جراحی پلاستیک در ایران، کیفیت عملهای زیبایی تا حدود زیادی بالا و قابل رقابت با کشورهای مطرحی مثل آمریکا و انگلیس است.
شایع ترین جراحی های زیبایی
در خصوص وضعیت آماری شایع ترین عملهای زیبایی در ایران باید بگویم که متاسفانه به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات دقیق به ویژه در عملهای زیبایی نمی توانیم آمار دقیقی از مرسوم ترین جراحی ها بدهیم. چراکه به دلایلی از قبیل انجام شدن این عملها در کلینیکها و یا مطب پزشکان، گاهی نیز به خاطر فرار از مالیات همچنین انجام گرفتن جراحی ها توسط افراد غیر متخصص گزارش دقیقی از وضعیت جراحی ها ثبت نمی گردد.
به صورت کلی جراحی های زیبایی به دو نوع تهاجمی و غیر تهاجمی تقسیم می گردند. عملهای غیر تهاجمی مثل تزریق بوتاکس ساده، فیلرها و پرکننده هایی که در ناحیه صورت استفاده می شوند، یا انواع لیزرها همچنین برداشتن تاتو و خالکوبی ها اغلب در مطب و کلینیکها صورت می گیرند.
گروه دوم، جراحی های نوع تهاجمی از جمله جراحی زیبایی بینی، انواع ساکشن ها در نقاط مختلف بدن، عملهای ناحیه سینه مثل کوچک کردن سینه یا بزرگ کردن سینه به وسیله پرتزها، زیبایی شکم به نام ابدومینوپلاستی، یا عمل زیبایی پلک، همچنین پرتز باسن، گونه و چانه هستند. از این گروه نیز نمی توان آمار دقیقی ارائه داد، اما بیشترین نوع عملهای تهاجمی شامل جراحی زیبایی بینی (رینوپلاستی)، جراحی پلک و همچنین جراحی پستان و ساکشنها می باشند.
گرایش به انجام جراحی های زیبایی در ایران رو به رشد است و شاید به عقیده من نبود شغل و جایگاه اجتماعی مناسب یا ضد فرهنگ جایگزینی زیبایی بیرونی به زیبایی درونی، تبعیت از ستارگان هالیودی و فرهنگ سازی غلط منجر به افزایش گرایش به عملهای زیبایی شده است. جوامعی که دارای افراد موفق بیشتر و جامعه سالم تری است و شهروندان از آینده بهتری برخوردار هستند، نسبت جراحی پلاستیک در آنجا کمتر است.
جالب است که در اغلب موارد گروه سنی زیر 20 سال تمایل به انجام جراحی از طریق دوستان، همکلاسی ها و خویشاوندان ایجاد شده است، در گروه سنی 20 تا 25 سال نیز الگوبرداری از ستارگان هالیوود، ماهواره و تلویزیون انگیزه اصلی انجام عمل زیبایی است و در سنین بین 25 تا 30 سال اگر فرد متاهل باشد اغلب نقش همسر در ایجاد انگیزه برای انجام عمل جراحی قابل توجه است. در سنین 30 تا 35 نیز اغلب متقاضیان به دلیل مقایسه خود با سایرین و با نسبت کمتری از طریق مطالعه مجلات و اینترنت گرایش به جراحی پیدا می کنند. در این میان میزان تحصیلات، جایگاه اجتماعی، شغل فرد و وضعیت تاهل… در گرایش به انجام جراحی و همچنین نوع عمل جراحی نقش مهمی دارد.
کاستی های عرصه سلامت زیبایی ایران
در خصوص کمبودهای عرصه سلامت زیبایی در ایران باید بگویم، متاسفانه به دلیل نبود سیستمهای نظارتی کارآمد و دقیق در حیطه جراحی زیبایی برخی از عملها کیفیت مناسبی ندارند، البته شاید مسئولین نظارتی سرگرم موارد دیگری باشند که از اولویت بیشتری در مقایسه با جراحی های زیبایی برخوردار است. حدود چند صد هزار متخصص گوش و حلق و بینی، متخصصین پوست و سیصد فوق متخصص جراحی زیبایی پاسخ گوی سیل انبوه متقاضیان انجام عملهای زیبایی ایران نیستند و باعث شده تا بخشی از بار انجام عملهای زیبایی بر دوش همکاران پزشک عمومی قرار گیرد. در این شرایط نیز به دلیل عدم آموزش کافی اغلب کیفیت جراحی کاهش می یابد.
مسائل مالی باعث می گردد تا پزشکان به انجام خدمات زیبایی رو بیاورند، چراکه در سیستمهای غیر زیبایی بیمه دخیل است و بدلیل حجم زیاد بدهی سیستم بیمه به پزشکان منجر به روی آوردن پزشکان عمومی به زیبایی شده است که در نتیجه ممکن است کاهش کیفیت را به همراه داشته باشد. متاسفانه حتی در برخی موارد مشاهده شده که افراد غیر پزشک یا حتی فردی که تنها در اتاق عمل ناظر بوده و کمک کرده نیز اقدام به انجام خدمات زیبایی می نمایند، بنابراین لازم است تا نظارت بیشتری صورت بگیرد. با این وجود معتقدم که عملهای زیبایی در ایران خوب و با قدرت پیش می رود و به راحتی قابل رقابت با بسیاری از کشورهای توانمند دنیا است.